Bijgewerkt op 19 november 2023
Wat is een onrustige moedervlek?
Een onrustige moedervlek is een moedervlek die verandert. Het wordt ook wel atypische nevus of dysplastische nevus genoemd. Een onrustige moedervlek heeft een verhoogd risico op het ontstaan van melanoom, een ernstige vorm van huidkanker. Hoe meer onrustige moedervlekken iemand heeft, des te groter de kans om melanoom te krijgen. Door moedervlekken regelmatig zelf te bekijken of door een arts te laten beoordelen kun je onrustige moedervlekken op het spoor komen.
Hoe ontstaat het?
In de huid zitten cellen die huidpigment (melatonine) bevatten. Deze cellen worden melanocyten genoemd. Ze geven de huid kleur. Als melanocyten samenklonteren ontstaat een moedervlek (nevus). Waarom bij sommige mensen moedervlekken onrustig worden is niet goed duidelijk. Waarschijnlijk is er sprake van een combinatie van erfelijke aanleg en omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan UV-licht. De belangrijkste bron van blootstelling aan UV-licht is zonlicht. Daarnaast zijn er ook kunstmatige bronnen, zoals bijvoorbeeld zonnebanken.
Mensen met een donkere huid hebben een iets lagere kans op het krijgen van onrustige moedervlekken. Bij mensen met een lichte huid, sproeten, lichte ogen, en blond haar is de kans juist verhoogd. Ook mensen bij wie onrustige moedervlekken of melanomen in de familie voorkomen is de kans op het krijgen van onrustige moedervlekken verhoogd.
Hoe vaak komt het voor?
Onrustige moedervlekken komen vaak voor. Het is niet precies bekend hoeveel mensen één of meer dysplastische nevi hebben, maar sommige artsen schatten dat het gaat om 1 op de 10 mensen.
Welke symptomen geeft het?
Een onrustige moedervlek ziet er anders uit dan een gewone moedervlek. De dysplastische nevus kan groter zijn dan een normale moedervlek, de rand kan onregelmatig zijn, en er kan sprake zijn van verschillende kleuren binnen de nevus (in plaats van egaal bruin). Een dysplastische nevus is vaak ook onregelmatig van vorm (niet precies rond), iets verheven boven het oppervlak van de huid. Het oppervlak van de nevus zelf kan wat hobbelig zijn.
Onrustige moedervlekken kunnen overal op het lichaam ontstaan. Vaak zitten ze op de romp, de ledematen, het hoofd, en/of de nek.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Wat kun je zelf doen?
Om onrustige moedervlekken op het spoor te komen kun je zelf je huid onderzoeken, bijvoorbeeld één keer per maand. Daarbij kun je kijken of er moedervlekken zijn met de volgende eigenschappen:
- onregelmatige vorm
- onscherpe rand
- niet-egale kleuren
- groter dan andere moedervlekken
- verandert van vorm, grootte of kleur
Als dat het geval is is het verstandig om te huisarts te raadplegen.
Wat kan de arts doen?
De huisarts kan meestal op grond van het aspect van de moedervlek vermoeden dat er sprake is van een onrustige moedervlek. Eventueel kan de arts met een vergrootglas (dermatoscoop) de moedervlek grondig bekijken. Als de huisarts er zelf niet uit komt kan worden verwezen naar een huidarts (dermatoloog). De dermatoloog kan eventueel besluiten om de dysplastische nevus in z’n geheel te verwijderen of een stukje weefsel eruit te verwijderen. Dit laatste wordt biopsie genoemd. In beide gevallen zal het weefsel door een patholoog worden onderzocht. De patholoog kan beoordelen of er sprake is van een onrustige moedervlek, maar ook of zich kwaadaardige cellen in de afwijking zitten.
Wat is de behandeling?
Een dysplastische nevus hoeft op zich niet te worden behandeld, tenzij er zich kwaadaardige cellen in bevinden. In dat geval zal de onrustige moedervlek worden verwijderd.
Hoe kun je het voorkomen?
Het is niet mogelijk om het ontstaan van onrustige moedervlekken te voorkomen. Als je ze hebt is het wel verstandig om blootstelling van de huid aan zonlicht en ander UV-licht te beperken. Dit vermindert de kans op het ontstaan van melanoom.
Beloop en prognose
Mensen met onrustige moedervlekken hebben een iets verhoogde kans op het krijgen van een melanoom. Daarom is het van belang om de huid regelmatig te controleren op onrustige moedervlekken.
Synoniemen
dysplastische nevus, dysplastische naevus, atypische moedervlek, atypische nevus
Engelse vertaling
dysplastic nevus, atypical mole, atypical nevus, B-K mole, Clark’s nevus, dysplastic melanocytic nevus, nevus with architectural disorder, atypical melanocytic nevus