Bijgewerkt op 13 mei 2024 door Simpto.nl
Wat is hongeroedeem?
Hongeroedeem is een ernstige vorm van ondervoeding waarbij vooral sprake is van een tekort aan eiwitten in de voeding. Het leidt tot ophoping van vocht in het lichaam (oedeem) en daardoor een opgezwollen buik. Hierdoor lijkt in eerste instantie geen sprake te zijn van ondervoeding, terwijl dit wel het geval is. Het is van belang om tijdig vast te stellen dat er sprake is van ondervoeding zodat snel behandeld kan worden.
Een andere naam voor hongeroedeem is kwashiorkor.
Hoe vaak komt het voor?
In Nederland en Belgie komt hongeroedeem nauwelijks voor. In ontwikkelingslanden komt de aandoening wel regelmatig voor. In heel Europa is hongeroedeem zeldzaam. In ontwikkelingslanden komt het regelmatig voor, vooral in gebieden waar sprake is van armoede en schaarste aan voeding. De aandoening kan in principe op elke leeftijd voorkomen, maar in ontwikkelingslanden komt het voornamelijk voor bij jonge kinderen. Dat heeft te maken met de overgang van borstvoeding naar minder voedzame gewone voeding.
Wat is de oorzaak?
De belangrijkste oorzaak van hongeroedeem is een tekort aan eiwitten in de voeding. Andere factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van de aandoening zijn:
- tekorten aan vitamines en mineralen
- tekort aan oxidanten in de voeding
- inname van aflatoxinen (giftige stoffen die door schimmels worden aangemaakt en vaak zitten op gewassen die in warme en vochtige omstandigheden groeien)
- parasitaire infecties, zoals malaria
- andere infectieziekten, zoals mazelen en HIV-infectie
- leven onder erbarmelijke omstandigheden, waaronder hongersnood, natuurrampen, en oorlog
Welke symptomen geeft het?
De volgende symptomen en ziekteverschijnselen kunnen voorkomen:
- oedeem:
- dikke buik
- gezwollen gezicht
- gezwollen handen
- gezwollen voeten
- gezwollen enkels
- dunne benen
- dunne armen
- klein voor de leeftijd
- onvoldoende aankomen in gewicht
- vertraagde ontwikkeling:
- laat met gaan staan
- laat met gaan lopen
- … etc.
- verminderde weerstand, waardoor vaak infecties
- haar breekt snel af
- haaruitval
- verminderde eetlust
Zonder behandeling kunnen kunnen kinderen met hongeroedeem komen te overlijden.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan meestal worden gesteld op grond van de symptomen en de bevindingen bij lichamelijk onderzoek.
Wat is de behandeling?
De World Health Organization (WHO) heeft een aantal aanbevelingen gedaan voor de behandeling van ernstige ondervoeding, waaronder:
- toediening van glucose om tekort aan glucose (hypoglycemie) tegen te gaan
- warm houden bij ondertemperatuur (hypothermie)
- behandeling of preventie van uitdroging (dehydratie) met een speciale oplossing (rehydration solution for malnutrition – RESOMAL)
- herstellen van elektrolytstoornissen
- behandeling en preventie van infecties
- suppletie van vitamines en mineralen
- geleidelijk beginnen met toevoegen van eiwitten aan de voeding; dit in verband met het risico op refeeding-syndroom
Beloop en prognose
Zonder behandeling kan hongeroedeem leiden tot ernstige infecties, uitdroging, leverfalen, en uiteindelijk overlijden. In principe geldt dat hoe eerder wordt behandeld hoe beter de prognose is.
Kun je het voorkomen?
Hongeroedeem kan worden voorkomen door te zorgen voor voldoende eiwitinname met de voeding.