Bijgewerkt op 13 april 2021
Wat is panniculitis mesenterica?
Panniculitis mesenterica is een zeldzame aandoening waarbij het vetweefsel van het buikschort (mesenterium) ontstoken is. Op den duur kan dat leiden tot verbindweefseling van het buikschort.
Wat is de oorzaak?
De oorzaak van panniculitis mesenterica is niet precies bekend. Het is wel duidelijk dat de aandoening vaker voorkomt bij mensen met auto-immuunziekten. Mogelijk is het doormaken van een buikoperatie een risicofactor voor het krijgen van de aandoening.
Tegenwoordig gaat men ervanuit dat bij een deel van de mensen met panniculitis mesenterica de aandoening een vorm van IgG4-gerelateerde ziekte is.
Welke symptomen geeft het?
Niet iedereen met panniculitis mesenterica heeft klachten. Als dat wel zo is kunnen de volgende klachten optreden:
- Buikpijn
- kan op verschillende plekken in de buik optreden
- Vol gevoel in de buik
- Verminderde eetlust
- Misselijkheid
- Braken
- Diarree
- Zich niet lekker voelen
- Darmverstopping
- Afvallen
- Koorts
- Nachtzweten
Bij sommige mensen kan panniculitis mesenterica leiden tot darmafsluiting (mechanische ileus). Ook kan een auto-immuun hemolytische anemie als complicatie optreden.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Het is lastig voor artsen om de diagnose op grond van klachten en lichamelijk onderzoek te stellen. Bij bloedonderzoek zijn de ontstekingswaarden vaak verhoogd, maar niet altijd. Verhoogde ontstekingswaarden kunnen bij veel verschillende aandoeningen voorkomen en helpen dus niet bij het bevestigen van de diagnose. Voor het stellen van de diagnose is vooral beeldvormend onderzoek van belang.
Beeldvormend onderzoek
Meestal zal een CT-scan van de buik afwijkingen laten zien die passen bij panniculitis mesenterica. De diagnose kan worden bevestigd met behulp van een laparoscopische biopsie.
Laparoscopische biopsie
De diagnose kan worden bevestigd met behulp van een zogenaamde ‘laparoscopische biopsie’. Hierbij wordt een stukje weefsel (biopt) uit het vetschort (mesenterium) weggenomen. Dit gebeurt tijdens een kijkonderzoek van de buik (laparoscopie). Het weefsel wordt vervolgens door een patholoog-anatoom onder de microscoop bekeken. Daarbij worden afwijkingen gezien die wijzen op ontsteking en, in een latere fase, op verbindweefseling (fibrose). Omdat aan dit onderzoek risico’s zijn verbonden zal het alleen worden gedaan als het van belang is voor het verdere beleid.
Wat is de behandeling?
Panniculitis mesenterica gaat in veel gevallen vanzelf over. Behandeling wordt over het algemeen alleen gestart als er serieuze klachten zijn. Er wordt meestal behandeld met afweeronderdrukkende geneesmiddelen (immunosuppressiva). Vaak wordt begonnen met corticosteroïden, zoals bijvoorbeeld prednison. Andere middelen die kunnen worden voorgeschreven zijn azathioprine, cyclofosfamide, thalidomide en colchicine.
Soms is een operatie nodig, bijvoorbeeld als de aandoening tot afsluiting van de darm leidt.
Hoe vaak komt het voor? Bij wie?
Panniculitis mesenterica is een zeldzame aandoening. Hoe vaak de aandoening precies voorkomt is niet bekend. De aandoening komt vooral voor bij mensen boven de 50 jaar, en iets vaker bij mannen dan bij vrouwen.
Beloop en prognose
Panniculitis mesenterica gaat in de meeste gevallen vanzelf over. De prognose is goed.
Andere talen
Engelse vertaling
idiopathic sclerosing mesenteritis, mesenteric panniculitis, IgG4-related sclerosing mesenteritis, IgG4-related mesenteritis
Synoniemen
Andere namen voor panniculitis mesenterica zijn scleroserende mesenteritis, retractiele mesenteritis en IgG4-gerelateerde mesenteritis.
Verder lezen / Referenties
- DGJ Robbrecht, F Alidjan, B Eikemans, DAW Haans, C van Guldener en P van Wijngaarden ‘Panniculitis mesenterica: uiteenlopende presentaties‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Klinische les’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 2012; 156: A4555.
- SJ Lee, CK Park, WI Yang en SK Kim, ‘IgG4-Related Sclerosing Mesenteritis‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Brief Case Report’ van de Journal of Pathology and Translational Medicine van 2016; 50: pagina’s 309-311.