Bijgewerkt op 23 juni 2025 door Simpto.nl
Wat is een overdosis?
Een overdosis (OD) is het innemen of toedienen van een te grote hoeveelheid van een stof (meestal een geneesmiddel), waardoor toxische of levensbedreigende effecten optreden. Een overdosis kan per ongeluk zijn (bijvoorbeeld door vergissing of cumulatie) of opzettelijk (zoals bij suïcidepogingen). De ernst hangt af van het middel, de dosis, de innameweg, de tijd sinds inname, en de lichamelijke conditie van de persoon.
Hieronder volgt een lijst van geneesmiddelen waarbij regelmatig overdoseringen voorkomen, met per middel de typische symptomen van een overdosis.
Veelvoorkomende geneesmiddelen met overdosering en hun symptomen
1. Paracetamol (acetaminofen)
- Veelgebruikt pijnstillend en koortsverlagend middel
- Gevaarlijk bij hoge dosis (>7,5–10 gram per dag bij volwassenen)
Symptomen overdosis:
- In eerste 24u: misselijkheid, braken, buikpijn, geen of milde symptomen
- 24–72u: leverenzymstijging, rechtsbovenbuikpijn
- >72u: leverfalen (icterus, encefalopathie, bloedingsneiging, coma)
- Ernstige OD kan leiden tot acuut leverfalen en overlijden
2. Benzodiazepines (zoals diazepam, lorazepam, oxazepam)
- Gebruikt bij angst, slapeloosheid, epilepsie
- Vaak betrokken bij overdoses, ook in combinatie met alcohol of opioïden
Symptomen overdosis:
- Sufheid, verwardheid
- Hypotensie
- Ademhalingsdepressie (vooral bij combinatie met andere dempers)
- Ataxie, spraakstoornissen
- Zelden fataal bij monointoxicatie
3. Opioïden (morfine, oxycodon, fentanyl, methadon, heroïne)
- Pijnstilling, palliatieve zorg, illegaal gebruik
- Hoge overdosissterfte, vooral bij fentanyl/heroïne
Symptomen overdosis:
- Ademhalingsdepressie (langzame, oppervlakkige ademhaling)
- Miosis (speldepupillen)
- Bewustzijnsdaling tot coma
- Cyanose, hypotensie, bradycardie
- Dood door ademstilstand
4. Tricyclische antidepressiva (zoals amitriptyline, nortriptyline)
- Oudere antidepressiva, soms bij chronische pijn
- Zeer gevaarlijk bij overdosis
Symptomen overdosis:
- Tachycardie, hypotensie
- QT-verlenging, ventriculaire aritmieën
- Verwardheid, delier, epileptische aanvallen
- Bewustzijnsdaling
- Anticholinerge symptomen: droge mond, urineretentie, wijde pupillen
5. SSRI’s (selectieve serotonineheropnameremmers – bv. sertraline, fluoxetine, citalopram)
- Veel voorgeschreven bij depressie
- Minder toxisch dan TCA’s, maar risico op serotoninesyndroom
Symptomen overdosis:
- Misselijkheid, braken
- Tremor, agitatie
- Verwardheid, hallucinaties
- Hyperreflexie, spierstijfheid
- Koorts, tachycardie (bij serotoninesyndroom)
6. Insuline en orale antidiabetica
- Gebruikt bij diabetes mellitus
- Overdosis kan snel levensbedreigend zijn
Symptomen overdosis:
- Hypoglykemie: zweten, trillen, hartkloppingen, verwardheid
- In ernstige gevallen: insulten, coma, overlijden
7. Digoxine
- Gebruikt bij hartfalen en boezemfibrilleren
- Nauwe therapeutische breedte
Symptomen overdosis:
- Misselijkheid, braken, visusstoornissen (“geelgroen zien”)
- Bradycardie, AV-blok, ventriculaire ritmestoornissen
- Verwardheid, zwakte
8. Bètablokkers (zoals metoprolol, propranolol)
- Bij hypertensie, hartritmestoornissen, migraine
- Kan gevaarlijk zijn in hoge dosis
Symptomen overdosis:
- Hypotensie, bradycardie
- Hartblok
- Verwardheid, bewustzijnsdaling
- Bronchospasme
- Insulten (vooral propranolol)
9. Calciumantagonisten (zoals verapamil, diltiazem, amlodipine)
- Hypertensie, angina pectoris
- Gevaarlijk bij overdosis
Symptomen overdosis:
- Hypotensie, bradycardie
- AV-blok
- Shock
- Hyperglykemie (door verstoorde insulinesecretie)
10. Antipsychotica (zoals haloperidol, quetiapine, olanzapine)
- Psychotische stoornissen, bipolaire stoornis
- Overdosis kan ernstig zijn
Symptomen overdosis:
- Sufheid, bewustzijnsdaling
- QT-verlenging, ritmestoornissen
- Extrapiramidale symptomen (spierstijfheid, tremor)
- Convulsies
- Hypotensie
Overige middelen met risico op overdosis
- Theofylline: tremor, tachycardie, insulten
- Lithium: tremor, ataxie, verwardheid, nierfalen
- IJzertabletten (bij kinderen!): gastro-intestinale schade, shock, leverfalen
- MAO-remmers: hypertensieve crisis, serotoninesyndroom
- Anticholinergica (zoals atropine): droge mond, tachycardie, hallucinaties, urineretentie
Behandeling van een overdosis
Afhankelijk van het middel:
- Actieve kool (binnen 1-2 uur na inname)
- Antidota (zoals naloxon voor opioïden, flumazenil voor benzodiazepines, N-acetylcysteïne voor paracetamol)
- Symptomatische therapie: beademing, infusie, anti-aritmica
- Dialyse (bij lithium, salicylaten)
- Spoelen van de maag
Synoniemen
overdosering, geneesmiddelenintoxicatie
Niet gevonden wat je zocht?
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.