Myositis ossificans

Wat is myositis ossificans?

Myositis ossificans is een zeldzame goedaardige aandoening waarbij bot wordt gevormd in een spier. Meestal wordt dit veroorzaakt door letsel aan de spier, bijvoorbeeld een spierkneuzing. Dat kan jaren eerder gebeurd zijn. Het gekneusde spierweefsel wordt langzaam omgezet in botweefsel. Zo ontstaat verbening van de spier. Artsen spreken in dat geval van heterotope ossificatie.

Net als in spieren kan ook in onderhuids vetweefsel bot gaan groeien. In dat geval wordt gesproken van panniculitis ossificans. Botvorming in ligamenten wordt fasciitis ossificans genoemd.

Waar komt het voor?

Myositis ossificans kan in principe in alle spieren ontstaan. De aandoening komt echter vooral voor op de volgende plaatsen:

  • in de spieren rond de heup – dit kan bijvoorbeeld voorkomen na een heupvervangende operatie (‘kunstheup’);
  • in de spieren rond de elleboog – dit kan bijvoorbeeld voorkomen na een gebroken elleboog (olecranonfractuur);
  • in de spieren van het bovenbeen en de bil – dit kan bijvoorbeeld voorkomen na een kneuzing van de quadricepsspier, kneuzing van de adductoren, kneuzing van de bilspier, of na een ingreep aan de heup (bijv. liposuctie of heupvervangende operatie).

Bij wie komt het voor?

Myositis ossificans komt vooral voor bij sportieve mannen in de leeftijdsgroep van 16-30 jaar. De aandoening kan echter ook bij vrouwen en ouderen voorkomen. Bij kinderen is de aandoening zeldzaam.

Welke klachten geeft het?

Vaak hebben mensen met myositis ossificans in eerste instantie helemaal geen klachten. Op den duur kan zwelling ontstaan ter hoogte van de verbening van het spierweefsel, soms ook pijn. Als de verbening voltooid is zal de pijn vaak weer verdwijnen. Soms zal de beweeglijkheid van het nabijgelegen gewricht aangetast zijn. In zeldzame gevallen kunnen delen van het nieuwgevormde botweefsel door de huid naar buiten steken.

Wat is de oorzaak?

Myositis ossificans wordt meestal veroorzaakt door een verwonding (letsel, trauma). Dan wordt ook wel gesproken van myositis ossificans traumatica. Ook na een operatie kan de aandoening ontstaan. Een operatie is inmiddels ook een verwonding. Door de verwonding komen stofjes vrij uit bepaalde cellen. Deze cellen worden macrofagen genoemd. Deze stofjes stimuleren de aanmaak van botweefsel. Voordat hierdoor klachten ontstaan kunnen jaren verstrijken.

Er is ook een aangeboren vorm van myositis ossificans. Deze vorm wordt fibrodysplasia ossificans progressiva genoemd. Het wordt veroorzaakt door een foutje in het DNA.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose kan worden vermoed op grond van de klachten, het oplopen van letsel op de plek van de klachten (in het verleden), en de bevindingen bij lichamelijk onderzoek. Bij laboratoriumonderzoek kunnen de ontstekingswaarden iets verhoogd zijn. Ook het alkalische fosfatase gehalte en het LDH-gehalte van het bloed kunnen iets verhoogd zijn. De diagnose wordt bevestigd met behulp van beeldvormend onderzoek.

Lichamelijk onderzoek

De bevindingen bij lichamelijk onderzoek zijn afhankelijk van de duur van de aandoening. Bij beginnende botvorming is vaak sprake van een zwelling die gevoelig is bij aanraking. Een aantal weken later wordt de zwelling beter afgrensbaar. Ook voelt de zwelling vaster aan. Vaak is de zwelling zo’n 3-6 centimeter in doorsnede. Vervolgens kan de zwelling verharden en iets afnemen in doorsnede.

Beeldvormend onderzoek

De diagnose kan worden bevestigd met behulp van beeldvormend onderzoek, bijvoorbeeld echografie, röntgenonderzoek, of een MRI-scan. Hierbij is vaak verkalking of verbening van spierweefsel zichtbaar. In het begin van de botvorming zijn afwijkingen op de röntgenfoto slechts vaag zichtbaar. Dat wordt duidelijk met de afbeelding hieronder.

myositis ossificans in de bovenarm - bron: Dr Angela Byrne, Radiopaedia.org
beginnende botvorming door myositis ossificans is vaag zichtbaar op deze r̦ntgenfoto van de bovenarm en het schoudergewricht Рbron: Dr Angela Byrne, Radiopaedia.org

Wat is de behandeling?

De behandeling bestaat meestal uit rust. Bij pijnklachten kunnen pijnstillers worden ingenomen. Soms kan fysiotherapie een rol spelen bij het herstel. Als deze behandelingen niet of onvoldoende helpen kan in speciale gevallen worden gekozen voor een operatie. Artsen zijn echter terughoudend bij het opereren van deze aandoening. Het is namelijk bekend dat hernieuwd letsel (dus ook een operatie) juist kan leiden tot toename van de botvorming.

Verder lezen / Referenties

Engelse vertaling

heterotopic ossification in muscle tissue

Duitse vertaling

heterotope Ossifikation von Muskeln, Kalzifikation und Ossifikation von Muskeln

Synoniemen

Andere namen voor myositis ossificans zijn verbening van spierweefsel, botvorming in spierweefsel en heterotope ossificatie.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven