Dieet bij de ziekte van Crohn

Bijgewerkt op 7 juli 2020

Voedingsadviezen voor mensen met de ziekte van Crohn

Er is niet een specifiek dieet voor mensen met de ziekte van Crohn. Het gaat erom dat door middel van een gezond dieet de darmklachten bij onder andere de ziekte van Crohn worden verminderd. Artsen zien een dieet vaak niet als oplossing, maar uit verschillende ervaringen blijkt dat het aanpassen van je voedingspatroon een grote invloed kan hebben op je darmen, óók bij de ziekte van Crohn.

Wat is de ziekte van Crohn?

De ziekte van Crohn is een aandoening aan je darmen, waarbij je spijsverteringskanaal chronisch ontstoken is. Doordat de ziekte in je hele spijsverteringskanaal kan zitten, kunnen symptomen uiteenlopend zijn.

Bij de ziekte van Crohn zijn je darmen vaak gedeeltelijk beschadigd, maar ook nog gedeeltelijk gezond. Ook de intensiteit van de klachten kan uiteenlopend zijn door de hoeveelheid en grootte van de ontstekingen. Wanneer je lijdt aan de ziekte van Crohn kunnen er perioden zijn waarbij je geen klachten hebt en dus eigenlijk niet merkt dat je de ziekte hebt. Deze perioden wordt afgewisseld met tijden van ernstige klachten en ongemak.

De klachten kunnen uiteenlopen van vermoeidheid en gewichtsverlies, tot hevige buikpijn, koorts, diarree of simpelweg geen eetlust. De ontstekingen kunnen zorgen voor diepe ontstekingen en littekenweefsel. Hierdoor ontstaan in de darmen vernauwingen of verklevingen. Wanneer je voeding blijft eten die je darmen negatief beïnvloedt, zullen de klachten niet minder worden.

Ziekte van Crohn & colitis ulcerosa

De aandoening “colitis ulceroa” en de ziekte van Crohn worden vaak door elkaar gehaald. Beide aandoeningen behoren in het Engels tot de IBD: Inflammatory Bowel Disease. Het verschil tussen deze ziektes is dat bij colitis ulcerosa uitsluitend ontstekingen aanwezig zijn in de dikke darm, terwijl deze bij de ziekte van Crohn door het hele spijsverteringskanaal kunnen voorkomen. Echter, beide ziekten kunnen tot op de dag van vandaag nog niet genezen worden.

Wat is de oorzaak van de ziekte?

Wat de oorzaak kan zijn van de ziekte van Crohn is nog niet bewezen. Wel zijn er verschillende factoren die wel degelijk een invloed kunnen hebben op de gezondheid van je darmen. Voorbeelden hiervan zijn darmbacteriën, je immuunsysteem, roken, stress en erfelijkheid. Het is bekend dat de ziekte van Crohn in ieder geval niet door een infectie wordt veroorzaakt.

Waarschijnlijk is de ziekte van Crohn een erfelijke ziekte die kan ontstaan door variaties in bepaalde genen. Natuurlijk heeft de omgeving hier ook een grote invloed op. De ziekte van Crohn wordt weleens een auto-immuunziekte genoemd. Dit doordat het ook mogelijk is dat de ziekte ontstaat doordat er een fout aanwezig is in het afweersysteem.

Het is ook mogelijk dat de oorzaak een combinatie van verschillende factoren is. Zo is enkele jaren geleden vastgesteld dat de mutatie van een specifiek gen in verband staat met de ziekte van Crohn. Deze mutatie kan ervoor zorgen dat je lichaam slechte bacteriën niet meer herkent en deze dus ook nog zal aanvechten. Het gen kan dus invloed hebben op je immuunsysteem en door een verzwakt immuunsysteem kan de ziekte van Crohn zich ontwikkelen. De ontwikkeling van de ziekte kan eerder plaatsvinden bij darmaantasting door roken en kan worden verergerd door factoren zoals stress.

Opvallend is dat de ziekte van Crohn voornamelijk voorkomt in erg welvarende gebieden, waaronder Noord-Europa en Noord-Amerika. Hieruit zou je kunnen afleiden dat de omgeving en leefomstandigheden van invloed kunnen zijn op ontwikkeling van de zieke. Zo blijkt dat hygiëne in overmaat het risico kunnen verhogen, terwijl slechte leefomstandigheden dit risico verlagen. Door overmatige hygiëne kan je immuunsysteem worden verstoord, waardoor de ziekte van Crohn zich kan gaan ontwikkelen.

Zoals al genoemd werd heeft roken een negatieve invloed op de ontwikkeling van de ziekte van Crohn. Zo vormt roken een risicofactor. Bovendien kan roken de genezing vertraging en is de kans groter dat je vaker last zal hebben van de ziekte. De perioden dat de ziekte uitblijft worden korter.

Hoe vaak komt het voor?

Over algemeen komt de ziekte van Crohn niet heel erg vaak voor. In Nederland zijn er circa twintigduizend mensen die lijden aan deze ziekte. Iets meer dan de helft van deze groep zijn vrouwen. Opvallend is dat het grootste deel van deze groep blanke mensen zijn. Bijvoorbeeld bij mensen met een Aziatische of Spaanse nationaliteit komt de ziekte van Crohn nauwelijks voor. De ziekte treedt vaak op bij jon volwassenen tussen de vijftien en dertig jaar. Wanneer de ziekte voorkomt in je familie en wanneer je veel rookt is de kans groter dat je de ziekte van Crohn ontwikkelt.

Klachten en complicaties

Symptomen

Bij de ziekte van Crohn komen vaak symptomen voor met betrekking tot het spijsverteringskanaal, aangezien daar de ontstekingen zitten. Zo hebben patiënten vaak last van diarree, dunne ontlasting, buikpijn, hevige buikkrampen, gewichtsverlies, vermoeidheid, verstopping et cetera. Wat minder voorkomende klachten zijn koorts, weinig eetlust, winderigheid, bekkenpijn, rectale bloeding en ’s nachts erg zweten.

Naast klachten van het spijsverteringskanaal, kunnen ook andere klachten ontstaan, zoals zweertjes en andere huidklachten. In enkele gevallen komt het voor dat iemand vaak moet hikken, maar ook klachten als gezwollen knieën, gezwollen polsen, gezwollen enkels, gewrichtspijn en pijn aan de rug kunnen een klacht zijn bij de ziekte van Crohn.

De intensiteit en variatie van klachten is per persoon natuurlijk verschillend. Zo is de plek en de intensiteit van de ontsteking bij elke patiënt anders.

Complicaties

De symptomen bij de ziekte van Crohn kunnen op den duur ook zorgen voor complicaties. Zo kunnen wondjes of zwellingen rond de anus voor vervelende problemen zorgen die behandeld dienen te worden. Ook kunnen de ontstekingen in de darmen zorgen voor vernauwing, doordat littekenweefsel ontstaat. Hierdoor kan je ontlasting ongezond en erg pijnlijk zijn.

Op de lange termijn kan een verdikte darmwand leiden tot afsluiting van de darm, waardoor je darmen compleet verstopt raken. Door langdurig last te hebben van diarree, kan een tekort aan voedingsstoffen optreden. Doordat je darmen niet goed werken, worden minder voedingsstoffen opgenomen. Bovendien ga je waarschijnlijk minder eten wanneer je last hebt van buikpijn of krampen. Hierdoor zijn er regelmatig patiënten die bloedarmoede hebben doordat een tekort is ontstaan aan vitamine B12 of ijzer.

De ziekte van Crohn kan op den duur het risico op darmkanker verhogen. Wanneer je lijdt aan de ziekte van Crohn is het belangrijk om regelmatig te controleren of er afwijkingen je darmen aanwezig zijn. Daarnaast kan de ziekte van Crohn ook een negatieve invloed hebben op botontkalking, ziektes aan de lever en ziektes aan de galblaas.

Hoe weet je of je de ziekte van Crohn hebt?

Om vast te stellen of je daadwerkelijk lijdt aan de ziekte van Crohn, is een medisch onderzoek nodig. De diagnose kan gesteld worden door een kijkonderzoek te doen in de dikke darm, dunne darm of in de maag. Daarbij wordt vaak een biopt genomen van weefsel, wat vervolgens wordt onderzocht. Door middel van het kijkonderzoek en het microscopisch onderzoek van de biopt kan worden vastgesteld of er sprake is van de ziekte van Crohn. Wanneer dan nog niet met zekerheid gezegd kan worden dat je de ziekte hebt, kan aanvullend onderzoek gedaan worden door bloed af te nemen, je ontlasting te onderzoeken en door beelden vast te leggen door middel van een echo, röntgen, MRI of CT. Tegenwoordig wordt een MRI-scan gezien als meest geschikt beeldonderzoek om de ziekte van Crohn te constateren. Bovendien is op deze manier meer inwendig onderzoek niet nodig.

Wat voor invloed heeft ziekte van Crohn op de gezondheid?

De ziekte van Crohn kan optreden doorgaans je volledige spijsverteringskanaal. Op deze manier kan het veel schade veroorzaken in je organen. Je spijsvertering loopt vanaf je mondholte tot aan de anus. Het grootste deel van de patiënten heeft ontstekingen in de darmen. In de ergste gevallen kunnen de ontstekingen zo diep je darmen in gaan en uitbreiden naar weefsels daaromheen, waardoor ernstige schade kan ontstaan. Zo kunnen mogelijk tussen twee organen openingen ontstaan of wordt de darm compleet vernauwd.

Gezonde voeding bij de ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn wordt voornamelijk behandeld met medicijnen, maar kan niet genezen worden. Natuurlijk wordt hierbij afgeraden om je darmen te belasten met slechte voeding, stress en alcohol. Hierbij is het goed om veel water te drinken, regelmatig wat (gezonds) te eten en om voldoende te slapen.

Daarnaast is het voor de gezondheid van je darmen essentieel om met gezonde voeding je lichaam zo gezond mogelijk te houden. Hiervoor is niet eens altijd een specifiek dieet nodig. Gevarieerd en gezond eten is hierbij het belangrijkst. Bovendien is het mogelijk dat je minder voedingsstoffen opneemt, doordat je darmwand ontstoken is. In dat geval is het helemaal belangrijk dat je veel gezonde voedingsstoffen binnenkrijgt om je lichaam zoveel mogelijk te voorzien van essentiële voedingsstoffen.

Natuurlijk uit de ziekte van Crohn zich bij elk persoon op een andere manier. Zo is ook een geschikt voedingspatroon voor iedereen anders. Zo kan de ene persoon een product heel goed verdragen, terwijl iemand anders dat absoluut niet kan. Jij bent zelf de enige die kan waarnemen wat jouw lichaam aan kan en wat niet. Wanneer je merkt dat je lichaam een specifiek product niet kan verdragen, vermijd dit dan voorlopig. Wanneer je darmen wat meer tot rust zijn gekomen kan je nog eens proberen om dit product te eten.

Wel is bekend dat de meeste mensen last krijgen van hun darmen wanneer ze erg gekruid- of pittig voedsel eten of wanneer zij frisdrank, melk of energy drinks drinken. Ga zelf op zoek naar gezonde producten die je lichaam goed kan verdragen om zo min mogelijk klachten te ervaren.

Wat mag je eten bij het ziekte van Crohn dieet?

Om je wat op weg te helpen, is het handig om te weten welke producten je over het algemeen wel of niet mag eten wanneer je de ziekte van Crohn hebt. Tegenwoordig zwerven er verschillende diëten rond op inernet die bedoeld zijn voor mensen die deze darmaandoening hebben. Het lastige is dat de ziekte niet wordt veroorzaakt door specifieke voedingsmiddelen, waardoor een algemeen dieet ervoor erg lastig is en vaak niet werkt. Bovendien kan gezonde voeding zeker helpen om klachten te verminderen, maar het zal de ziekte nooit genezen.

Om klachten van de ziekte van Crohn zoveel mogelijk te verminderen worden de volgende zaken aangeraden:

• Zorg voor regelmaat in je leven – Het is belangrijk om regelmatig en gezond te eten, drinken en leven. Zorg ervoor dat je zo min mogelijk stress ervaart, niet rookt, genoeg slaap, regelmatig beweegt en regelmatig eet volgens een gevarieerd, gezond voedingspatroon.
• Neem vitamine D supplementen – De meeste patiënten hebben hier baat bij. Uit onderzoek is gebleken dat wanneer je regelmatig vitamine D inneemt, je darmwand gezonder blijft en er minder ontstekingen aanwezig zijn.
• Zorg voor gevarieerde en gezonde voeding – Hierbij is het ook belangrijk om genoeg te eten. Veel mensen met de ziekte van Crohn hebben verminderde eetlust en je neemt bovendien al minder voedingsstoffen op. Wanneer je genoeg gezonde voedingsstoffen, zoals eiwitten, vitamines en mineralen binnenkrijgt blijft je lichaam gezond. Voor richtlijnen kan je kijken in de Schijf van Vijf. Echter, wanneer je de ziekte van Crohn hebt, kan je beter eiwit- en energierijk eten, maar liever zonder veel vet te eten.
• Eet geen producten die zorgen voor gasvorming – Verschillende producten zorgen voor gasvorming in je darmen, die ongewenste klachten kunnen veroorzaken. Bij de ziekte van Crohn kan je deze producten beter vermijden. Voorbeelden van deze producten zijn frisdrank, kool, knoflook, peulvruchten, fruit dat nog niet rijp is, uien en suiker. Je kan gasvorming ook positief beïnvloeden door goed te kauwen en langzaam te eten. Op deze manier komt er minder lucht in je lichaam terecht.
• Kies voor fijne vezels in plaats van grote vezels – Het is essentieel om genoeg vezels binnen te krijgen voor gezondheid van je darmen en je calorie-inname. Maar grote vezels kunnen in je darmen nog weleens zorgen voor irritatie. Hierdoor krijg je buikpijn en diarree, wat je juist wil vermijden. Vermijd producten met grote vezels, zoals pinda’s, noten, fruit dat niet rijp is, zilvervliesrijst en volkorenproducten. Kies liever voor fijne vezels in onder andere vruchtensappen, rijp fruit en zachte groenten.
• Overleg met een diëtist of andere specialist wat voor jou een geschikt dieet is – Bespreek of inname van supplementen nodig is om tekorten te voorkomen en hoe je het beste jouw klachten kan verminderen. Ook kunnen zij adviseren over medicatie in combinatie met gezonde voeding of eventueel het weglaten van medicatie. Een dieet krijgt altijd de voorkeur, omdat medicijnen bijwerkingen en negatieve effecten op de lange termijn kunnen hebben.

Producten die je wel mag eten:

• Kaas: 1 of 2 plakjes per dag
• Melk: 2 of 3 glazen per dag
• Brood: 4 of 5 boterhammen per dag
• Margarine/halvarine: per boterham ongeveer 5 gram
• Kip, vlees, vis of tempé: 100 gram per dag
• Graanproducten van volkoren of aardappelen: 3 tot 5 producten per dag
• Fruit: 2 stuks per dag
• Groente: circa 5 opscheplepels per dag
• Margarine als bakproduct: circa 15 gram per dag
• Water: 1,5 tot 2 liter per dag

Wanneer veel gewichtsverlies heeft plaatsgevonden, wordt aangeraden om van alle producten wat meer te nemen om weer op gezond gewicht te komen. Verdeel de eetmomenten over de dag om je darmen zo min mogelijk intensief te belasten.

Hoe kan de ziekte van Crohn worden behandeld?

Voor mensen die lijden aan die ziekte van Crohn, maar slechts weinig of lichte klachten hebben, is behandeling vaak niet nodig. Met een lichte aanpassing in de voeding kunnen klachten al voldoende geminimaliseerd worden.

Tot op de dag van vandaag is er nog geen medicijn dat de ziekte kan genezen. De medicijnen die worden voorgeschreven bij de ziekte van Crohn zijn vaak ontstekingsremmers. Ook worden er weleens medicijnen voorgeschreven die de afweer onderdrukken, waardoor minder ontstekingen ontstaan. Beide medicijnen zorgen ervoor de klachten (tijdelijk) worden verminderd.

Bij de ziekte van Crohn zijn vaak perioden waarbij iemand geen last heeft van symptomen, waardoor in die periode medicatie ook niet nodig is. Wel volgen er vaak perioden waarbij symptomen weer terugkomen. In deze periode kunnen weer medicijnen gebruikt worden. Bij andere symptomen, zoals diarree, wordt soms aanvullende medicatie gebruikt, bijvoorbeeld diarreeremmers.

In sommige gevallen geven medicijnen niet genoeg resultaat en kan een operatie uitgevoerd worden. Bij het grootste veel patiënten wordt na verloop van tijd een operatie gedaan om ontstoken delen of vernauwingen te verwijderen. Daarbij kan het nodig zijn dat de patiënt (tijdelijk) een stoma krijgt.

Tegenwoordig wordt onderzoek gedaan naar stamceltherapie bij de ziekte van Crohn. Dit kan dienen als behandelmethode wanneer medicatie of een operatie niet genoeg effect heeft. Eigen stamcellen kunnen worden toegediend door middel van een injectie in de aderen. Met deze methode zou het niet meer nodig zijn om delen van de darm na verloop van tijd te verwijderen om de ziekte zoveel mogelijk te kunnen behandelen.

Andere diëten die gunstig kunnen zijn bij de ziekte van Crohn

Bij de ziekte van Crohn volgen veel mensen een ander dieet om hun klachten te verminderen. Afhankelijk van je symptomen en gevoeligheid van je darmen kunnen verschillende diëten helpen om bepaalde klachten te verminderen. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Lactosevrij dieet – Lactose is melksuiker en veroorzaakt bij veel mensen een reactie in de darmen. Bijna de helft van de mensen die lijden aan de ziekte van Crohn hebben ook te maken met lactose-intolerantie. De lactose kan dan niet goed worden afgebroken in de darmen, waardoor de melksuiker zorgt voor diarree en andere buikklachten. Net zoals de ziekte van Crohn, kan een lactose-intolerantie in sommige perioden bijna volledig symptoomvrij zijn, terwijl in andere perioden je darmen heftig reageren op de lactose. Een lactosevrij dieet kan klachten van de ziekte van Crohn verminderen.
• Een dieet om verstopping te voorkomen – Bij de ziekte van Crohn kunnen je darmen op sommige plekken vernauwd zijn. In dat geval is het belangrijk om verstopping te voorkomen. Grote stukken voeding die bijvoorbeeld erg draderig zijn, kunnen problemen veroorzaken. Vermijd erg vezelige, draderige producten. Bijvoorbeeld producten zoals boontjes, asperges, zuurkool, wortels, taugé, taai vlees, noten, gedroogde vruchten en ananas. Hiermee kunnen vervelende gevolgen worden voorkomen. Om dezelfde reden dienen champignons, citrusvruchten, gedroogd fruit en ieen te worden vermeden.
• Naast verstopping is diarree een van de meest voorkomende klachten bij de ziekte van Crohn. Wanneer dit het geval is, is de diarree helaas niet op te lossen met een speciaal dieet. De diarree wordt veroorzaakt door de ziekte van Crohn en de gehele ziekte zal dus aangepakt moeten worden. Wel is het erg belangrijk om bij diarree ervoor te zorgen dat je genoeg drinkt om uitdroging te voorkomen. Daarnaast kan je verschillende producten beter vermijden. Zo kan je beter geen scherpe specerijen en kruiden, vette producten, melkproducten, suikerrijke voedingsmiddelen, uien en koolsoorten eten.

---

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Publicatiedatum: 16 juni 2018
Auteur: Lisa Bruijstens
Laatst bijgewerkt op: 15 februari 2019