Bijgewerkt op 26 juni 2024
Wat is papegaaienziekte?
Papegaaienziekte is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Het gaat om de bacterie Chlamydia psittaci. Dat is een bacterie die voorkomt in de uitwerpselen van papegaaien en andere vogels die met deze bacterie besmet zijn. Soms komt de bacterie ook bij andere diersoorten voor. Via uitwerpselen of lichaamsstoffen kan de bacterie in het milieu terechtkomen. Zo kunnen mensen besmet raken. Omdat de ziekte van dieren op mensen kan worden overgedragen is het een zoönose. De medische naam voor papegaaienziekte is psittacose.
Dit artikel gaat over oorzaak, symptomen, diagnose en behandeling van papegaaienziekte.
Hoe vaak komt het voor? Bij wie?
Papegaaienziekte is een zeldzame ziekte. Jaarlijks wordt de ziekte in Nederland enkele tientallen keren vastgesteld. In werkelijkheid zal de ziekte vaker voorkomen. Echter, niet iedereen die de ziekte oploopt zal hiermee naar de dokter gaan.
Meestal komt de ziekte voor bij mensen die beroepshalve of vanwege hun hobby vaak in contact komen met vogels. Zo kun je de ziekte bijvoorbeeld oplopen bij het verschonen van de vogelkooi van een besmette vogel. Ook bezoekers van vogeltentoonstellingen kunnen de ziekte oplopen.
Wat is de oorzaak?
Papegaaienziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Chlamydia psittaci, voorheen ook wel Chlamydophila psittaci genoemd. Deze bacterie komt voor in de ontlasting van vogels die met de bacterie besmet zijn. Dat zijn papegaaiachtige vogels, maar bijvoorbeeld ook duiven en kippen. Soms komt de bacterie ook bij andere diersoorten voor. Via de opgedroogde uitwerpselen komen stofdeeltjes met de bacterie in de lucht terecht. Mensen kunnen besmet raken door deze stofdeeltjes met de bacterie in te ademen. Naast uitwerpselen kan de bacterie ook via lichaamsvloeistoffen, zoals bijvoorbeeld oogvocht, in het milieu terechtkomen.
Welke symptomen geeft het?
Mensen met papegaaienziekte kunnen de volgende symptomen hebben:
- koorts
- koude rillingen
- hoofdpijn
- kortademigheid
- hoesten, vaak een droge hoest
- spierpijn
- pijn in de nek
- pijn in de rug
- buikpijn
- misselijkheid en/of braken
- lichtschuwheid
Na besmetting kan het 5-25 dagen duren voordat je ziek wordt. Deze periode wordt de incubatietijd genoemd.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden gesteld op grond van de klachten en het verhaal van de patiënt, bevindingen bij lichamelijk onderzoek, en de resultaten van aanvullend onderzoek.
Lichamelijk onderzoek
Als er sprake is van een longontsteking kunnen afwijkingen over de longen worden gehoord met behulp van de stethoscoop.
Aanvullend onderzoek
Bij bloedonderzoek: in het bloed kunnen antistoffen die gericht zijn tegen Chlamydia psittaci worden aangetoond.
Meldingsplicht
Papegaaienziekte is een besmettelijke ziekte. Artsen die bij iemand de diagnose papegaaiziekte stellen moeten dit melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
Wat is het beloop?
De ziekte kan ernstig verlopen, vooral bij mensen ouder dan 40 jaar. Er is een kleine kans om aan de aandoening te overlijden. Daarom is het van belang dat snel de juiste diagnose wordt gesteld. Dan kan ook snel de juiste behandeling worden ingesteld.
Wat is de behandeling?
Papegaaienziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. De aandoening wordt daarom behandeld met antibiotica. Dat zijn geneesmiddelen tegen infecties die worden veroorzaakt door bacteriën.
Wat kun je doen om het te voorkomen?
Er zijn een aantal hygiënische maatregelen die je kunt nemen om besmetting te voorkomen. Zo wordt geadviseerd om bij het schoonmaken van vogelkooien te zorgen voor goede ventilatie. Dat betekent ramen en deuren openzetten of de vogelkooi buiten verschonen. Verder is het aan te raden om met een plantenspuit de bodem van de vogelkooi nat te spuiten. Dit voorkomt dat stofdeeltjes opwaaien en ingeademd kunnen worden. Inademen van stofdeeltjes kan verder worden tegengegaan door een mondkapje te dragen.
Als bekend is dat een vogel geïnfecteerd is met papegaaienziekte is het van belang om de dierenarts te raadplegen. Deze kan de vogel behandelen.
Engelse vertaling
psittacosis, Chlamydia psittaci infection, chlamydial pneumonia, ornithosis
Verder lezen / Referenties
- Y Berk, CHW Klaassen, JW Mouton en JFGM Meis, ‘Een uitbraak van psittacose na een vogelbeurs‘, gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 2008; 152: pagina’s 1889-1892.