Glioom

Bijgewerkt op 4 december 2022

Wat is een glioom?

Een glioom is een gezwel in de hersenen dat ontstaat uit de zogenaamde gliacellen. Gliacellen zijn de steuncellen van de hersenen. Ze zitten tussen de zenuwcellen van de hersenen in en zorgen voor bescherming, voeding, isolatie en stevigheid van het hersenweefsel.

Gliomen behoren tot de meest voorkomende soorten hersentumoren.

Wat is de oorzaak?

Het is niet goed bekend wat de oorzaak is van het ontstaan van een glioom. Wel zijn er bepaalde factoren die de kans op het krijgen van dit type hersentumor verhogen. Bekende risicofactoren zijn:

  • Leeftijd – gliomen komen vooral voor bij mensen in de leeftijdsgroep van 45-65 jaar; bepaalde vormen kunnen echter ook voorkomen bij kinderen en jongvolwassenen;
  • Bestraling – blootstelling aan zogenaamde ioniserende stralen, zoals bij bestraling (radiotherapie), verhoogt de kans op het krijgen van een hersentumor; dit geldt NIET voor elektromagnetische stralen, zoals die bijvoorbeeld worden gebruikt bij magnetrons.
  • Voorkomen in de familie – heel soms komen gliomen voor in families; dit zou er op kunnen wijzen dat erfelijke aanleg een rol kan spelen. Dit moet verder uitgezocht worden.

Hoe vaak komt het voor?

Gliomen komen redelijk vaak voor. Jaarlijks wordt deze hersentumor bij zo’n 1200 mensen in Nederland vastgesteld.

Bij wie?

Meestal komen gliomen voor bij mensen in de leeftijdsgroep van 45-65 jaar. Gliomen kunnen echter ook bij kinderen en jongvolwassenen voorkomen.

Welke vormen zijn er?

Gliomen kunnen worden ingedeeld naar het type gliacel waaruit ze ontspringen. Op grond hiervan wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende drie vormen:

  • astrocytomen – zoals anaplastisch astrocytoom en glioblastoom;
  • ependymomen – zoals anaplastisch ependymoom, myxopapillair ependymoom en subependymoom;
  • oligodendrogliomen – zoals anaplastische oligodendroglioom en anaplastisch oligoastrocytoom.

Ook kunnen gliomen worden ingedeeld naar de plek in de hersenen of de hersenzenuwen waar ze ontstaan. Voorbeelden zijn:

  • chordoid glioom – zit in de wand van de derde hersenventrikel
  • hersenstamglioom – zit in de hersenstam
  • nervus opticus glioom – zit in het beloop van de oogzenuw (nervus opticus)
  • thalamusglioom – zit in de thalamus
  • vlinderglioom (engels: ‘butterfly glioma’) – zit beiderzijds van het corpus callosum

In de tabel hieronder staan verschillende typen gliomen vermeld die relatief veel voorkomen.

TYPE GLIOOMLEEFTIJDGRADERING
anaplastisch glioomvooral bij volwassenengraad 3
diffuus laaggradig glioomvooral bij volwassenengraad 2
ependymoomvooral bij volwassenengraad 1-3
glioblastoom (astrocytoom)vooral bij volwassenengraad 4
hersenstamglioomvooral bij kinderen
nervus opticus glioomvooral bij kinderengraad 1
pilocytair astrocytoomvooral bij kinderengraad 1

Goedaardig of kwaadaardig

Gliomen kunnen zowel goedaardig als kwaadaardig zijn. Om de mate van kwaadaardigheid van het gezwel uit te drukken is een methode voor gradering in het leven geroepen. Hiermee kunnen gliomen worden ingedeeld in verschillende graden van kwaadaardigheid. Dat is van belang voor het kiezen van de juiste behandeling.

De tabel hieronder geeft een overzicht van de gradering met de betekenis van de verschillende graden van kwaadaardigheid die worden onderscheiden. Kwaadaardigheid (maligniteit) betekent bij gliomen iets anders dan bij andere vormen van kanker. Het duidt erop het gezwel snel groeit en moeilijk te genezen is omdat het vaak weer terugkomt. De gradering kan gedurende het beloop veranderen van laaggradig naar een hogere graad.

GRADERINGMATE VAN KWAADAARDIGHEIDPERCENTAGE VAN TOTAAL
Graad 1volledig goedaardig – gezwel is goed begrensd, groeit langzaam, en alleen plaatselijk
Graad 2goedaardig – gezwel groeit langzaam maar kan wel doorgroeien in omliggende hersenweefsel20%
Graad 3kwaadaardig – gezwel is niet scherp begrensd en groeit snel
Graad 4meest kwaadaardig – gezwel is niet scherp begrensd, groeit snel en diep in het omliggende hersenweefsel; de tumor komt vrijwel altijd weer terug 75%
gradering van gliomen

Welke symptomen kunnen ze geven?

De symptomen die voorkomen zijn afhankelijk van de grootte van het gezwel, de lokatie in de hersenen en de snelheid waarmee het gezwel zicht uitbreidt. Symptomen die regelmatig voorkomen zijn:

  • hoofdpijn
  • misselijkheid
  • braken
  • vergeetachtigheid
  • verwardheid
  • snel boos of geirriteerd (‘kort lontje’)
  • veranderde persoonlijkheid
  • moeite om het evenwicht te behouden / vaak vallen
  • plas niet op kunnen houden (incontinentie voor urine)
  • moeite met praten / onduidelijk praten
  • epileptische aanvallen
  • onscherp zien
  • uitval van een deel van het gezichtsveld

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose ‘hersentumor’ kan worden vermoed op grond van de klachten en de bevindingen bij lichamelijk onderzoek. Als de huisarts denkt dat er sprake zou kunnen zijn van een hersentumor dan zal doorverwezen worden naar een neuroloog. Dat is een arts die gespecialiseerd is in ziekten van de hersenen, het ruggenmerg en het zenuwstelsel.

De neuroloog zal een zogenaamd neurologisch onderzoek uitvoeren. Dat betekent dat met verschillende testen het gezichtsvermogen, het gehoor, het evenwicht, de coordinatie, de spierkracht en de spierpeesreflexen worden beoordeeld.

Beeldvormend onderzoek

Om te bevestigen dat sprake is van een hersentumor wordt beeldvormend onderzoek gedaan. Meestal zal dit gebeuren met een MRI-scan van de hersenen. Soms wordt daarvoor contrastvloeistof via een ader in de arm gespoten. Dat helpt bij het onderscheid maken tussen verschillende onderdelen van het hersenweefsel op de MRI-scan. Andere beeldvormende onderzoeken van de hersenen die kunnen worden aangevraagd zijn een CT-scan en een PET-scan.

glioom in de hersenstam bij een 5-jarig jongetje – bron: Dr Ammar Haouimi, Radiopaedia.org

Als niet direct duidelijk is dat de afwijking die op de hersenscan wordt gezien een gezwel is dat in de hersenen zelf is ontstaan is kan de arts besluiten om verder onderzoek te doen. Dit wordt gedaan om uit te sluiten dat het om een uitzaaiing (metastase) van een tumor elders in het lichaam gaat. Hiervoor zal aanvullende beeldvormend onderzoek worden gedaan.

Weefselonderzoek

Soms kan op grond van het beeld op de MRI-scan worden beoordeeld om wat voor type hersentumor het gaat. Als dat niet zo is kan weefselonderzoek worden verricht. Deze ingreep wordt stereotactische naaldbiopsie genoemd. Bij dit onderzoek wordt door een neurochirurg een klein gaatje in de schedel geboord. Via dit gaatje wordt op geleide van een CT-scan of MRI-scan het gezwel aangeprikt. Hierbij wordt een klein stukje weefsel uit het gezwel geprikt. Dit wordt vervolgens door een patholoog onder de microscoop onderzocht. Op grond van de afwijkingen die daarbij worden gezien kan worden bepaald om welk type tumor het gaat.

De uitslag van het weefselonderzoek helpt bij het kiezen van de beste behandeling. Tevens maakt het mogelijk om beter aan te geven wat de prognose is.

Wat is de behandeling?

De behandeling kan bestaan uit een operatie, bestraling (radiotherapie) en/of chemotherapie. De behandeling die wordt gekozen is afhankelijk van het type en de gradering van het glioom.

Wat is de prognose?

Een glioom kan de werking van de hersenen aantasten. Afhankelijke van de lokatie in de hersenen en de snelheid waarmee het gezwel groeit kan de aandoening levensbedreigend zijn.

Engelse vertaling

glioma

Verder lezen / Referenties

Reacties van lotgenoten

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere (verzorgers van) personen met een glioom. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven