Bijgewerkt op 31 oktober 2023
Wat zijn hartritmestoornissen?
Hartritmestoornissen – of kortweg ‘ritmestoornissen’ – zijn afwijkingen van de snelheid en/of de regelmaat van de ritme van het hart. Het hart trekt normaal gesproken 60-100 keer per minuut samen en doet dat regelmatig. Dat wil zeggen dat elke slag evenlang duurt. Bij een hartritmestoornis kan de snelheid van de slagen (1) te laag zijn, bijvoorbeeld 40 slagen per minuut, (2) te hoog zijn, bijvoorbeeld 160 slagen per minuut, of (3) kunnen de slagen onregelmatig komen.
Welke hartritmestoornissen zijn er?
Een simpele indeling van hartritmestoornissen is als volgt:
- te snelle hartslag (tachycardia) – de hartslag is sneller dan 100 slagen per minuut
- te langzame hartslag (bradycardie) – de hartslag is langzamer dan 60 slagen per minuut
- onregelmatige hartslag
- gestoorde prikkelgeleiding van het hart
Een meer uitgebreide indeling is naar de plaats in het hart waar de ritmestoornissen ontstaan. Verder wordt onderscheid gemaakt tussen stoornissen in de prikkelvorming en stoornissen in de geleiding van de prikkel.
Ritmestoornissen die uitgaan van de sinusknoop en boezem van het hart (atriale aritmiën):
- boezemfibrilleren (atriumfibrilleren)
- boezemflutter (atriumflutter)
- sinusbradycardie
- supraventriculaire tachycardie
Ritmestoornissen die uitgaan van de atrioventriculaire knoop (AV-knoop):
Ritmestoornissen door gestoorde prikkelgeleiding van boezem naar kamer:
Ritmestoornissen die uitgaan van de kamer van het hart (ventriculaire aritmiën):
Welke oorzaken zijn er?
Hartritmestoornissen kunnen aangeboren zijn maar ze kunnen ook na de geboorte ontstaan. In het eerste geval wordt gesproken van een ‘aangeboren hartritmestoornis’ of een ‘congenitale aritmie’. In het laatste geval wordt gesproken van een ‘verworven hartritmestoornis’ of een ‘verworven aritmie’.
Verworven hartritmestoornissen
Verworven hartritmestoornissen kunnen veroorzaakt worden door een ziekte van het hart zelf, door een ziekte elders in het lichaam, of door gebruik van bepaalde geneesmiddelen en drugs.
Geneesmiddelen waarvan bekend is dat ze een hartritmestoornis kunnen veroorzaken zijn onder andere:
- abirateron (Zytiga)
- adalimumab (Humira)
- adrenaline autoinjector (EpiPen)
- azitromycine (Zithromax)
- bendamustine (Levact)
- carbamazepine (Tegretol)
- cisplatina
- darbepoetin alfa (Aranesp)
- dexamfetamine (Amfexa)
- digoxine
- domperidon
- erytromycine
- fluconazol (Diflucan)
- fosinopril (Monopril)
- ganciclovir (Cymevene)
- imipramine
- ipilimumab (Yervoy)
- isoproterenol
- Lertec (enalapril en lercanidipine)
- levothyroxine (merknamen: Thyrax, Euthyrox, Eltroxin etc.)
- lidocaïne
- methylfenidaat (Concerta, Ritalin)
- nilotinib (Tasigna)
- pentamidine
- pimozide (Orap)
- praziquantel (Biltricide)
- procaïnamide (Pronestyl)
- rituximab (MabThera)
- salbutamol (Ventolin)
- salmeterol/fluticason (Seretide)
- sibutramine (Reductil)
- sotalol (Sotacor)
- tamsulosine (Omnic)
- urapidil (Ebrantil)
- varenicline (Champix)
- zoledroninezuur (Aclasta)
- zoledroninezuur (Zometa)
Welke symptomen geven ze?
Hartritmestoornissen geven lang niet altijd klachten. Als dat wel het geval is kunnen de volgende klachten optreden:
- hartkloppingen (palpitaties): het voelen bonzen van het hart in de borstkas of de keel
- onregelmatige hartslag, bijvoorbeeld aan de pols een pauze voelen tussen hartslagen
- duizeligheid in de vorm van een licht gevoel in het hoofd
- verlies van bewustzijn (flauwvallen)
- kortademigheid
- pijn in de borstkas
- moeheid
- verminderde inspanningstolerantie
Kijk voor meer informatie over symptomatologie op de webpagina’s over de afzonderlijke ritmestoornissen.
Hoe ernstig is het?
De meeste hartritmestoornissen zijn betrekkelijk onschuldig. Sommige echter kunnen leiden tot complicaties als hartfalen, een beroerte of zelfs een hartaanval of hartstilstand. Bij twijfel wordt daarom vaak een hartspecialist (cardioloog) geraadpleegd om verder uit te zoeken om welke hartritmestoornis het gaat.
Hoe wordt het gemeten?
Een arts kan lichamelijk onderzoek en een hartfilmpje (ECG) gebruiken om een hartritmestoornis op het spoor te komen.
Lichamelijk onderzoek
Hartritmestoornissen kunnen vaak al bij lichamelijk onderzoek worden gevonden. De arts kan aan de pols van de patiënt voelen of het hartritme langzaam, snel of onregelmatig is. Vervolgens kan dit nog beter worden waargenomen door met een stethoscoop naar het hart te luisteren.
Hartfilmpje (ECG)
Om een hartritmestoornis echt goed in kaart te brengen wordt een hartfilmpje (ECG) gemaakt. ECG staat voor ElektroCardioGrafie. Een hartfilmpje is echter een momentopname. Dat betekent dat een ritmestoornis die niet continu optreedt niet altijd wordt ontdekt. Daarom wordt vaak een onderzoek gedaan waarbij de patiënt een kastje meedraagt waarmee gedurende minimaal 24 uur het hartritme wordt geregistreerd. Dit wordt een ‘Holter-onderzoek’ of ‘Holter-ECG’ genoemd.
Wat is de behandeling?
De meeste hartritmestoornissen kunnen goed worden behandeld. Er zijn verschillende manieren waarop hartritmestoornissen kunnen worden behandeld: geneesmiddelen, pacemaker, cardioversie, defibrillatie, en een operatie.
Geneesmiddelen
Geneesmiddelen tegen hartritmestoornissen worden ‘anti-aritmica‘ genoemd. Voorbeelden van geneesmiddelen die kunnen worden voorgeschreven bij ritmestoornissen zijn beta-blokkers en calciumantagonisten.
Mensen met een onregelmatige hartslag krijgen ook wel bloedverdunners (anticoagulantia) voorgeschreven. Dat is om te voorkomen dat ze trombose of embolie krijgen. Eeen onregelmatige kan namelijk leiden tot een gestoorde doorbloeding. Hierdoor is de kans op het ontstaan van een bloedstolsel in het hart namelijk verhoogd.
Pacemaker
Een pacemaker is een apparaatje dat onder de huid wordt ingebracht. Het bevat een draadje dat in het hart zorgt voor een regelmatige prikkeling van de hartspier.
Cardioversie
tekst volgt
Defibrillatie
tekst volgt
Operatie
tekst volgt
Engelse vertaling
Synoniemen
Andere namen zijn hartritmestoornis, ritmestoornis, ritmestoornissen, aritmie, en arrhythmie.