Wat is een hoornvliesontsteking?
Een hoornvliesontsteking is een redelijk vaak voorkomende aandoening waarbij het hoornvlies ontstoken raakt. De medische term voor hoornvliesontsteking is keratitis.
Welke klachten geeft het?
De volgende klachten kunnen voorkomen:
- gevoel dat er iets (zand) in de ogen zit
- vaak rode, gezwollen ogen
- tranende ogen
- lichtschuwheid
- soms ernstige pijn in de ogen
- in ernstige gevallen kunnen aanhoudende hoofdpijn en verlies van gezichtsvermogen optreden
Welke oorzaken zijn er?
UV-straling
Eén van de belangrijkste oorzaken van hoornvliesontsteking is overmatige blootstelling van de ogen aan ultraviolette straling (UV-straling). UV-straling komt voor bij lassen, gebruik van solarium of hoogtezon, of bij weerkaatsen van zonlicht in sneeuw of water. Als hoornvliesontsteking voorkomt bij lassers wordt wel gesproken van lasogen of lasblindheid. Als de aandoening wordt veroorzaakt door fel, in de sneeuw weerkaatsend zonlicht en leidt tot verlies van gezichtsvermogen wordt wel gesproken van sneeuwblindheid.
De ontsteking van het hoornvlies door UV-straling treedt meestal niet meteen op na de blootstelling. Meestal duurt het, afhankelijk van de mate van blootstelling, tussen de 6 en de 12 uur voordat er klachten ontstaan. De ernstige klachten verdwijnen meestal spontaan na 12-24 uur. In de meeste gevallen zijn na 48 uur alle klachten verdwenen. In extreme gevallen kan gedurende enkele weken hoofdpijn bestaan, soms met enig verlies van het gezichtsvermogen. Bij mensen die steeds weer worden blootgesteld aan ultraviolet licht kan uiteindelijk blijvende schade aan het hoornvlies optreden.
Infectie
Een andere veel voorkomende oorzaak van hoornvliesontsteking is een infectie. Artsen spreken van een infectieuze keratitis. De kans op het krijgen van deze vorm neemt toe door het dragen van contactlenzen. Vooral het dragen van zachte lenzen leidt nogal eens tot infectie van het hoornvlies, vooral wanneer de lenzen ook ’s nachts worden gedragen. Het dragen van harde lenzen kan ook infectieuze keratitis veroorzaken, maar minder vaak. Het dragen van contactlenzen maakt het hoornvlies bevattelijk voor een infectie met bacteriën. Het betreft daarom vaak een bacteriële infectie. Maar ook kunnen infecties met schimmels of parasieten optreden. Een beruchte vorm is Acanthamoeba keratitis.
Hoornvliesontsteking die optreedt bij het dragen van contactlenzen kan in sommige gevallen ernstig verlopen. Dit is het geval wanneer de ontsteking leidt tot infectie van bepaalde bacteriën, schimmels of andere micro-organismen. Uiteindelijk kan dit door vorming van littekens tot blindheid leiden.
Hoornvliesontsteking komt ook voor bij de ziekte van Graves. Door het uitpuilen van de ogen sluiten de oogleden niet meer volledig over de oogbol. Dit kan tot verdroging van de oogbol leiden. Hierdoor ontstaan sneller infecties.
Virale keratitis
Herpes simplex keratitis, of kortweg herpes keratitis, is een vorm van hoornvliesontsteking die door het herpesvirus wordt veroorzaakt.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose ‘hoornvliesontsteking’ wordt meestal gesteld op grond van het verhaal en de afwijkingen aan het oog. Het verhaal van de patiënt geeft informatie over de omstandigheden waaronder de klachten zijn ontstaan. Dit is met name van belang bij bijvoorbeeld een lasser met lasogen, bij mensen die op grote hoogte in de sneeuw hebben verkeerd, bij mensen die onbeschermd onder een solarium of hoogtezon hebben gezeten, of na een langdurig verblijf op het water bij zonnig weer.
Bij inspectie van het oog zijn vaak afwijkingen zichtbaar. Op de afbeelding hieronder een ontstoken hoornvlies ten gevolge van een schimmelinfectie. De witte ‘wolk’ is een ontstekingsinfiltraat in het hoornvlies. Het witte laagje aan de onderkant is een ophoping van pus in de voorste oogkamer (hypopyon).
Fluoresceïne-onderzoek: dit onderzoek van het hoornvlies kunnen kleine beschadigingen worden aangetoond.
Bij infectieuze keratitis is het van belang om erachter te komen welk micro-organisme de infectie veroorzaakt. Om daar achter te komen kan een kleine hoeveelheid weefsel van de afwijking in het hoornvlies worden geschraapt. Dit kan worden onderzocht onder de microscoop. Ook kan het schraapsel worden onderzocht met PCR.
Wat is de behandeling?
Hoornvliesontsteking wordt meestal behandeld door de huisarts of de oogarts. De behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.
Verder lezen / Referenties
- CA Eggink, CO Dos Santos, AC Randag en RJ Wijdh, ‘Infectieuze keratitis bij lensdragers‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Klinische les’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 31 mei 2019; 163(22): pagina’s 16-21.