Lassakoorts

Bijgewerkt op 23 mei 2022

Wat is Lassakoorts?

Lassakoorts is een ziekte die wordt veroorzaakt door een infectie met een virus, het zogenaamde Lassa-virus. De aandoening komt voor in Afrika, en met name in West-Afrika. Het virus komt voornamelijk voor in ratten. Via de urine van ratten kunnen mensen besmet raken. Omdat de ziekte kan worden overgedragen van dieren op mensen wordt het een zoönose genoemd. De ziekte is genoemd naar het dorp Lassa in Nigeria. Daar werd de ziekte in 1969 voor het eerst vastgesteld.

Lassa is een dorpje in noordoost Nigeria waar in 1969 Lassakoorts voor het eerst werd vastgesteld
Lassa is een dorpje in noordoost Nigeria waar in 1969 Lassakoorts voor het eerst werd vastgesteld

Hoe vaak komt het voor?

Lassakoorts is in Nederland zeer zeldzaam. Als het in Nederland voorkomt is dat meestal bij iemand die kortgeleden naar Afrika op reis is geweest. Het gaat dan meestal om landen in West-Afrika, waaronder Guinea, Ivoorkust, Sierra Leone, Liberia, Ghana en Nigeria. Jaarlijks worden in deze landen honderdduizenden mensen ziek door deze infectie. Ongeveer 5000 mensen sterven jaarlijks aan de aandoening.

regio in Afrika waar Lassakoorts voorkomt

Wat is de oorzaak?

Lassakoorts wordt veroorzaakt door een infectie met het Lassa-virus. Dit virus komt vooral voor bij een bepaald type rat in Afrika. Mensen kunnen besmet raken door contact of inname met urine van besmette ratten.

Lassa-virusdeeltjes onder de elektronenmicroscoop – bron: CDC

Lassakoorts behoort, samen met dengue, ebola en gele koorts, tot de zogenaamde virale hemorragische koortsen. Deze aandoeningen worden veroorzaakt door verschillende virussen die vanuit verschillende dieren op de mens kunnen worden overgedragen. Het dier waarin het virus doorgaans voorkomt wordt wel het ‘reservoir’ genoemd. Een individueel dier is dan ‘drager’ van het virus.

ZiekteVerwekkerReservoir
denguedengue-virusmuggen
ebolaebolavirusvleermuizen
gele koortsgelekoorts-virusmuggen
lassakoortslassa-virusveeltepelmuis
Lassakoorts behoort, samen met dengue, ebola en gele koorts, tot de zogenaamde virale hemorragische koortsen.

Lassa-virus is vooral afkomstig van de zogenaamde veeltepelmuis, ook wel Afrikaans rat genoemd. Dit knaagdier komt alom voor in afrikaanse landen rond de evenaar. In sommige gebieden wordt het beest zelfs als delicatesse gegeten. De veeltepelmuis plant zich snel voort en heeft de neiging zich in bewoonde gebieden te vestigen. Dat vergroot de kans dat mensen in de betreffende gebieden in contact komen met het virus.

de veeltepelmuis (Mastomys natalensis) is het ‘reservoir’ voor het virus dat Lassa-koorts veroorzaakt – bron: Idris N Abdullahi, ResearchGate

Zodra de veeltepelmuis ‘drager’ van het Lassa-virus wordt zal het het virus uitscheiden met de urine en de ontlasting. Als de muizen op zoek gaan naar eten kunnen ze zo opslagplaatsen van voedsel besmetten. Zo kunnen de virusdeeltjes terechtkomen in bijvoorbeeld graan dat bedoeld is voor menselijke consumptie. Besmetting vindt dan plaats via het maagdarmkanaal. Het is echter ook mogelijk dat virusdeeltjes in de lucht terechtkomen en worden ingeademd. Dit is mogelijk de meest voorkomende vorm van besmetting. Ten slotte kan het virus ook worden overgedragen wanneer een beschadigde huid of beschadigde slijmvliezen in contact komen met ontlasting of urine van besmette dieren.

Als iemand besmet raakt met het Lassa-virus is het mogelijk om anderen ermee te besmetten. Besmette personen scheiden het virus uit via de urine. Zorgmedewerkers die te maken krijgen met patiënten met Lassa-koorts dienen daarom beschermende maatregelen te nemen. Besmette mannelijke patiënten kunnen het virus ook overdragen via het semen (zaadvloeistof). Zo kan het virus ook via seksueel contact worden overgedragen.

Welke symptomen geeft het?

De meeste mensen die een besmetting met het Lassa-virus oplopen hebben daar niet of nauwelijks last van. Bij de overige mensen treden wel klachten op. De klachten treden meestal 1-3 weken na besmetting op. Deze periode wordt de incubatietijd genoemd. De de volgende klachten kunnen optreden:

Door de infectie kunnen verschillende complicaties optreden. Bij aanhoudende diarree en/of aanhoudend braken is er een risico op uitdroging (dehydratie). Verder kunnen bloedingen in de mond en/of bloedingen in het maagdarmkanaal optreden. Vrouwen die zwanger zijn en geïnfecteerd raken kunnen een miskraam krijgen. Mensen met een ernstige infectie kunnen aan de aandoening overlijden. Dat is het geval bij ongeveer 1% van de mensen die besmet raken en daar klachten van hebben.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose kan worden vermoed op grond van de klachten en een recent verblijf in West-Afrika of contact met een patiënt met Lassakoorts. De diagnose kan worden bevestigd door de aanwezigheid van het Lassa-virus aan te tonen in weefsel of vocht dat wordt afgenomen bij de patiënt.

Aantonen aanwezigheid virus

De aanwezigheid van het virus kan worden vastgesteld door antistoffen tegen het virus in bloed aan te tonen. Ook kan RNA van het virus worden aangetroffen in vocht of weefsel van de patiënt. Dit wordt gedaan met zogenaamd PCR-onderzoek. Ten slotte kan vocht dat wordt afgenomen bij de patiënt ‘op kweek’ worden gezet. Als het virus aanwezig is zal het zich gaan vermenigvuldigen. Met bepaalde technieken kan dan worden vastgesteld dat sprake is van het Lassa-virus.

Wat is de behandeling?

Er bestaat geen behandeling waarmee Lassakoorts kan worden genezen. Soms worden antivirale middelen, zoals bijvoorbeeld ribavirine, voorgeschreven. Bij voorkeur wordt het direct in de bloedbaan (intraveneus) toegediend. Het gebruik van antivirale middelen bij de behandeling van Lassakoorts is niet goed onderzocht. Geen van deze middelen is officieel geregistreerd voor de behandeling van Lassakoorts. Daarvoor is de aandoening in Nederland te zeldzaam.

De behandeling is over het algemeen gericht op het bestrijden van de symptomen die zich voordoen. Zo is het bij patiënten met uitdroging van belang dat ze voldoende vocht binnenkrijgen, eventueel via een infuus. Bij patiënten bij wie de nieren zijn aangetast kan het nodig zijn te behandelen met nierfunctievervangende therapie, zoals dialyse.

Hoe voorkom je het?

Er bestaat geen vaccin tegen Lassakoorts. Het is dus niet mogelijk om besmetting en infectie tegen te gaan door inenting. Bij bezoek aan West-Afrikaanse landen is het daarom van belang om contact met ratten en muizen te vermijden. Uiteraard geldt dat ook voor contact met mensen bij wie de ziekte is vastgesteld.

Synoniemen

Lassa hemorragische koorts, Lassa-koorts

Engelse vertaling

Lassa fever, Lassa hemorrhagic fever

ICD10-code

A96.2

Verder lezen / Referenties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven