Empty sella syndroom

Bijgewerkt op 16 juni 2021

Wat is het empty sella syndroom?

Het empty sella syndroom is een aandoening waarbij de hypofyse – een klier aan de onderkant van de hersenen – verschrompelt. De hypofyse ligt in een deel van de schedel dat ‘sella turcica’ (Turks zadel) wordt genoemd. Op een MRI-scan van de hersenen is de hypofyse normaal gesproken goed zichbaar in de sella turcica. In het geval van verschrompeling van de hypofyse lijkt de sella turcica op scans echter leeg te zijn. Vandaar de naam ‘empty sella’-syndroom.

Oorzaak empty sella syndroom

Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor het verschrompelen van de hypofyse. Ten eerste kan dit gebeuren onder invloed van een te hoge hersendruk (verhoogde intracerebrale druk). Soms heeft de patiënt in het verleden bestraling (radiotherapie) gehad op de hersenen. Ook kan het zijn dat er één of meerdere infarcten van de hypofyse hebben plaatsgevonden, bijvoorbeeld door een gezwel van de hypofyse. Ten slotte kan er sprake zijn van een aandoening waarbij het eigen lichaam antistoffen aanmaakt tegen de hypofyse. Dit wordt auto-immuun hypofysitis genoemd.

Symptomen empty sella syndroom

Mensen met het empty sella syndroom op basis van een verhoogde hersendruk zullen vaak last hebben van hoofdpijn.

Door verschrompeling van de hypofyse kunnen lichamelijke functies die door hypofyse-hormonen worden geregeld aangetast zijn. Dit kan tot verschillende klachten en afwijkingen leiden:

• Moeheid
• Geen zin in seks
• Moeite met het krijgen van een erectie (impotentie)
• Onregelmatig menstruatie
• Stoppen van de menstruatie
• Verminderde lichaamsbeharing
• Borstvorming bij mannen
• Melkachtige afscheiding uit de tepel
• Klachten die passen bij een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie), zoals bijvoorbeeld verstopping (obstipatie)

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt gesteld met behulp van een MRI-scan van het hoofd. Hierop is een lege sella turcica zichtbaar. De hypofyse zelf is verschrompeld.

Daarnaast kunnen verschillende afwijkingen worden gevonden bij laboratoriumonderzoek, zoals:

• verlaagd groeihormoon gehalte in het bloed;
• verlaagd testosteron gehalte in het bloed;
• verhoogd prolactine gehalte in het bloed;
• verhoogd TSH-gehalte in het bloed;
• verlaagd thyroxine (T4) gehalte in het bloed;
• verlaagd luteïniserend hormoon (LH) gehalte in het bloed;
• verlaagd follikelstimulerend hormoon (FSH) gehalte in het bloed;

Empty sella syndroom is vaak geen einddiagnose omdat de arts zal willen weten wat de oorzaak is van de verschrompeling van de hypofyse. In een aantal gevallen zal echter geen oorzaak worden gevonden. Dan wordt wel gesproken van een ‘primair empty sella syndroom’.

Behandeling empty sella syndroom

De behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Als die niet gevonden wordt en er zijn geen klachten is behandeling niet nodig. Als er klachten zijn ten gevolge van een tekort aan bepaalde hormonen zullen deze hormonen worden toegediend.

Engelse term

empty sella syndrome

Synoniemen

lege sellasyndroom, empty sella

Verder lezen

• RJMW Rennenberg ea, ‘Het ‘empty sella’-syndroom als oorzaak van panhypopituïtarisme‘; Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2004; 148(1): pp. 33-36.

---

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 6 januari 2016
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 17 april 2017