Infectie met Strongyloides stercoralis (strongyloïdiasis)

Bijgewerkt op 13 maart 2023

Wat is strongyloïdiasis?

Strongyloïdiasis is een infectie met de larven van de worm Strongyloides stercoralis. Strongyloides stercoralis is een wormpje van ongeveer 2,5 millimeter lengte. Mensen raken besmet doordat larven van de worm via de huid in het bloed terechtkomen. De larven nestelen zich uiteindelijk in het slijmvlies van de dunne darm, maar kunnen ook elders in het lichaam voorkomen.

Strongyloides-wormen komen vooral voor in tropische en subtropische landen. Ook in delen van Oost-Europa en landen in het middellandse-zee gebied komt de worm voor. De aandoening komt in Nederland dus alleen voor bij mensen die in de infectie in het buitenland hebben opgelopen.

Hoe vaak komt het voor?

In Nederland is strongyloïdiasis zeldzaam. Jaarlijks wordt deze diagnose in Nederland naar schatting 40-50 keer gesteld. Wereldwijd zijn tientallen miljoenen mensen met de Strongyloïdes-worm besmet.

Hoe raak je besmet?

Strongyloïdes-larven komen voor in aarde en zandgrond. Mensen raken besmet als larven de huid binnendringen. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren bij mensen die op blote voeten lopen op een plek waar de larven in de grond zitten. De larven komen via de huid in het bloed terecht. Via het bloed komen ze in de longen. Ze passeren de longblaasjes en komen in de luchtwegen terecht. Daar worden ze via het slijm in de luchtwegen naar de luchtpijp en de keel afgevoerd, of opgehoest. Vervolgens wordt het slijm met de larven doorgeslikt. Zo komen ze in de maag en vervolgens de dunne darm terecht. In de dunne darm rijpen de larven uit tot volwassen wormpjes.

In het slijmvlies van de dunne darm leggen de wormen eieren. Hieruit ontstaan nieuwe larven die met de ontlasting worden uitgescheiden. Soms kunnen larven, voordat ze worden uitgepoept, de darmwand binnendringen. Ze komen dan weer in het bloed terecht, en de cyclus herhaalt zich weer. Op deze manier kan de Strongyloides-infectie zichzelf tientallen jaren in stand houden. Deze manier van instandhouden van de infectie wordt ‘auto-infectie’ genoemd.

Welke symptomen geeft het?

Een Strongyloides-infectie geeft niet altijd klachten. Als die er wel zijn kunnen onderstaande symptomen optreden.

Bij het passeren van de huid kunnen huidafwijkingen optreden: kronkelige streep die zich verplaatst door de huid. Meestal is dit zichtbaar in de zij, op de buik, op de borstkas, op de billen, of op het bovenbeen. Soms elders op het lichaam. De huidafwijking kan jeuken.

Als de larven in de dunne darm zitten kunnen de volgende klachten voorkomen:

Bij passage van de longen kunnen hoesten, kortademigheid en koorts optreden.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De meeste symptomen die voorkomen bij de ziekte kunnen ook bij veel andere aandoeningen voorkomen. Daarom is het lastig om op grond van de klachten direct aan deze aandoening te denken. Een uitzondering zijn klachten van de huid. Kenmerkend daarbij is dat de huidafwijkingen zich vaak verplaatsen.

Verder moet iemand in een gebied zijn geweest waar de Strongyloides-worm voorkomt. Omdat de infectie zichzelf in stand kan houden kan dat ook tientallen jaren geleden geweest zijn.

Toch zullen artsen vanwege de zeldzaamheid meestal niet zo snel aan deze diagnose denken.

Als wel aan de mogelijkheid van strongyloïdiasis wordt gedacht kunnen bloedonderzoek, onderzoek van de ontlasting, en onderzoek van darmvloeistof helpen bij het stellen van de diagnose.

Bloedonderzoek

In het bloed is het aantal eosinofiele granulocyten meestal verhoogd. Dit wordt eosinofilie genoemd. Eosinofilie komt echter ook voor bij andere worminfecties. Daarom wordt meestal ook gekeken of er antistoffen tegen Strongyloides stercoralis aanwezig zijn.

Onderzoek van de ontlasting

De diagnose kan worden gesteld door larven van de wormpjes aan te tonen in de ontlasting. Dit lukt echter lang niet altijd direct. Om de kans groter te maken om larven te vinden moet de ontlasting daarom vaak meerdere keren onderzocht worden.

infectie met Strongyloides stercoralis (strongyloïdiasis) - larve in de ontlasting
larve in de ontlasting (vergroting 400x – bron: http://thunderhouse4-yuri.blogspot.nl)

Onderzoek van darmvloeistof

De larven kunnen ook worden gevonden in darmvloeistof uit de dunne darm.

Wat is de behandeling?

Strongyloïdiasis wordt behandeld met antiworm-middelen (anthelmintica). Het meest gebruikte middel is ivermectine. Andere middelen die goed werken zijn albendazol en tiabendazol. De behandeling duurt slechts één tot enkele dagen en is meestal zeer effectief.

Ivermectine

Ivermectine wordt geleverd in tabletten. Het wordt in Nederland verkocht onder de merknaam Stromectol.

Stromectol (ivermectine) voor de behandeling van infectie met Strongyloides stercoralis (strongyloïdiasis)
Stromectol (ivermectine) tabletten

De dosering is afhankelijk van het lichaamsgewicht van de patiënt. De gebruikelijke dosering is 200 microgram per kilogram lichaamsgewicht. Het middel wordt in principe éénmalig gegeven.

Albendazol

Albendazol wordt meestal voorgeschreven in een dosering van 400 milligram per dag, gedurende drie dagen. Voor jonge kinderen geldt een lagere dosering.

albendazol tabletten voor behandeling infectie met Strongyloides stercoralis (strongyloïdiasis)
albendazol tabletten

Beloop en prognose

Iemand die ooit besmet is geraakt met Strongyloides-worm kan deze jarenlang bij zich dragen. door zelfbesmetting in stand houden, ook bij verhuizing naar een gematigder klimaat.

Mensen met een verminderde weerstand kunnen ernstig ziek worden van een Strongyloïdes-infectie. Zij kunnen het zogenaamde ‘strongyloïdes-hyperinfectie syndroom’ krijgen. Zonder behandeling kan dit dodelijk verlopen. Het gaat hier om mensen die bijvoorbeeld langdurig corticosteroïden of afweeronderdrukkende geneesmiddelen (immunosuppressiva) gebruiken. Ook mensen met bloedkanker (leukemie) of lymfeklierkanker (maligne lymfoom) lopen het risico om een dergelijk hyperinfectiesyndroom te krijgen.

Preventie

Om te voorkomen dat de infectie ontstaat moet besmette aarde worden vermeden. Hiermee voorkom je dat larven via de huid het lichaam binnendringen. De beste maatregel is niet op blote voeten lopen. Dus schoenen dragen in gebieden waar de worm veel voorkomt in de grond.

Engelse vertaling

strongyloidiasis

Synoniemen

Andere namen voor infectie met Strongyloides stercoralis zijn strongyloïdiasis, intestinale strongyloidiasis, anguillulosis, Strongyloides-infectie, infectie met Strongyloides stercoralis, Strongyloides infectie, Birma-worm, en darminfectie met S. stercoralis.

ICD10-code

B78

Verder lezen / Referenties

  • WA Buikhuisen ea, ‘Recidiverende, jeukende en zich verplaatsende huidafwijkingen bij (voormalige) tropenreizigers: strongyloidiasis’, in de rubriek ‘Casuïstische mededelingen’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 9 maart 2002; 146(10): pagina’s 477-481.
  • JLG Blaauwgeers ea, ‘Een vrouw met buikpijn en gewichtsverlies‘, in de rubriek ‘Diagnose in beeld’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 6 maart 2004; 148(10): pagina 479.

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 25 april 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 25 april 2017

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven