Maculadegeneratie

Bijgewerkt op 15 juni 2022

Wat is maculadegeneratie?

Maculadegeneratie is een oogziekte waarbij een deel van het netvlies (de macula) wordt aangetast. De macula is het centrale gedeelte van het netvlies. Bij onderzoek van het oog door middel van oogspiegelen (funduscopie) wordt dit gedeelte van het netvlies als een ronde gele plek gezien. Daarom wordt het ook wel de ‘gele vlek‘ genoemd.

De macula bevat zogenaamde kegeltjes. Dat zijn lichtgevoelige cellen van het netvlies waarmee we kunnen zien. Bij maculadegeneratie gaan deze kegeltjes langzaam verloren waardoor het zien steeds onscherper wordt.

Er zijn allerlei andere namen in gebruik voor deze aandoening, zoals ‘netvliesveroudering’, ‘netvliesdegeneratie’, ‘slijtage van het netvlies’, ‘netvliesslijtage’, ‘macula degeneratie’ of de afkorting ‘MD’.

Welke vormen zijn er?

Er wordt onderscheid gemaakt tussen een vorm die bij jongeren optreedt en een vorm die bij ouderen optreedt. De vorm die bij jongeren optreedt is vaak erfelijk en wordt ‘juveniele muculadegeneratie’ genoemd en is zeldzaam. Voorbeelden van ziekten die hieronder vallen zijn de ziekte van Stargardt en de ziekte van Best.

De vorm die bij ouderen optreedt wordt ‘leeftijdsgebonden maculadegeneratie’ – vaak afgekort tot LMD – genoemd en komt vaak voor. De leeftijdsgebonden vorm wordt weer onderverdeeld in ‘droge maculadegeneratie’ en ‘natte maculadegeneratie’. Bij de natte vorm treden de afwijkingen sneller op en zijn ze uitgebreider.

Hoe vaak komt het voor?

De leeftijdsgebonden vorm van maculadegeneratie komt vaak voor. In totaal hebben in Nederland zo’n 150.000 mensen deze oogziekte. Jaarlijks komen er naar schatting zo’n 20.000 nieuwe patiënten bij. De meeste mensen met klachten ten gevolge van deze aandoening zijn ouder dan 70 jaar.

Wat is de oorzaak?

Risicofactoren

De kans op het krijgen van leeftijdsgebonden vorm van de aandoening is verhoogd bij mensen die roken. Mensen met een hoge bloeddruk, een verhoogd cholesterol gehalte in het bloed en overgewicht hebben ook een verhoogde kans op het krijgen van de leeftijdsgebonden vorm van de aandoening.

Erfelijkheid

Erfelijkheid speelt ook een rol bij het ontstaan van deze aandoening. Het was al bekend dat mensen bij wie de aandoening in de familie voorkomt een grotere kans hebben op het krijgen van de leeftijdsgebonden vorm van maculadegeneratie dan mensen bij wie dat niet het geval is. Tegenwoordig zijn bepaalde genen ontdekt die een rol spelen bij het ontstaan van de aandoening. De meest bekende genen zijn het SERPING1-gen, het HTRA1-gen en het CFH-gen. Bepaalde afwijkingen van deze genen leiden tot een verhoogd risico op het krijgen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie.

Symptomen maculadegeneratie

In het begin zijn er helemaal geen klachten. Later kunnen de volgende symptomen ontstaan:

  • wazig zien
  • vervormd zien
  • grijze vlek of vlekjes zien

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt gesteld met behulp van oogspiegelen (funduscopie). Met dit onderzoek kan de oogarts in het oog kijken en het netvlies in beeld brengen. Aan het netvlies zijn bepaalde afwijkingen zichtbaar die passen bij maculadegeneratie. Deze afwijkingen worden ‘drusen’ genoemd.

leeftijdsgebonden maculadegeneratie
maculadegeneratie

De afbeelding links laat een normaal netvlies zijn bij funduscopie. Het pijltje wijst naar de gele vlek (macula). De afbeelding rechts het netvlies van iemand met maculadegeneratie. Copyright ©2014 iMatrix Optometry.

Amsler test

De Amsler-test of Amsler-kaart wordt gebruikt om te beoordelen of een patiënt afwijkingen heeft die passen bij maculadegeneratie. Bij deze test wordt een afbeelding gebruikt van een rooster. Het rooster bestaat uit een heleboel vakjes. Gezonde mensen zien de kaart zoals is weergegeven op de linker afbeelding. Mensen met maculadegeneratie zien de vakjes in het centrale deel van de kaart verwrongen, zien vlekken in de kaart, of zien onderbroken lijnen. De rechter afbeelding geeft een indruk van hoe iemand met maculadegeneratie de kaart zou kunnen zien (bron: Wikipedia).

Amsler-kaart
Amsler-kaart afwijkend

genetische test maculadegeneratie

Tegenwoordig is het mogelijk om te testen of iemand een genetische aanleg heeft voor het ontwikkelen van de ernstige vorm van deze ziekte. Als dat zo is kan de betreffende patiënt beter worden gecontroleerd door de oogarts om tijdig in te grijpen als de achteruitgang problemen op gaat leveren.

Behandeling maculadegeneratie

Het is momenteel niet mogelijk om deze aandoening met geneesmiddelen of een operatie te genezen. Wel is het mogelijk om de achteruitgang te remmen met behulp van voedingssupplementen en/of medicijnen.

voedingssupplementen voor maculadegeneratie

Uit onderzoek is gebleken dat bepaalde voedingssupplementen helpen om achteruitgang van het gezichtsvermogen tegen te gaan. Het gaat om de supplementen luteïne en zeaxanthine. In Amerika zijn zelfs voedingssupplementen op de markt die speciaal zijn samengesteld voor gebruik door patiënten met de leeftijdsgebonden vorm van maculadegeneratie.

Uit de zogenaamde AREDS-studie (Age Related Eye Disease Study) is bekend dat een combinatie van bepaalde voedingssupplementen de achteruitgang van het gezichtsvermogen kunnen vertragen. Dit geldt echter alleen voor mensen met bepaalde vormen van maculadegeneratie. Het gaat hier om een combinatie van antioxidanten met zink.

geneesmiddelen voor maculadegeneratie

Voor de leeftijdsgebonden vorm van de ziekte zijn tegenwoordig ook geneesmiddelen beschikbaar. Het gaat om zogenaamde VEGF-remmers. Deze middelen worden in het glasachtig lichaam van het oog ingespoten. Een dergelijke injectie wordt ‘intraoculaire injectie’ of ‘intravitreale injectie’ genoemd. De volgende middelen zijn beschikbaar:

Een andere behandeling waarbij geneesmiddelen worden gecombineerd met licht is de zogenaamde fotodynamische therapie met verteporfin.

Beloop en prognose

Degeneratie van de macula zorgt voor een – meestal langzame – achteruitgang van het gezichtsvermogen. Het gaat vooral om achteruitgang van het centrale zien. Dat betekent dat juist de dingen waar je naar kijkt waziger zichtbaar worden. Uiteindelijk kan de aandoening tot blindheid leiden.

Kun je het voorkomen?

Voeding en maculadegeneratie

Van verschillende voedingsmiddelen en voedingssupplementen is onderzocht of ze het ontstaan van maculadegeneratie kunnen tegengaan. Hieronder een overzicht.

VITAMINES en ZINK

Van bepaalde vitamines en zink is bekend dat ze helpen om de achteruitgang van het gezichtsvermogen bij mensen met maculadegeneratie te voorkomen. Het gaat om vitamine C, vitamine E en beta-caroteen. Deze vitamines zijn zogenaamde antioxidanten. Dat zijn stoffen die vrije radicalen wegvangen. Vrije radicalen zijn verantwoordelijk voor de schade die ontstaat aan het netvlies. Zink is belangrijk voor verschillende functies in ons lichaam maar blijkt onevenredig vaak voor te komen in het netvlies. Kennelijk heeft het daar speciaal een belangrijke rol.

VISOLIE (omega-3-vetzuren)

Er is ook onderzoek gedaan naar het effect van omega-3-vetzuren in visolie op het voorkomen van degeneratie van het netvlies. Uit dit onderzoek blijkt dat het omega-3-vetzuur DHA (docosahexinezuur) inderdaad bescherming biedt. Omega-3-vetzuren zitten vooral in vette vissoorten. Het advies luidt daarom om minimaal 1-2 keer per week vis te eten. Ook kunnen omega-3-vetzuren in de vorm van visoliecapsules worden gebruikt.

Engelse vertaling

macular degeneration

Verder lezen

Op de volgende websites vindt u aanvullende informatie over deze oogziekte:

Wikipedia

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven