Bijgewerkt op 18 november 2024 door Simpto.nl
Wat is hepatische encefalopathie?
Hepatische encefalopathie is een ernstige aandoening waarbij aandoeningen van de lever leiden tot aantasting van de hersenen. Dit kan leiden tot symptomen als bewustzijnsverlies, gedragsverandering, en karakterveranderingen.
Wat is de oorzaak?
Hepatische encefalopathie wordt veroorzaakt door leverziekten, zoals bijvoorbeeld levercirrose of leverontsteking (hepatitis). Hoe de leverziekten leiden tot aantasting van de hersenen is niet precies bekend. De lever speelt een belangrijke rol bij het ontgiften van stofjes in ons lichaam. Als de lever door ziekte niet meer goed werkt worden dergelijke stofjes niet goed onschadelijk gemaakt. Ophoping van dergelijke giftige stofjes in het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) zou dan tot aantasting van de hersenen (encefalopathie) leiden. Maar om welke stofjes het precies gaat, en hoe ze tot schade aan hersenen en ruggenmerg leiden, is niet goed bekend. Eén van de schadelijke stofjes is in ieder geval ammoniak. Het ontstaat door afbraak van eiwitten die met de voeding in ons lichaam komen.
Er zijn bepaalde omstandigheden waaronder hepatische encefalopathie kan worden uitgelokt bij mensen met leverziekten, zoals bijvoorbeeld:
- bloeding in het maagdarmkanaal
- eiwitrijke voeding
- elektrolytstoornissen, met name verlaging van het kaliumgehalte in het bloed (hypokaliemie)
- alkalose
- verlaagd zuurstof gehalte in het lichaam
- gebruik van geneesmiddelen die het centrale zenuwstelsel onderdrukken, zoals bepaalde kalmeringsmiddelen
- bepaalde infectieziekten, waaronder virale hepatitis
- afsluiting van de galwegen
- operaties
- ziek zijn in het algemeen
Welke symptomen geeft het?
Hepatische encefalopathie kan tot de volgende symptomen en ziekteverschijnselen leiden:
- veranderd gedrag
- verminderd bewustzijn
- tot coma toe (‘levercoma’)
- veranderde persoonlijkheid
- verwardheid
- achteruitgang van geestelijke vermogens
- veranderde stemming
- verminderde controle over bewegingen, onder andere van de handen
- flapperen met de handen
- onduidelijk praten
- opwinding
Daarnaast kunnen er symptomen zijn van de onderliggende leverziekte, zoals bijvoorbeeld geelzucht (gele verkleuring van de huid en het oogwit), ascites (waterbuik) en gynecomastie.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Bij bloedonderzoek worden afwijkingen gezien die passen bij de onderliggende leverziekte. Bij elektro-encefalografie (EEG) zijn afwijkingen zichtbaar die wijzen op aantasting van de hersenen. Op een hersenscan zijn niet altijd afwijkingen zichtbaar. Soms is sprake van verlies van hersenweefsel (hersenatrofie).
Wat is de behandeling?
Hepatische encefalopathie is een ernstige aandoening. Mensen met deze aandoening worden daarom opgenomen in het ziekenhuis. Als de hepatische encefalopathie wordt uitgelokt door een onderliggende aandoening, bijvoorbeeld een bloeding in het maagdarmkanaal, zal deze moeten worden behandeld. Tevens zullen (dreigende) complicaties, zoals bijvoorbeeld zwelling van de hersenen, moeten worden tegengegaan.
Opname van ammoniak verminderen
Een eiwitbeperkt / eiwitarm dieet moet de aanmaak van ammoniak verminderen. Plantaardige eiwitten worden over het algemeen beter getolereerd dan dierlijke eiwitten. Om de opname van ammoniak in de darm te verminderen wordt vaak lactulose voorgeschreven. Dit is vooral van belang bij mensen met een bloeding in het maagdarmkanaal. Het werkt ook als laxeermiddel zodat het helpt om bloed in de darm sneller uit te poepen. Om de aanmaak van ammoniak door bacterien in de darm te verminderen kan het antibioticum neomycine worden voorgeschreven.
Een ander geneesmiddel dat wordt voorgeschreven aan mensen met hepatische encefalopathie is rifaximine (merknaam: Xifaxan).
Wat is het beloop?
Het beloop verschilt van patient tot patient. Bij sommige mensen is de aandoening omkeerbaar, bij anderen worden de klachten steeds erger. In ernstige gevallen kan hepatische encefalopathie leiden tot coma en zelfs tot overlijden. Verder kan de aandoening leiden tot zwelling van de hersenen (hersenoedeem), neurologische uitvalsverschijnselen, en een verhoogd risico op bloedvergiftiging (sepsis) en andere aandoeningen.
Hoe kun je het voorkomen?
Hepatische encefalopathie is een complicatie van leverziekten. Door de onderliggende leverziekte goed te behandelen neemt de kans op het ontstaan van hepatische encefalopathie af. Daarnaast kan een eiwitbeperkt dieet helpen bij het voorkomen van hepatische encefalopathie. Hoe minder eiwit wordt ingenomen, des te minder ammoniak in het lichaam wordt aangemaakt. Ammoniak is schadelijk voor hersenen en ruggenmerg.
Synoniemen
aantasting van de hersenen door leverziekte
Engelse vertaling
hepatic encephalopathy