Bijgewerkt op 11 april 2023 door Simpto.nl
Wat is listeriose?
Listeriose is een zeldzame ziekte die wordt veroorzaakt door infectie met de Listeria-bacterie. De meeste mensen die besmet raken met de Listeria-bacterie worden daar niet of nauwelijks ziek van. Mensen met een verminderde weerstand kunnen echter erg ziek worden.
Listeriose is een meldingsplichtige ziekte.
Hoe vaak komt het voor?
Listeriose komt in Nederland niet vaak voor. Jaarlijk wordt de aandoening bij zo’n 70-90 mensen vastgesteld. De meeste mensen zijn ouder dan 60 jaar op het moment dat de aandoening wordt vastgesteld.
Wat is de oorzaak?
Listeriose wordt veroorzaakt door infectie met de Listeria-bacterie. De wetenschappelijke naam voor deze bacterie is Listeria monocytogenes. Deze bacterie kan voorkomen in ons voedsel, maar ook in de grond of in het water. Ook dieren kunnen de bacterie bij zich dragen.
Mensen raken meestal besmet door het eten of drinken van voeding/drinken dat de Listeria-bacterie bevat. Het gaat dan vaak om voedingsmiddelen waarin rauwe producten zijn verwerkt, zoals rauwe groente, rauw vlees of ongepasteuriseerde melk. Ook voedingsmiddelen die zijn gewassen met besmet water kunnen de bacterie bevatten. Het komt zelden voor dat mensen elkaar besmetten. Heel soms raakt iemand besmet door contact met een besmet dier.
Risicofactoren
Vooral mensen met een verminderde weerstand worden ziek door besmetting met de Listeria-bacterie. Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen die worden behandeld met chemotherapie of afweeronderdrukkende geneesmiddelen (immunosuppressiva), mensen met suikerziekte, mensen met alcoholverslaving, en ouderen.
Welke symptomen geeft het?
Een infectie door de Listeria-bacterie verloopt vaak zonder klachten. Sommige mensen krijgen griepachtige verschijnselen, zoals koorts, rillerigheid, spierpijn en moeheid. Ook misselijkheid en diarree kunnen voorkomen. Het duurt meestal 10-30 dagen voordat besmetting leidt tot klachten. Deze periode wordt de incubatietijd genoemd.
Mensen met een verminderde weerstand, waaronder ook pasgeborenen en ouderen, kunnen ernstiger symptomen en complicaties krijgen, waaronder:
- hersenvliesontsteking
- sepsis (bloedvergiftiging)
- bacteriëmie
- hersenontsteking (encefalitis)
Heel soms komt iemand te overlijden door listeriose.
Bij zwangere vrouwen kan listeriose leiden tot besmetting van het ongeboren kind. Dit kan leiden tot vroeggeboorte of doodgeboorte van het kind.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld door de aanwezigheid van Listeria-bacterie in het lichaam aan te tonen, bijvoorbeeld door kweken van de bacterie in bloed of hersenvocht. Soms zijn de bacteriën met een microscoop zichtbaar in hersenvocht. Ook met een PCR-test kan de bacterie worden aangetoond in hersenvocht.
Wat is de behandeling?
Listeriose kan worden behandeld met antibiotica.
Preventie
Om listeriose te voorkomen zijn de volgende maatregelen van belang:
- was rauwe groenten voor gebruik
- vlees en vis goed doorbakken
- restjes snel afkoelen en korte tijd bewaren
- bewaar eten niet langer dan de uiterste datum die op de verpakking
- bewaar eten op de juiste temperatuur
- voor zwangeren en mensen met minder afweer is het belangrijk om geen risicoproducten te eten of drinken
Synoniemen
listeria-infectie, infectie met Listeria-bacterie, infectie met Listeria monocytogenes, infectie met de listeriabacterie