Koopverslaving

Bijgewerkt op 21 januari 2025 door Simpto.nl

Wat is koopverslaving?

Koopverslaving is een regelmatig voorkomende stoornis waarbij iemand een oncontroleerbare drang heeft om veel en/of herhaaldelijk spullen te kopen. Vaak gaat het om dure spullen die geen of nauwelijks van praktisch nut zijn. Het gaat de koopverslaafde meer om de ‘kick’ van het aankoopproces zelf dan om de aangekochte producten. Het gaat dus om een abnormale drang om dingen te kopen die men eigenlijk niet nodig heeft. Door de hoge kosten van het kopen en de hoeveelheid tijd die het in beslag neemt kunnen financiële problemen (schulden) en sociale problemen ontstaan.

koopverslaving kan zich ook uiten in overmatig online shoppen

Andere namen voor koopverslaving zijn koopdwang, koopziekte, compulsief koopgedrag en oniomanie. Koopverslaving wordt gerekend tot de impulscontrolestoornissen.

Hoe vaak komt het voor?

Koopverslaving komt regelmatig voor. Over hoe vaak het precies voorkomt verschillen de meningen. Vaak begint de koopdrang al rond het 20ste levensjaar, maar het leidt vaak pas later in het leven tot problemen. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Over het algemeen is het een chronische aandoening.

Wat is de oorzaak?

Het is niet helemaal duidelijk waarom iemand een koopverslaving krijgt. Verschillende factoren kunnen een rol spelen, waaronder psychische factoren, medische factoren, en sociale factoren.

Psychische factoren

Psychische factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van koopverslaving zijn het vermijden van stress of negatieve gedachten en emoties, het zoeken naar opwinding, of het streven naar status.

Medische factoren

Het verwerven (kopen of krijgen) van spullen geeft vaak een prettig gevoel. Dit gevoel ontstaat doordat de hersenen het signaalstofje (neurotransmitter) dopamine aanmaken. Dit stofje wordt daarom ook wel het gelukshormoon genoemd. Door herhaaldelijk dingen te kopen zou op die manier een soort verslaving aan dit prettige gevoel kunnen ontstaan.

Het beloningssysteem in de hersenen zit in de zogenaamde frontale cortex. Uit onderzoek blijkt dat bij mensen met koopverslaving dit deel van de hersenen anders werkt dan bij mensen zonder koopverslaving.

Koopverslaving komt ook voor als symptoom of complicaties bij bepaalde ziektes. Voorbeelden van dergelijke ziektes zijn de ziekte van Parkinson en frontotemporale dementie.

Sociale factoren

Sociale ontwikkelingen kunnen een rol spelen bij het ontstaan van koopverslaving. Het gaat dan om ontwikkelingen die het steeds makkelijker maken om dingen te kopen, zoals het hebben van een credit card, en het online kunnen shoppen. Daarnaast wordt van de kant van (online) winkels met uitgedachte marketingtechnieken het kopen van (dure) dingen sterk bevorderd.

Welke symptomen geeft het?

Koopverslaving kan tot de volgende symptomen en complicaties leiden:

  • onbedwingbare neiging om dingen te kopen
    • vaak dure en/of nutteloze producten die nooit gebruikt worden
    • neiging komt steeds weer terug, waardoor het koopproces veel tijd vergt, met als gevolg:
      • slecht onderhouden van sociale contact, waardoor eenzaamheid
    • kan leiden tot financiële problemen (schulden) en relatieproblemen
  • onbedwingbare neiging om aan het kopen van dingen te denken
  • kopen van spullen geeft gevoel van controle
  • kopen van spullen geeft gevoel van schaamte ten opzichte van huisgenoten / partner, met als gevolg:
    • verbergen, terugsturen of vernietigen van aangekochte producten
    • liegen over de aankopen
  • gevoel dat koopverslaving uit de hand loopt, met als gevolg:

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Er is geen speciale test waarmee de diagnose ‘koopverslaving kan worden gesteld’. De diagnose wordt daarom gesteld op grond van de symptomen die zich voordoen. Hiervoor zijn bepaalde criteria opgesteld:

  • overdreven drang om dingen te kopen
  • dit leidt tot persoonlijke, sociale en/of financiële problemen (schulden)
  • de koopdwang wordt niet veroorzaakt door een andere psychische aandoening, bijvoorbeeld manie
  • de aankopen leiden uiteindelijk tot gevoelens van teleurstelling en schaamte; dit kan weer aanleiding zijn tot de behoefte aan nieuwe aankopen, waardoor een vicieuze cirkel tot stand komt
  • kan uiteindelijk leiden tot gevoelens van boosheid, stress, spijt en depressiviteit.

Wat is de behandeling?

In eerste instantie is het van belang dat iemand met koopverslaving erkent dat er sprake is van een probleem. Pas dan zal iemand open staan voor behandeling. Een eerste stap is een gesprek met de huisarts. Koopverslaving kan worden behandeld met zelfhulpgroepen, cognitieve gedragstherapie en medicijnen. Als deze behandelingen niet of onvoldoende helpen kan opname in een afkickkliniek worden overwogen.

Cognitieve gedragstherapie

Het doel van cognitieve gedragstherapie is om iemand inzicht te laten krijgen in de aard van de koopverslaving. Uit onderzoek blijkt dat mensen met koopverslaving die gedurende tien weken cognitieve gedragstherapie ondergingen minder episodes van koopdrang hadden en minder tijd besteedden aan winkelen dan mensen die de behandeling niet ondergingen.

Geneesmiddelen

Verschillende soorten geneesmiddelen worden voorgeschreven aan mensen met koopverslaving. Hieronder vallen zowel antidepressiva als opiaatantagonisten. Antidepressiva die worden voorgeschreven zijn bijvoorbeeld citalopram en fluvoxamine. Beiden behoren tot de groep van de SSRIs. Opiaatantagonisten die worden voorgeschreven zijn naltrexon en nalmefene.

Synoniemen

compulsief koopgedrag, koopdwang, koopdrang, koopziekte, koopziek, koopverslaafd, oniomanie, shopaholic, shopverslaving, koopzucht, verslaafd aan shoppen

Engelse vertaling

compulsive buying disorder, CBD, compulsive buying-shopping disorder, compulsive buying, oniomania, compulsive spending, compulsive shopping, shopping addiction, compulsive buying behaviour, shopaholic

ICD11-code

6C7Y


Niet gevonden wat je zocht?

Heb je hier niet gevonden wat je zocht dan kun je hieronder een reactie plaatsen. Andere lezers kunnen daar dan op reageren. Zo kunnen bijvoorbeeld (partners van) mensen met een koopdwang (koopverslaving) vragen stellen en/of ervaringen delen. Zo kan een uitgebreide online discussie ontstaan. Om spam tegen te gaan worden reacties niet automatisch geplaatst. Het kan een aantal uren duren voordat de reactie op de website verschijnt.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven