Bijgewerkt op 10 november 2023
Wat is een ontwrichting?
Een ontwrichting van een gewricht treedt op wanneer de uiteinden van twee botten die een gewricht vormen niet langer op hun normale positie bij elkaar blijven. Dit kan het gevolg zijn van een plotselinge impact, zoals een val of een ongeluk, waarbij de krachten die op het gewricht worden uitgeoefend sterker zijn dan de banden (ligamenten) die het gewricht bij stabiel houden kunnen weerstaan. Ontwrichtingen kunnen optreden in verschillende gewrichten, waaronder schouders, ellebogen, knieën en vingers.
De medische term voor een ontwrichting is luxatie of dislocatie.
Welke typen ontwrichtingen zijn er?
Er zijn verschillende typen ontwrichtingen, afhankelijk van het getroffen gewricht en de richting van de ontwrichting. De meest voorkomende typen zijn:
- AC-luxatie: Hierbij is het gewricht tussen het zogenaamde ravenbekuitsteeksel (acromion) en het sleutelbeen (clavicula) ontwricht.
- elleboogontwrichting: Hierbij raakt het bot van de onderarm (de ellepijp) gescheiden van het bovenarmbot (de opperarm), wat meestal optreedt bij een val met uitgestrekte arm.
- kaakontwrichting: Hierbij is het gewricht van de onderkaak onder het oor ontwricht.
- knieontwrichting: Dit kan optreden wanneer de botten van het onder- en bovenbeen niet langer correct zijn uitgelijnd, vaak als gevolg van een draaiende beweging of een krachtige impact.
- knieschijfontwrichting (patellaluxatie): Hierbij is de knieschijf naar opzij of naar het midden verschoven.
- luxatie van het fibulakopje: Hierbij is de bovenkant van het kuitbeen (fibulakopje) losgekomen van de verbinding met de zijkant van het scheenbeen.
- luxatie van het PIP-gewricht: Hierbij is het vingergewricht tussen eerste en tweede vingerkootje ontwricht.
- schouderontwrichting: Dit gebeurt wanneer de bovenarm uit de kom schiet van het schouderblad, vaak als gevolg van een val of een krachtige beweging.
- vingerontwrichting: Dit kan voorkomen wanneer de botten van de vingers uit hun normale positie worden gedwongen, vaak als gevolg van een letsel tijdens sportactiviteiten.
Welke symptomen geeft het?
Ontwrichtingen kunnen aanzienlijke pijn en beperkingen in de mobiliteit van het gewricht veroorzaken. Een tijdige diagnose en gepaste behandeling dragen bij aan het verlagen van de kans op complicaties.
Kijk voor meer informatie over symptomen en complicaties op de webpagina’s over de afzonderlijke ontwrichtingen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose van een ontwrichting begint meestal met een grondig lichamelijk onderzoek door een medische professional. De arts zal de symptomen, zoals pijn, zwelling en beperkte beweging, beoordelen en vaak röntgenfoto’s of andere beeldvormende onderzoeken bestellen om de precieze locatie en ernst van de ontwrichting te bepalen.
Om de diagnose te bevestigen kan eventueel beeldvormend onderzoek worden gedaan. Meestal is een ontwrichting goed te zien op een rontgenfoto van het betreffende gewricht.
Wat is de behandeling?
De behandeling van een ontwrichting varieert afhankelijk van de ernst van het letsel en het betrokken gewricht. In veel gevallen kan een arts de ontwrichte botten terug op hun plaats zetten, een procedure die bekend staat als repositie. Dit kan handmatig gebeuren of met behulp van röntgenbeeldvorming om de juiste positionering te garanderen.
Na de repositie is immobilisatie vaak nodig om het gewricht te laten genezen. Dit kan worden bereikt door het gebruik van spalken, gipsverbanden of speciale orthopedische apparaten. Fysiotherapie is vaak een integraal onderdeel van het herstelproces, gericht op het herstellen van kracht, flexibiliteit en stabiliteit van het aangetaste gewricht.
In sommige gevallen, vooral bij terugkerende ontwrichtingen, kan een operatieve ingreep noodzakelijk zijn om structurele schade te herstellen en de stabiliteit van het gewricht te verbeteren.