Jicht

Bijgewerkt op 24 juli 2023

Wat is jicht?

Jicht is een aandoening waarbij kristallen van urinezuur neerslaan in gewrichten. In meer dan de helft van de gevallen gebeurt dit in het gewricht aan de basis van de grote teen. Dit kan leiden tot hevige pijn: jichtaanvallen.

jicht
ophoping uraatkristallen in gewricht

Wat is de oorzaak?

Jicht wordt veroorzaakt door een verhoogd urinezuur gehalte in het lichaam. Dit kan worden veroorzaakt doordat de voeding grote hoeveelheden urinezuur bevat. Het kan ook worden veroorzaakt door een erfelijke afwijking.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het krijgen van jicht zijn (1) het voorkomen van de ziekte in de familie, (2) vetzucht, (3) inname van grote hoeveelheden alcohol, (4) een purine-rijk dieet, en (5) een hoog triglyceride gehalte in het bloed.

Soms is jicht het gevolg van het zogenaamde ‘tumor lysis syndroom’. Ook is het mogelijk dat gebruik van bepaalde geneesmiddelen het urinezuur gehalte in het bloed verhoogd en daardoor aanleiding kan zijn voor het ontstaan van jicht. Een voorbeeld van een dergelijk geneesmiddel is ciclosporine.

Erfelijke aanleg

Een tekort aan een bepaald enzym, hypoxanthine-guanine-phophoribosyl-transferase (HGPRT) genaamd, kan leiden tot het ontstaan van jichtkristallen. Dit enzym is betrokken bij de aanmaak van purines. Dit tekort is vaak erfelijk bepaald. Het leidt tot een verhoging van het urinezuur gehalte in het bloed. Daarbij is ook de uitscheiding van urinezuur met de urine verminderd. Dit alles kan leiden tot het afzetten van kristallen van urinezuur in de gewrichten.

Welke symptomen geeft het?

Als urinezuurkristallen neerslaan in een gewricht kan dit leiden tot pijn, zwelling en roodheid van het gewricht. Deze klachten komen vaak in aanvallen. Er wordt dan gesproken van een ‘jichtaanval’. De pijn bij een jichtaanval is vaak dusdanig dat lopen bemoeilijkt wordt. De klachten treden vaak ‘s nachts of ‘s ochtends op. Jichtaanvallen komen, om onduidelijke reden, vaker voor in de lente.

Door ophoping van de urinezuurkristallen ontstaat ook vaak een knobbel ter plaatse van het aangetaste gewricht. Dit wordt een ‘tophus‘ of ‘jichtknobbel‘ genoemd.

tophi - jichtknobbels
tophi (jichtknobbels) aan de vingers (bron: Dr Renu Madan)

De volgende klachten kunnen voorkomen:

  • Hevige pijn in een gewricht
    • komt in aanvallen die tot een week kunnen duren
    • vaak in het gewricht aan de basis van de grote teen
    • bij ouderen is de pijn vaak niet zo hevig
  • Zwelling van het gewricht
    • de zwelling gaat binnen twee weken vanzelf weg
  • Bobbel bij de gewrichten; dit wordt ook wel een ‘jichtknobbel’ of ‘tophus’ genoemd; de knobbel bestaat uit een ophoping van urinezuur.
  • Soms koorts

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt gesteld op basis van de klachten, lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek. De diagnose kan eventueel worden bevestigd door het aantonen van urinezuurkristallen in gewrichtsvocht dat via een gewrichtspunctie is verkregen.

Lichamelijk onderzoek

Bij lichamelijk onderzoek kunnen afwijkingen aan de gewrichten worden gezien. Ook kan bijvoorbeeld zwelling van de knie door ophoping van vocht in de knie worden gevonden.

Bloedonderzoek

Bij bloedonderzoek wordt vaak een verhoogd urinezuur gehalte gemeten. Dit wordt ‘hyperuricemie‘ genoemd. Dit hoeft echter niet per se aanwezig te zijn. In het begin van de aanval kan ook het aantal witte bloedcellen verhoogd zijn.

Gewrichtspunctie

De diagnose kan worden bevestigd door het aantonen van urinezuurkristallen in het gewricht tijdens een aanval. Hierbij wordt een klein beetje vocht uit het ontstoken gewricht opgezogen en onder de microscooop beoordeeld. Hierin zijn meestal urinezuurkristallen zichtbaar. Ook buiten een aanval om zijn vaak urinezuurkristallen aanwezig in de gewrichten.

Hoe vaak komt ‘t voor? Bij wie?

Jicht is een vaak voorkomende aandoening. Jaarlijks wordt deze diagnose bij naar schatting 12.500-15.000 mensen in Nederland gesteld. De aandoening komt vooral voor bij mensen van middelbare leeftijd en ongeveer vijf keer vaker bij mannen dan bij vrouwen.

Wat is de behandeling?

Jicht wordt behandeld met geneesmiddelen. Enerzijds zijn er geneesmiddelen voor de behandeling van een jichtaanval. Dit zijn bijvoorbeeld pijnstillers als diclofenaccolchicine en corticosteroïden. Daarnaast zijn er middelen die juist bedoeld zijn om een jichtaanval te voorkomen. Deze middelen verlagen het urinezuur gehalte in het bloed, zodat de kans op neerslag van urinezuurkristallen afneemt. Voorbeelden van dit soort middelen zijn allopurinol, benzbromaron (merknaam: Desuric) en febuxostat (merknaam: Adenuric).

Zyloric (allopurinol) tabletten bij de behandeling van jicht
Zyloric (allopurinol) tabletten

Nieuwe ontwikkelingen

Een nieuw middel tegen jicht is pegloticase. Het is op dit moment nog niet in Nederland op de markt maar is wel al goedgekeurd door de Europese gezondheidsautoriteiten.

Beloop

Soms kan een jichtknobbel gaan zweren. In sommige gevallen kan dit leiden tot een gewrichtsontsteking van de knie of de grote teen. Ook de nieren kunnen worden aangetast.

Engelse term

gout

ICD-10 code

M10


Reacties van lotgenoten

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere mensen met jicht.

Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven