Lambert-Eaton myastheen syndroom

Bijgewerkt op 11 maart 2020

Wat is Lambert-Eaton myastheen syndroom?

Het Lambert-Eaton myastheen syndroom (LEMS) is een zeldzame ziekte waarbij de overdracht van zenuwprikkels van zenuwen naar spiervezels gestoord is. Dit kan tot allerlei klachten leiden, waaronder een afname van de spierkracht.

Bij ruim de helft van de mensen met deze aandoening wordt longkanker gevonden. Bij hen wordt LEMS als een bijverschijnsel bij de longkanker beschouwd. Een dergelijk bijverschijnsel bij kanker wordt wel paraneoplastisch syndroom genoemd.

De ziekte is genoemd naar de amerikaanse neurofysioloog Edward Howard Lambert (1915-2003) en de amerikaanse neuroloog Dr Lee McKendree Eaton (1905-1958). Beiden werkten bij de Mayo Clinics. Zij waren de eersten die het syndroom in 1956 uitgebreid beschreven.

Omdat de ziekte zo zeldzaam is wordt de diagnose vaak pas laat gesteld. Veel artsen kennen de verschijnselen van de ziekte namelijk niet. Daarom wordt vaak eerst een andere diagnose gesteld, bijvoorbeeld myasthenia gravis.

Wat is de oorzaak?

LEMS wordt veroorzaakt doordat het eigen lichaam antistoffen aanmaakt tegen bepaalde onderdelen van de zenuwen. Het gaat om zogenaamde ‘calciumkanalen’ van zenuwcellen. Dat zijn structuurtjes op het uiteinde van de zenuwcel die ervoor zorgen dat calcium door de membraan van de zenuwcel kan stromen. Dat is van belang voor de overdracht van zenuwprikkels naar de spiervezels. Bij mensen met LEMS werken deze calciumkanalen niet goed doordat ze worden afgebroken door de antistoffen.

Auto-immuunziekte

Ziekten die worden veroorzaakt doordat het lichaam afweerstoffen aanmaakt tegen onderdelen van eigen lichaam worden auto-immuunziekten genoemd. Lambert-Eaton myastheen syndroom is dus een auto-immuunziekte.

LEMS en longkanker

Ongeveer 60% van de mensen met LEMS blijkt tevens longkanker te hebben. Het gaat vrijwel altijd om ‘kleincellig longkanker’. Cellen van dit type longkanker hebben dezelfde calciumkanalen op hun celmembraan als de zenuwuiteinden.

Het idee is dat het afweersysteem antistoffen aanmaakt tegen de calciumkanalen op de longkankercellen. Dit gebeurt vaak al voordat men klachten heeft van de longkanker. Patiënten weten dus vaak nog helemaal niet dat ze longkanker hebben.

De antistoffen, die bedoeld zijn om de longkankercellen aan te vallen, richten zich ook op de calciumkanalen van de zenuwcellen. Hierdoor worden de calciumkanalen kapot gemaakt. Dit leidt tot klachten.

LEMS zonder longkanker

Ongeveer 40% van de mensen met LEMS heeft geen longkanker. Bij hen is het niet goed bekend waarom zij antistoffen tegen de calciumkanalen aanmaken. Vaak hebben deze mensen een erfelijke aanleg voor het krijgen van auto-immuunziekten, zoals de ziekte van Hashimoto (autoimmuun thyroïditis), type 1 diabetes, of reuma (reumatoïde artritis).

Deze erfelijke aanleg blijkt onder andere uit de aanwezigheid van een bepaald HLA-weefseltype, het zogenaamde HLA-DR3-B8. Mensen met  LEMS (zonder longkanker) hebben relatief vaak dit HLA-weefseltype.

Hoe vaak komt ’t voor? Bij wie?

LEMS is een zeer zeldzame ziekte. Jaarlijks wordt deze diagnose in Nederland bij naar schatting 10-15 mensen gesteld. De meeste mensen met deze ziekte zijn ouder dan 45 jaar. De ziekte komt bij kinderen vrijwel niet voor.

Symptomen LEMS

Lambert-Eaton myastheen syndroom kan tot veel verschillende klachten leiden. De volgende symptomen kunnen voorkomen (in afnemende frequentie):

• minder kracht in de bovenbenen, waardoor het bijvoorbeeld moeilijk wordt om op te staan uit een stoel, of de trap op en af te lopen
• vermoeid gevoel in de spieren
• droge mond
• droge tong
• minder kracht in de schouder
• maximale spierkracht kan na aanspannen pas na enkele seconden bereikt worden
• waggelend lopen
• hoofdpijn
• verstopping
• verminderde inspanningstolerantie
• droge ogen
• moeite met het krijgen van een erectie
• minder kracht in de schouders
• minder kracht in de bovenarm
• moeite met praten
• moeite met slikken
• hoge bloeddruk
• duizelig bij opstaan of overeind komen
• duizeligheid
• vergeetachtig
• slecht zien met beide ogen, vooral onscherp zien met beide ogen
• afhangend bovenooglid
• hoofd niet overeind kunnen houden, en daardoor een voorovergebogen hoofd
• minder zweten
• wankel lopen
• dubbel zien
• moeite met tillen
• slecht zien met een oog
• moeite om de blaas helemaal leeg te plassen
• afhangende bovenoogleden
• lage bloeddruk
• ademnood
• bloedend tandvlees
• bloedneus
• minder kracht
• moeite met kauwen
• moeite om de blik ergens op gericht te houden
• onscherp zien met één oog
• snel toenemend minder kracht
• veranderd zien
• verlamming
• bloedverlies uit de vagina
• aanhoudend of overmatig bloeden
• blauwe plekken
• bloed braken
• ophoesten van bloed of bloederig slijm
• zwarte ontlasting

Als de aandoening het gevolg is van longkanker kunnen ook klachten hiervan aanwezig zijn. De patiënt kan dan last hebben van aanhoudend hoesten, ophoesten van bloed en/of afvallen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt gesteld op grond van de klachten, het lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en elektromyografie. Om spierziekten als oorzaak van de klachten uit te sluiten wordt soms een spierbiopsie verricht.

Lichamelijk onderzoek / neurologisch onderzoek

De arts zal de kracht van verschillende spieren testen. Hierbij worden vaak afwijkingen gevonden. Vooral de spieren van de bovenbenen zijn aangetast bij deze ziekte. Later kan ook zwakte van de spieren van de bovenarmen en schoudergordel worden gevonden. Omdat vooral de spieren die het dichtst bij de romp zitten zijn aangetast wordt door artsel wel gesproken van ‘proximale spierzwakte‘. ‘Proximaal’ betekent hier ‘in de richting van het hart/centrum van het lichaam’.

Daarnaast zullen ook de spierpeesreflexen worden getest. Deze zijn vaak verminderd of helemaal afwezig.

Bloedonderzoek

Het bloed zal worden onderzocht op antistoffen tegen calciumkanalen. Deze kunnen bij ongeveer 80-90% van de patiënten worden aangetroffen.

Elektromyografie

Meestal wordt de diagnose bevestigd met behulp van elektromyografie. Bij dit onderzoek worden kleine naaldjes ingebracht in zenuwen die spieren prikkelen. Vervolgens worden via de naaldjes lichte elektrische schokjes toegebracht. De reactie van de spieren op de stroomschokjes wordt gemeten. Deze reactie is bij mensen met LEMS abnormaal.

Kenmerkend is een lage uitgangsamplitude van de spieractiepotentiaal. Ook wordt meestal een toename van de amplitude bij hoogfrequent stimuleren of na vrijwillige maximale aanspanning van de onderzochte spier gevonden.

Onderzoek naar longkanker

Omdat ongeveer de helft van de patiënten met Lambert-Eaton myastheen syndroom longkanker blijkt te hebben wordt onderzoek hiernaar verricht. Als de arts denkt dat de klachten worden veroorzaakt door LEMS zal daarom worden doorverwezen naar een longarts. Deze zal onderzoeken of de patiënt longkanker heeft. Om dit uit te zoeken kan een CT-scan van de borstkas worden gemaakt.

Soms wordt ook een bronchoscopie verricht. Hierbij kan slijm uit de bronchiën worden verkregen. Dit kan door een patholoog worden onderzocht op de aanwezigheid van kwaadaardige cellen.

Als inderdaad longkanker wordt gevonden is dat meestal longkanker van het kleincellige type (kleincellig bronchuscarcinoom).

Wat is de behandeling?

Er zijn nog geen behandelingen waarmee het Lambert-Eaton myastheen syndroom genezen kan worden. De behandeling is daarom gericht op het bestrijden van de symptomen. Dit kan worden gedaan met behulp van geneesmiddelen en plasmaferese.

Bij mensen met LEMS ten gevolge van longkanker zal behandeling van de longkanker meestal snel verlichting van de klachten van LEMS geven.

Geneesmiddelen

kaliumkanaalblokkers

Het middel amifampridine (merknaam: Firdapse) blokkeert uitstroom van kalium in zenuwspleet zodat de duur van de actiepotentiaal toeneemt. Het is als weesgeneesmiddel geregistreerd voor de symptomatische behandeling van volwassenen met Lambert-Eaton myasteen syndroom. Amifampridine is ook bekend onder de chemische naam ‘3,4-diaminopyridine’.

Voor meer informatie over dit middel verwijzen wij naar de webpagina over amifampridine.

acetylcholinesteraseremmers

Er zijn geneesmiddelen die de afbraak van acetylcholine tegengaan. Ze doen dit door het enzym acetylcholinesterase te remmen. Dit enzym bevordert namelijk de afbraak van acetylcholine. Door het enzym te remmen zal juist meer acetylcholine beschikbaar zijn. Acetylcholine is van belang voor de prikkeloverdracht tussen zenuwen en spieren.

Voorbeelden van middelen die het enzym acetylcholinesterase remmen zijn pyridostigmine (Mestinon) en neostigmine.

afweeronderdrukkende middelen

Er zijn ook geneesmiddelen die het afweersysteem onderdrukken. Deze middelen remmen de aanmaak van de antistoffen die de calciumkanalen aanvallen. Hierdoor zullen dus minder calciumkanalen kapot gaan.

Voorbeelden van afweeronderdrukkende middelen die aan patiënten met LEMS worden voorgeschreven zijn corticosteroïden, zoals prednison, azathioprine en ciclosporine. Sommige patiënten krijgen immunoglobulinen via een infuus.

Beloop en prognose

De prognose van LEMS is vooral afhankelijk van de aanwezigheid van onderliggende longkanker. Mensen bij wie inderdaad longkanker als onderliggende oorzaak wordt gevonden hebben een sterk verkorte levensverwachting. Opmerkelijk is dat hun levensverwachting wel beter is dan die van mensen met kleincellige longkanker die geen LEMS hebben.

Engelse vertaling

Lambert-Eaton myasthenic syndrome, Lambert-Eaton-Rooke syndrome

Verder lezen / Referenties

• PW Wirtz ea, ‘Proximale spierzwakte, verlaagde peesreflexen en autonome disfunctie: Lambert-Eaton-myastheniesyndroom‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Klinische lessen’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 13 januari 2001; 145(2): pagina’s 57-61.

Synoniemen

Andere namen voor Lambert-Eaton myastheen syndroom zijn syndroom van Lambert-Eaton, Lambert-Eaton-syndroom en myastheen syndroom van Lambert-Eaton

---

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 17 januari 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 5 december 2019

---

Reacties van lotgenoten

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere mensen met het van Lambert-Eaton myastheen syndroom. Kijk eens op de webpagina over slokdarmkramp (oesofagusspasme) om te zien hoe een online discussie zich kan ontwikkelen.

Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.