Wat is een patellaluxatie?
Een patellaluxatie is een ontwrichting (luxatie) van de knieschijf (patella). Normaal gesproken kan de knieschijf op en neer bewegen in de geul die gevormd wordt door de knobbels (condylen) aan het onderste deel van het bovenbeen (femur) en de knobbels aan het bovenste deel van het scheenbeen (tibia).
Bij een patellaluxatie is de knieschijf verschoven is ten opzichte van deze geul. De verschuiving is meestal naar opzij, maar ook een verschuiving naar de binnenzijde of naar boven is mogelijk.
Als een ontwrichting van de knieschijf regelmatig optreedt wordt gesproken van een habituele patellaluxatie.
Wat is de oorzaak?
Een patellaluxatie kan optreden door letsel aan de knie, bijvoorbeeld een val of een trap tegen het been. De kans op een ontwrichting van de knieschijf neemt toe als daarbij het onderbeen naar buiten beweegt ten opzichte van het bovenbeen. Datzelfde geldt voor draaiing van het onderbeen naar buiten.
Verder zijn er bepaalde aangeboren afwijkingen die de kans op het ontstaan van een patellaluxatie vergroten. Het gaat dan bijvoorbeeld om afwijkingen aan de gewrichtsvlakken waarlangs de knieschijf spoort. Zo kan bijvoorbeeld een onderontwikkelde knobbel aan de onderkant van het bovenbeen (hypoplasie van de femurcondyl) de kans op het ontstaan van een patellaluxatie vergroten.
Voorbeelden van aangeboren aandoeningen waarbij een patellaluxatie regelmatig voorkomt zijn het syndroom van Baratela-Scott en het syndroom van Prieto.
Welke symptomen geeft het?
Een patellaluxatie geeft meestal pijn aan de knie. Daarnaast is de ontwrichte knieschijf zichtbaar als een zwelling naast of soms boven de knie.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De arts kan meestal bij lichamelijk onderzoek voelen dat het gaat om een ontwrichte knieschijf. Vaak zal tevens een rontgenfoto worden gemaakt om de diagnose te bevestigen en te beoordelen of er nog andere afwijkingen zijn.
Wat is de behandeling?
Vaak zal de ontwrichte knieschijf vanzelf weer op z’n plaats schieten als de knie wordt gestrekt. Als dat niet gebeurt kan de knieschijf worden teruggezet met een bepaalde handgreep. Dit wordt reponeren of reponatie genoemd. Hiervoor wordt het kniegewricht zo ver mogelijk gestrekt. Vervolgens kan de knieschijf op z’n plaats worden geschoven.
Om te voorkomen dat opnieuw een ontwrichting optreedt kan het kniegewricht gedurende een aantal weken worden ingegipst. Dit wordt gipsimmobilisatie genoemd.
In het geval van een habituele patellaluxatie zal onderzoek worden gedaan naar onderliggende afwijkingen van het kniegewricht. Soms is het nodig om afwijkingen met een operatie te herstellen.
Synoniemen
luxatie van de patella, knieschijfontwrichting, ontwrichte knieschijf, ontwrichte knieschijf, dislocatie van de patella, patellasubluxatie, subluxatie van de knieschijf, subluxatie van de patella
Engelse vertaling
patella dislocation
Verder lezen / Referenties
- A-L Rohaan, M Koen, M van Loon, ‘Acute pijn in de linkerknie‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Gezien’ in Medisch Contact van 2 december 2022; 48: pagina’s 22-23.