Bijgewerkt op 5 september 2024
Wat is acute myeloïde leukemie (AML)?
Acute myeloïde leukemie – kortweg AML – is een vorm van bloedkanker (leukemie). Bij AML ontstaat in het beenmerg een overmaat aan onrijpe witte bloedcellen. Hierdoor komt de productie van gewonen bloedcellen in de knel.
AML is onderverdeeld in verschillende typen. Deze typen onderscheiden zich door de soort witte bloedcel die aangetast is en het stadium in de rijping van de bloedcel. Onderaan deze webpagina staan de verschillende typen genoemd.
Hoe vaak komt AML voor?
Acute myeloïde leukemie is een zeldzame ziekte. Jaarlijks wordt deze aandoening bij ongeveer 600 mensen in Nederland vastgesteld.
Bij wie komt AML voor?
In principe kan AML bij iedereen voorkomen. De ziekte komt echter vooral voor bij ouderen, en vaker bij mannen dan bij vrouwen. De kans op het krijgen van AML is verhoogd bij mensen met het syndroom van Down, myelodysplastisch syndroom en het syndroom van Bloom en Fanconi-anemie.
Oorzaak AML
De oorzaak van AML is niet precies bekend. Het is wel duidelijk dat er een verband is tussen bepaalde genetische afwijkingen en het ontstaan van de ziekte. Zo blijkt bij een deel van de patiënten sprake te zijn van een zogenaamde translocatie van chromosoom 15 en 17. Dit wordt afgekort als t(15;17). Het komt voor bij een bepaald soort AML, namelijk acute promyelocyten leukemie (APML).
Symptomen AML
Acute myeloïde leukemie leidt tot een verstoring van de aanmaak van gewone bloedcellen in het beenmerg. De meeste klachten worden hierdoor verklaard. Doordat het aantal rode bloedcellen in het bloed vaak verlaagd is ontstaat bloedarmoede. Door een verlaging van het aantal witte bloedcellen is de afweer tegen infecties verhoogd. Bij een verlaging van het aantal bloedplaatjes (trombocytopenie) zullen snel blauwe plekken en bloedingen optreden.
Mensen met acute myeloïde leukemie kunnen de volgende klachten hebben:
- Moeheid
- Snel blauwe plekken
- Vatbaar voor infecties
- Bleek gezicht
- Kortademigheid
- Bloedend tandvlees
- Duizelig / licht in het hoofd
- Botpijn
- Opgezwollen tandvlees
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Bij lichamelijk onderzoek kunnen een aantal afwijkingen worden gevonden. Deze zullen echter niet direct tot de diagnose AML leiden. De afwijkingen die voor kunnen komen zijn:
- Gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie)
- Vergrote lever (hepatomegalie)
- Vergrote milt (splenomegalie)
De diagnose wordt gesteld door onderzoek van bloed en beenmerg.
Bloedonderzoek
Bloed wordt afgenomen voor een bloeduitstrijkje. Dit wordt onder de microscoop bekeken. In het bloed worden zogenaamde ‘myeloblasten’ gevonden. Dit zijn voorlopercellen van witte bloedcellen. Normaal gesproken worden ze alleen in het beenmerg aangetroffen.
Beenmergonderzoek
Door middel van een beenmergpunctie wordt beenmerg afgenomen. Het beenmerg wordt onder de microscoop bekeken. In het beenmerg is een verhoogd aantal onrijpe witte bloedcellen zichtbaar.
De cellen in het beenmerg kunnen ook getest worden op bepaalde eiwitten die zich in de celmembraan bevinden. Aanwezigheid van deze eiwitten kunnen een aanwijzing geven voor de diagnose.
Behandeling AML
AML wordt behandeld met antikankermiddelen (chemotherapie). Welke middelen worden toegediend zal van patiënt tot patiënt verschillen. Het wordt mede bepaald door de aanwezigheid van bepaalde risicofactoren die al dan niet aanwezig zijn.
Beloop en prognose AML
Uit onderzoek is gebleken dat de levensverwachting van mensen met acute myeloïde leukemie afhankelijk is van leeftijd (hoe hoger, hoe slechter de prognose), het voorkomen van complicaties en de aanwezigheid van bepaalde genetische afwijkingen. Het is tegenwoordig mogelijk om met behulp van DNA-onderzoek verschillende genen te onderzoeken op afwijkingen. Het gaat dan met name om mutaties van de volgende genen: ASXL1-gen, CEBPA-gen, FLT3-gen, NPM1-gen, RUNX1-gen en het TP53-gen.
Typen AML
De volgende typen acute myeloïde leukemie (AML) worden onderscheiden:
- AML M0: acute myeloïde leukemie met minimale differentiatie
- AML M1: acute myeloblastische leukemie met minimale uitrijping
- AML M2: acute myeloblastische leukemie met uitrijping
- AML M3: acute promyelocyten leukemie (acute promyelocytaire leukemie)
- AML M4: acute myelomonocytaire leukemie
- AML M4 eo: met eosinofilie
- AML M5: acute monocytaire leukemie
- AML M5a – monoblastaire variant (weinig gedifferentieerd) = acute monoblastaire leukemie
- AML M5b – monocytaire variant (gedifferentieerd)
- AML M6: acute erythroïde leukemie
- AML M7: acute megakaryoblastische leukemie