Bijgewerkt op 15 maart 2023
Wat is ascariasis?
Ascariasis is een zeldzame aandoening die wordt veroorzaakt door infectie met een worm. Het gaat om een zogenaamde menselijke spoelworm met de naam Ascaris lumbricoides. De worm wordt 15-20 cm lang en leeft in de dunne darm.
Hoe vaak komt het voor?
Ascariasis is in Nederland een zeldzame aandoening. Jaarlijks wordt deze aandoening bij naar schatting tientallen mensen vastgesteld. Vroeger ging het om honderden mensen per jaar.
Wereldwijd komt ascariasis zeer vaak voor. Geschat wordt dat zo’n 1 miljard mensen de spoelwormen bij zich dragen. Het gaat dan vooral om mensen in Afrika, Zuid-Amerika en Azië.
Wat is de oorzaak?
Mensen raken besmet door inname van voedsel of drank dat verontreinigd is met eitjes van de worm. De eitjes worden in de dunne darm bevrucht. Uit de eitjes komen de larven. Deze komen via de darmwand in het bloed terecht. Via het bloed worden ze afgevoerd in de richting van de longen. Daar komen ze in de longblaasjes terecht. Vanuit de longblaasjes kruipen de larven in de richting van de luchtwegen (bronchiën) en luchtpijp (trachea). Vervolgens komen de larven door hoesten in de keel terecht en worden vervolgens doorgeslikt. Via slokdarm en maag komen de larven weer in de dunne darm terecht. Daar groeien ze uit tot volwassen wormen.
Welke symptomen geeft het?
Mensen met ascariasis merken vaak niet dat zich wormen in de darm bevinden. Soms wordt een worm bij de ontlasting gezien. Soms zijn er buikklachten, waaronder een vervelend gevoel in de buik, buikpijn en/of een opgezette buik. Daarnaast kunnen echter klachten optreden ten gevolge van overgevoeligheidsreacties die optreden als de larven zich door het lichaam bewegen. Zo kunnen tijdens de levenscyclus larven vanuit de dunne darm via het bloed in de longen terechtkomen. Wanneer daar een overgevoeligheidsreactie op de larven ontstaat kunnen koorts en luchtwegklachten optreden, zoals hoesten of een piepende ademhaling.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Door het aantonen van eieren in de ontlasting of door het verschijnen van een worm in de ontlasting of in braaksel.
Wat is de behandeling?
Ascariasis wordt behandeld met antiwormmiddelen (anthelmintica). Het meest gebruikte middel voor de behandeling van ascariasis is mebendazol. Andere middelen die in aanmerking komen zijn albendazol en levamisol.
Hoe voorkom je het?
Vroeger kwam ascariasis in Nederland en Vlaanderen regelmatig voor. Mensen raakten besmet doordat contact met vaak onzichtbare resten van besmette ontlasting. Het voorkomen van deze worminfectie is enorm teruggedrongen door verbeterde sanitaire omstandigheden.
In het algemeen geldt dat handenwassen met zeep beschermt tegen besmetting met eitjes van de worm. In gebieden ter wereld waar een flink deel van de bevolking is besmet wordt soms besloten om met enige regelmaat iedereen te behandelen. Daarmee zou de aandoening in ieder geval tijdelijk uitgeroeid kunnen worden binnen dat gebied.
Handen wassen na werken in de tuin en bij contact met grond. Omdat menselijke uitwerpselen normaliter niet meer buiten worden gedeponeerd is de besmettingscyclus doorbroken en is de worm in Nederland en Vlaanderen zeldzaam geworden.
Engelse vertaling
ascariasis
ICD10-code
B77