Bijgewerkt op 2 mei 2023
Wat is een hersenvliesontsteking?
Hersenvliesontsteking is een ernstige ziekte waarbij sprake is van een infectie van de vliezen rond de hersenen. De infectie kan worden veroorzaakt door zowel bacteriëen als virussen.
Een andere naam voor hersenvliesontsteking is nekkramp. De medische naam voor deze aandoening is meningitis.
Wat is de oorzaak?
Een hersenvliesontsteking kan worden veroorzaakt door infectie met bacteriëen of virussen.
Verschillende vormen
Op grond van de verwekker wordt hersenvliesontsteking onderverdeeld in verschillende vormen. Ten eerste is er het onderscheid tussen hersenvliesontsteking die wordt veroorzaakt door bacteriën (bacteriële meningitis) of door virussen (virale meningitis).
De meest voorkomende bacterieën die hersenvliesontsteking kunnen geven zijn Neisseria meningitidis (= meningokok), Streptococcus pneumoniae en Haemophilus influenzae. Bacteriëen dringen meestal vanuit de neuskeelholte door in het bloed en van daaruit in de ruimte rond de hersenvliezen.
Een verdere onderverdeling is naar de soort bacterie of virus. Zo wordt hersenvliesontsteking die door Streptococcus pneumoniae wordt veroorzaakt ‘pneumokokkenmeningitis’ genoemd. Hersenvliesontsteking veroorzaakt door Neisseria meningitidis wordt ‘meningokokkenmeningitis’ genoemd.
Verminderde weerstand
Een ontsteking van de hersenvliezen treedt meestal op bij mensen die een verminderde afweer hebben, bijvoorbeeld in geval van een slechte gezondheidstoestand, of bij ernstige vermoeidheid. De kans op hersenvliesontsteking neemt ook toe bij mensen die deel uitmaken van een grote groep. Zo komt bijvoorbeeld in Nederland hersenvliesontsteking voor tijdens de ontgroeningsperiode van studenten of in militaire kampen.
Welke symptomen geeft het?
De volgende klachten kunnen voorkomen:
- hevige hoofdpijn
- sufheid
- koorts
- snel geïrriteerd
- misselijkheid en braken
- soms verminderd bewustzijn tot coma toe
- soms toevallen
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Om er achter te komen of een patient hersenvliesontsteking heeft zal een (huis)arts enkele testen doen, bijvoorbeeld een test op nekstijfheid. Hierbij probeert de arts de kin van de patient op de borst de doen. Als dit niet lukt spreekt men van nekstijfheid.
Een andere test is het strekken van de knieën bij gebogen heupen. Hierbij zal de patiënt met hersenvliesontsteking pijn aangeven en weerstand bieden. Bij het vermoeden van hersenvliesontsteking zal een arts doorverwijzen naar een neuroloog.
De neuroloog zal een ruggenprik (= lumbaalpunctie) verrichten om hersenvocht te kunnen onderzoeken. In het hersenvocht worden de verwekker van de hersenvliesontsteking en ontstekingscellen aangetroffen. Kweken van het hersenvocht wordt gedaan om erachter te komen welke verwekker de hersenvliesontsteking veroorzaakt. Dit is van belang om de juiste behandeling in te stellen.
Wat is de behandeling?
Tekst volgt
Wat is het beloop?
Hersenvliesontsteking is een ernstige ziekte die altijd behandeling behoeft. Meestal verloopt een bacteriële onsteking ernstiger dan een virale. Als de bacteriële infectie uitbreidt naar het bloed kan een zogenaamde sepsis (infectie van het bloed) ontstaan. Als de hersenvliesontsteking wordt veroorzaakt door de meningokokken bacterie kan het syndroom van Waterhouse-Friderichsen ontstaan.
Synoniemen
Andere namen voor voor hersenvliesontsteking zijn nekkramp en meningitis.