Open foramen ovale

Bijgewerkt op 18 oktober 2021

Wat is een open foramen ovale?

Een open foramen ovale is een aandoening waarbij een opening tussen de linker boezem en de rechter boezem van het hart aanwezig is. De medische term hiervoor is ‘persisterend foramen ovale’ (PFO).

Op de afbeelding hieronder zien we het open foramen ovale (PFO). Het is de opening tussen rechter boezem (RA = rechter atrium) en linker boezem (LA = linker atrium).

open foramen ovale (PFO)
Bron: Cove Point Foundation

Vaak is er sprake van een flapje hartweefsel dat alleen open gaat bij toename van de bloeddruk in de rechter boezem van het hart. In dat geval wordt wel gesproken van een ‘pro-PFO’. Dit staat voor ‘pro-patent foramen ovale’.

Wat is de oorzaak?

Het ongeboren kind heeft een foramen ovale. Dat is een opening tussen linker boezem en rechter boezem van het hart. Door deze opening kan bloed vanuit de rechter boezem direct naar de linker boezem stromen. Daarmee wordt de bloedsomloop door de longen – de zogenaamde longcirculatie – kortgesloten. Het ongeboren kind kan nog niet ademen. Het krijgt z’n zuurstof via de placenta (moederkoek) uit bloed van de moeder. Na de geboorte zal het foramen ovale sluiten. Bloed moet vanaf dat moment wel door de longen gaan stromen om daar zuurstof uit de inademingslucht te halen.

Bij ongeveer driekwart van de baby’s zal het foramen ovale gedurende de eerste maanden van het leven volledig sluiten. Bij de resterende 25% van de baby’s gebeurt dat onvolledig. Bij hen blijft dus een opening bestaan tussen linker en rechter boezem van het hart. Een dergelijke opening wordt wel een ‘shunt’ genoemd. Het is niet helemaal duidelijk waarom bij sommige mensen het foramen ovale niet sluit. Waarschijnlijk speelt erfelijke aanleg een rol.

Symptomen open foramen ovale

De meeste mensen met een open foramen ovale merken daar niks van. Problemen kunnen pas ontstaan als het bloed een stolsel (embolie) of luchtbellen (luchtembolie) bevat. De embolie kan dan vanuit het rechter gedeelte van het hart in het linker gedeelte van het hart terechtkomen. Van daaruit kan het terechtkomen in belangrijke slagaders van ons lichaam en zo de bloedtoevoer naar belangrijke organen belemmeren. Afhankelijk van waar de embolie vastloopt kan dat tot verschillende klachten leiden.

Als een bloedstolsel of luchtbellen vastlopen in bloedvaten die de hersenen van bloed voorzien ontstaat een TIA of beroerte. Ook is het mogelijk dat de embolie vastloopt in een kransslagader. Dat leidt tot een hartaanval.

Open foramen ovale en migraine

Uit onderzoek is gebleken dat ongeveer de helft van de mensen met migraine een open foramen ovale heeft. In de algehele bevolking heeft ongeveer een kwart een open foramen ovale. Er is dus een verband tussen het hebben van een open foramen ovale en migraine.

Het is niet duidelijk of migraine wordt veroorzaakt door het open foramen ovale, of dat er een onderliggende reden is waarom beide aandoeningen vaak tezamen voorkomen.

Er zijn aanwijzingen voor de laatste theorie, namelijk dat in sommige families een erfelijke aanleg bestaat voor het hebben van een open foramen ovale. Er zou dan sprake kunnen zijn van een erfelijke ontwikkelingsstoornis van hart en bloedvaten die zowel tot aanleg voor een open foramen ovale als tot aanleg voor migraine zou leiden.

Er zijn echter ook aanwijzingen voor een oorzakelijk verband. Doordat bloed bij een open foramen ovale direct vanuit de rechter boezem naar de linker boezem kan stromen wordt het niet door de longen gefilterd. Hierdoor zouden bepaalde stofjes die migraine-aanvallen kunnen uitlokken makkelijker de hersenen bereiken. Ze worden dan namelijk direct vanuit de linkerkant van het hart via de slagaders naar de hersenen gevoerd. Het gaat dan om stofjes als serotonine, stikstofoxide (NO) en kinine-achtige stoffen.

Open foramen ovale en beroerte

Mensen met een open foramen ovale hebben een verhoogde kans op het krijgen van een herseninfarct. Herseninfarct is een vorm van beroerte. De medische term voor beroerte is cerebrovasculair accident (CVA). Omdat bij deze patiënten in eerste instantie vaak niet duidelijk is dat er sprake is van een open foramen ovale wordt wel gesproken van ‘beroerte zonder bekende oorzaak’, oftewel ‘cryptogeen cerebrovasculair accident’.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose kan worden gesteld met behulp van beeldvormend onderzoek

Echo-doppler hart

Een open foramen ovale kan worden aangetoond met behulp van echo-doppler onderzoek van het hart. Hiermee kan de stroom van bloed door het hart in kaart worden gebracht. Bij mensen met een open foramen ovale zal vaak een stroom van bloed tussen rechter boezem en linker boezem zichtbaar zijn. Om dit beter zichtbaar te maken zal de onderzoeker vragen of de patiënt wil hoesten of persen. Hierdoor wordt de druk in de borstkas even verhoogd, zodat bloed als het ware door het foramen ovale wordt geduwd.

CT-scan hart

Tegenwoordig is het ook mogelijk om een CT-scan van het hart met gebruik van contrastmiddel te maken. Hierop is een open foramen ovale vaak zichtbaar als een tunneltje door de wand tussen beide boezems (atriumseptum).

Wat is de behandeling?

Als er geen klachten zijn wordt een open foramen ovale meestal niet behandeld. Als er wel klachten zijn kan het foramen ovale worden gesloten met een operatie. Het is tegenwoordig ook mogelijk om het foramen ovale te sluiten met een ingreep waarbij een katheter wordt opgevoerd naar het hart. Om het risico op een beroerte te verminderen kunnen antistollingsmiddelen worden voorgeschreven.

Behandeling met geneesmiddelen

Mensen met een open foramen ovale die een beroerte hebben gehad worden meestal behandeld met antistollingsmiddelen (anticoagulantia). Antistollingsmiddelen lijken de kans op het krijgen van nieuwe beroertes namelijk te verlagen.

Aanvankelijk werd gedacht dat het sluiten van het foramen ovale zou moeten beschermen tegen het optreden van beroertes. Dat bleek echter niet zo te zijn. Mogelijk leidt de aanwezigheid van het afsluitende product juist tot vorming van bloedstolsels die een hersenembolie kunnen veroorzaken. Daarom worden in eerste instantie vaak geneesmiddelen voorgeschreven die de klontering van bloedplaatjes tegengaan. Dit worden trombocytenaggregatieremmers genoemd. Voorbeelden van dergelijke middelen zijn acetylsalicylzuur (Aspirine) en clopidogrel.

Sluiten foramen ovale via katheterisatie

Bij deze ingreep wordt via een grote ader een katheter opgevoerd richting het hart. De katheter komt dan terecht in de rechter boezem van het hart. Aan het uiteinde van de katheter bevindt zich een goed doordacht apparaatje (zie afbeelding). Hiermee kan het open foramen ovale gesloten worden.

device voor sluiten open foramen ovale via katheterisatie

Deze ingreep kan alleen in gespecialiseerde ziekenhuizen worden uitgevoerd. De animatie hieronder laat zien hoe met deze ingreep het open foramen ovale gesloten kan worden.

 

Engelse vertaling

patent foramen ovale, PFO

ICD10-code

Q21.1

Verder lezen / referenties

  • J Hofmeijer, JE Lindeboom & SE Vermeer, ‘Persisterend foramen ovale en herseninfarct: hoe (be)handelen?’ in het Tijdschrift voor Neurologie en Neurochirurgie 2013;114: pagina’s 105-110.

Synoniemen

Andere namen voor een open foramen ovale zijn persisterend foramen ovale, open ovaal venster, open ovaal venster van het hart, persisterende foramen ovale, foramen ovale, en patent foramen ovale.


Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 19 februari 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 19 februari 2017

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven