Bijgewerkt op 7 mei 2023
Wat is hersenontsteking?
Hersenontsteking is een ontsteking van het hersenweefsel. Dat kan tot verschillende symptomen leiden. Meestal wordt een ontsteking van de hersenen veroorzaakt door een infectie met een virus. Er zijn echter ook andere oorzaken voor het ontstaan van de aandoening. De medische term voor een ontsteking van de hersenen is encefalitis.
Wat is de oorzaak?
Hersenontsteking wordt meestal veroorzaakt door virussen. De aandoening ontstaat dan als complicatie van virusinfecties als verkoudheid, de bof, waterpokken of de mazelen. Een ontsteking van de hersen die door virussen wordt veroorzaak wordt ‘virale encefalitis’ genoemd. Ook bacteriën kunnen een ontsteking van de hersen veroorzaken. Dan wordt gesproken van ‘bacteriële encefalitis’. Soms wordt de aandoening veroorzaakt door schimmels of parasieten.
Welke symptomen geeft het?
Een ontsteking van de hersenen kan verschillende symptomen geven. De volgende symptomen komen het meest voor:
- hoofdpijn
- koorts
- overgeven
- sufheid
- stijve nek
- moeheid
- veranderd gedrag
- veranderde persoonlijkheid
- verwardheid
- moeite met praten / moeite om de juiste woorden te vinden
- verlamming van ledematen
- bewustzijnsverlies
Wat is het beloop?
Een ontsteking van de hersenen kan heel mild verlopen, maar ook heel ernstig. In het eerste geval kan de aandoening haast ongemerkt voorbijgaan. In zeer ernstige gevallen kan de patiënt eraan overlijden.
Een ernstige hersenontsteking kan leiden tot restverschijnselen. Dat betekent dat bepaalde klachten blijven aanhouden, ook als de ontsteking zelf genezen is. Voorbeelden van restverschijnselen na ontsteking van de hersenen zijn vermoeidheid, verhoogde prikkelbaarheid, epileptische aanvallen en spasticiteit. Wanneer dergelijke klachten optreden spreken artsen wel over ‘postencefalitisch syndroom’.
Complicaties van hersenontsteking
Hersenontsteking kan leiden tot complicaties, zoals:
Hersenabces
Als de hersenontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie bestaat het risico op het ontstaan van een abces in de hersenen. Dat is een afgekapselde holte die gevuld is met pus. Hersenabcessen zijn gevaarlijk omdat ze, naarmate ze groter worden, het omliggende hersenweefsel wegdrukken. Daarom moet snel worden behandeld. Behandeling is vaak met antibiotica. Ook zal beoordeeld worden of met een operatie het abces ontlast kan worden. Kijk voor meer informatie hierover op de webpagina over hersenabces.
Hersenvliesontsteking
Omdat de hersenvliezen tegen de hersenen aanliggen raken de hersenvliezen ook vaak ontstoken. Dan is dus sprake van zowel hersenontsteking als hersenvliesontsteking (meningitis). Artsen spreken dan van ‘meningo-encefalitis’.
Speciale vormen van hersenontsteking
Er zijn een aantal speciale vormen van hersenontsteking, namelijk:
- encefalitis lethargica (epidemische slaapziekte) = ernstige vorm van encefalitis die in het begin van de 20ste eeuw als complicatie van de Spaanse griep optrad;
- herpes encefalitis = hersenontsteking veroorzaakt door het herpes-virus;
- limbische encefalitis = ontsteking van de hersenen door auto-immuunziekte;
- subacute scleroserende panencefalitis = zeldzame complicatie van mazelen.
Wat is de behandeling?
De behandeling afhankelijk van de ernst van de aandoening en van de onderliggende oorzaak. Als de aandoening wordt veroorzaakt door een virus (virale encefalitis) heeft behandeling met antibiotica geen zin. In dat geval worden meestal ontstekingsremmende geneesmiddelen voorgeschreven.
Synoniemen
Andere namen voor hersenontsteking zijn ontsteking van de hersenen, ontstoken hersenen, ontsteking van hersenweefsel en encefalitis.