Osteochondritis dissecans elleboog

Bijgewerkt op 5 juli 2023

Wat is osteochondritis dissecans van de elleboog?

Osteochondritis dissecans van de elleboog is een aandoening waarbij stukjes kraakbeen in het elleboog gewricht loslaten van het onderliggende bot.

De aandoening komt vooral voor bij jongens van 10-18 jaar die veel aan sport doen. Het gaat dan vooral om sporten waarbij de armen worden belast, zoals turnen, gewichtheffen, honkbal en atletiek (speerwerpen, discuswerpen).

Osteochondritis dissecans kan ook voorkomen in andere gewrichten, vooral in de knie en de enkel. De aandoening werd in 1888 voor het eerst beschreven door de duitse chirurg Dr F König.

Symptomen

Klachten ontstaan meestal als stukjes kraakbeen/bot los komen te liggen. De volgende klachten kunnen dan ontstaan:

  • Pijn in de elleboog;
    • ontstaat of wordt meestal erger bij werpbewegingen
  • Bewegingsbeperking van de elleboog (of ander gewricht);
    • moeilijk kunnen strekken of buigen van de elleboog
    • soms zit de elleboog ‘op slot’
  • Soms is er sprake van een zwelling rondom de elleboog (of ander gewricht);
  • Soms wordt ook een knapje of gekraak in de elleboog gevoeld of gehoord.

Oorzaak

Het is niet precies bekend wat de oorzaak is van osteochondritis dissecans. Waarschijnlijk is er sprake van een (erfelijke) aanleg om de aandoening te krijgen.

Door deze aanleg is de bloedvoorziening van het bot van de gewrichten verminderd. Als het gewricht dan beschadigd raakt, bijvoorbeeld door regelmatige overbelasting, kunnen kleine scheurtjes ontstaan in kraakbeen en onderliggend bot. Bij mensen met osteochondritis dissecans herstellen deze scheurtjes vanwege de verminderde bloedvoorziening niet of onvoldoende. Het gevolg is dat kraakbeen en onderliggend bot loslaat.

Overbelasting van het ellebooggewricht ontstaat bijvoorbeeld tijdens het uitoefenen van sporten waarbij de armen veel worden gebruikt. Voorbeelden zijn werpen bij handbal, waterpolo, honkbal, speerwerpen, en discuswerpen. Maar ook belasting van de elleboog door zware gewichten, zoals bij gewichtheffen en bodybuilding, kunnen leiden tot schade in het ellebooggewricht.

Diagnose

De arts kan de diagnose stellen op basis van afwijkingen die worden gevonden bij lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek.

Lichamelijk onderzoek

Bij lichamelijk onderzoek kan de elleboog pijnlijk en gezwollen zijn. Soms is buigen en strekken van het ellebooggewricht beperkt mogelijk.

Soms is bij draaien van de onderarm gekraak voelbaar of hoorbaar in het ellebooggewricht. Dit wordt ‘crepitatie’ genoemd.

Beeldvormend onderzoek

Er zijn verschillende onderzoeken waarbij osteochondritis dissecans van de elleboog kan worden vastgesteld.

Meestal zit de afwijking aan de buitenkant van het uiteinde van het opperarmbeen (humerus). Dit deel van het opperarmbeen wordt ‘capitulum’ genoemd. Het ‘scharniert’ in het ellebooggewricht met het spaakbeen (radius).

Röntgenfoto

Vaak zal in eerste instantie een röntgenfoto van de elleboog worden gemaakt. Daar zullen niet altijd meteen afwijkingen op te zien zijn. Na enige tijd worden vaak wel afwijkingen zichtbaar. Zo kan het gewrichtsoppervlak van de onderkant van het opperarmbeen onregelmatig zijn.

osteochondritis dissecans elleboog op röntgenfoto
Bron: Dr Matt Skalski

Ook kan het bot als reactie dichter worden. Dit wordt ‘osteosclerose’ genoemd.

Ten slotte kan ook een los stukje kraakbeen/bot zichtbaar zijn. Er is dan sprake van een zogenaamde ‘gewrichtsmuis‘ in de elleboog.

MRI-scan

Een MRI-scan is de beste manier om de diagnose te stellen. Het voordeel van een MRI-scan is namelijk dat wel direct afwijkingen zichtbaar zijn. Een MRI-scan zal daarom vaak worden gemaakt als op de röntgenfoto geen afwijkingen worden gezien.

Overige

Andere onderzoeken waarmee osteochondritis dissecans kan worden ontdekt zijn CT-artrografie en botscan. Als eerste screening wordt soms echografie gebruikt.

Behandeling

Osteochondritis dissecans van de elleboog wordt meestal behandeld door een orthopedisch chirurg. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk.

De keuze van de behandeling is afhankelijk van (1) de ernst van de klachten en (2) in hoeverre loss stukje kraakbeen/bot in het gewricht zitten.

Rust

Als er weinig klachten zijn zal in eerste instantie het advies worden gegeven om het gewricht te laten rusten. Voor sporters betekent dat enige tijd niet of aangepast trainen.

Gips

Eventueel kan de arts besluiten om het gewricht in te laten gipsen. Het gewricht kan dan helemaal niet worden gebruikt. Een dergelijke behandeling duurt vaak 4-6 weken.

Verwijderen botfragment

Als bij onderzoek losse stukjes kraakbeen/bot worden gevonden kan de arts besluiten om deze te verwijderen. Dat kan zowel met een kijkoperatie (artroscopie) als met een gewone operatie.

Herstellen defect

Ook is het mogelijk om gaatjes die zijn ontstaan in het gewrichtsoppervlak op te vullen. Dat helpt voorkomen dat op den duur gewrichtsslijtage ontstaat.

Het gat kan worden opgevuld met kraakbeen dat elders in het lichaam – bijvoorbeeld uit een rib – is weggehaald. Ook is het mogelijk om gekweekte kraakbeencellen te gebruiken.

Een andere mogelijkheid is microfracturering. Hierbij worden tijdens de operatie gaatjes geboord in het bot in de bodem van het gaatje. Het lichaam zal als reactie hierop bindweefsel aanmaken. Het bindweefsel zal het gat dan opvullen.

Beloop en prognose

Osteochondritis dissecans van de elleboog kan op den duur leiden tot slijtage van het ellebooggewricht.

Engelse vertaling

osteochondritis dissecans of the elbow, osteochondritis dissecans of the capitellum, capitellar osteochondritis dissecans, OCD of the elbow

Verder lezen / Referenties

  • RW Churchill, J Munoz & CS Ahmad, ‘Osteochondritis dissecans of the elbow’, gepubliceerd in Current Reviews of Musculoskeletal Medicine van 2016; 9: pagina’s 232-239.

Synoniemen voor osteochondritis dissecans van de elleboog zijn ‘OCD elleboog’ en ‘osteochondritis dissecans van het capitellum’.

Scroll naar boven