Bijgewerkt op 6 april 2021 door Simpto.nl
Wat zijn galstenen?
Bij galstenen is sprake van indikken van gal in de galblaas. De stenen kunnen variëren in grootte van een zandkorrel tot golfbal. Vaak zijn meerdere stenen aanwezig in de galblaas. Zie afbeelding hieronder.
Er zijn verschillende soorten galstenen. De meeste bestaan voornamelijk uit cholesterol. Andere stenen bestaan vooral uit bilirubine en worden ook wel ‘pigmentstenen’ genoemd. Ten slotte zijn er ook stenen die een mix bevatten van galzouten, bilirubine en calciumcarbonaat. De medische term voor galstenen is ‘cholelithiasis’.
Oorzaak galstenen
Een galsteen ontstaat door het indikken van gal in de galblaas. Meestal is het gehalte aan cholesterol in de gal verhoogd ten opzichte van het gehalte aan galzouten. Waarom dit zo is is niet altijd duidelijk.
Wel is bekend dat er een aantal risicofactoren zijn voor het ontstaan van stenen in de galblaas. Dit zijn:
- Overgewicht (obesitas);
- (Veel) vlees eten: vegetariërs hebben een aanzienlijk lagere kans om galstenen te krijgen;
- In korte tijd veel gewicht verliezen door een vetarm dieet.
Daarnaast zijn er ook een aantal aandoeningen die de kans op het krijgen van galstenen verhogen. Voorbeelden zijn:
- Aangeboren sferocytaire anemie
- Aanvalsgewijze nachtelijke hemoglobinurie
- Alkaptonurie
- Erytropoëtische protoporfyrie
- Gedehydrateerde erfelijke stomatocytose & overgehydrateerde erfelijke stomatocytose
- Hemoglobinopathie (hemoglobine-C-ziekte, hemoglobine-E-ziekte, hemoglobine-SC-ziekte)
- Metachromatische leukodystrofie
- Primaire scleroserende cholangitis
- Progressieve familiaire intrahepatische cholestase type 2 & 3
- Short bowel syndroom
- Sikkelcelziekte
- Syndroom van Caroli
- Tekort aan alfa-1-antitrypsine
- Tekort aan het enzym pyruvaatkinase
- Verhoogd calcium gehalte in het bloed
- Ziekte van Crohn
- Ziekte van Steinert
- Ziekte van Tarui – late vorm
Symptomen galstenen
Galstenen hoeven van zichzelf geen symptomen te geven. Galstenen kunnen een zeurende pijn aan de rechterkant onder de ribben, maar ook op andere plaatsen in de buik of in de borst veroorzaken. Misselijkheid, opboeren en het niet kunnen verdragen van vet kunnen ook een aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van galstenen.
Heftige klachten ontstaan pas als de galsteen leidt tot verstopping. Door de verstopping zal gal ophopen in de galblaas. De galblaas rekt hierdoor uit. Dit veroorzaakt vaak hevige plotselinge pijn rechtsboven in de buik, soms uitralend naar de rug of de schouder. Dit wordt een ‘galsteenaanval’ of ‘galsteenkoliek’ genoemd.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Op grond van de klachten zal de arts vaak al denken aan de mogelijkheid van stenen in de galblaas. Soms zijn er bij lichamelijk onderzoek afwijkingen die kunnen passen bij de diagnose. Maar uiteindelijk wordt de diagnose meestal gesteld op basis van een echo van de buik. Hierop zijn de stenen vaak duidelijk zichtbaar in de galblaas.
Laboratoriumonderzoek
Bij onderzoek van de urine kan er sprake zijn van een stijging van het urobilinogeen gehalte.
Behandeling galstenen
Galstenen die geen klachten geven worden over het algemeen niet verwijderd. Als ze wel klachten geven kunnen ze worden verwijderd door een operatie. Vroeger ging dat met een buikoperatie. Tegenwoordig wordt meestal een kijkoperatie van de buik gedaan. Dit wordt ‘laparoscopische cholecystectomie’ genoemd.
Een galsteen die is vastgelopen in de galwegen en daar verstopping van galafvloed (cholestase) veroorzaakt kan worden verwijderd met een ingreep die ERCP wordt genoemd. ERCP staat voor endoscopische retrograde choledocho-pancreatografie. Hierbij wordt een slang doorgeslikt. De slang wordt opgevoerd tot de plek in de dunne darm waar de galgang uitmondt. Door een sneetje te maken kan de galsteen meestal worden verwijderd uit de galgang.
Hoe vaak komt ’t voor? Bij wie?
Galstenen komen vaak voor. Jaarlijks krijgen in Nederland zo’n 33.000 mensen ermee te maken. De aandoening komt vooral voor bij mensen boven de 35 jaar, en ongeveer 2x vaker bij vrouwen dan bij mannen.
Beloop en prognose
Galstenen zijn van zichzelf onschuldig. Ze kunnen echter een aantal complicaties veroorzaken. Complicaties zijn nadelige gevolgen van een aandoening. Zo kan een galsteen leiden tot een ontsteking van de galblaas. Dit wordt ook wel cholecystitis genoemd.
Een galsteen kan ook de galwegen afsluiten en zo de afvloed van gal belemmeren. Dit leidt tot galstuwing, ook wel ‘cholestase’ genoemd.
Ten slotte kan een galsteen ook een ontsteking van de alvleesklier veroorzaken. Dit wordt pancreatitis genoemd.
De levensverwachting wordt door de galstenen op zich niet nadelig beïnvloed. Wel is de kans op het krijgen van galblaaskanker of galwegkanker iets verhoogd.
Engelste term
gallstones, cholelithiasis
ICD-10 code
K80
Synoniemen
galsteen, galsteenlijden, cholelithiasis
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 20 december 2015
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 9 november 2016