Depressie

Bijgewerkt op 27 februari 2024

Wat is depressie?

Depressie is een ziekte die zich uit door langer durende periodes van neerslachtigheid en lusteloosheid, soms met gedachten van zelfmoord.

depressie

Hoe vaak komt ‘t voor?

Depressie komt vaak voor en kan zich op alle leeftijden voordoen. Ongeveer tien procent van de mannen en twintig procent van de vrouwen zullen in hun leven een depressie doormaken.

Elk jaar raadplegen ruim 750.000 Nederlanders hun huisarts met klachten die duiden op een depressie. Jaarlijks bezoeken ongeveer 350.000 mensen hun arts met klachten van depressie.

Symptomen

Iedereen voelt zich wel eens depressief of neerslachtig. Dat betekent niet automatisch dat er sprake is van een depressie. Men spreekt van een depressie als gevoelens van somberheid gedurende tenminste een paar weken het grootste deel van de dag bestaan. Daarnaast zijn er nog een aantal andere klachten die kunnen wijzen op het bestaan van een depressie. Voorbeelden zijn:

  • De stemming is somber, mat of soms juist prikkelbaar;
  • Verminderde eetlust: men heeft vaak geen trek in eten;
  • Slecht slapen: men voelt zich vaak erg vermoeid, maar slaapt slecht of soms een nacht helemaal niet;
  • Lusteloosheid; men kan zich nergens meer toe zetten; het risico is dat je hierdoor geïsoleerd raakt;
  • Niet meer kunnen genieten van leuke dingen; men kan geen plezier meer beleven aan de gewone dingen van het leven, en verliest daardoor interesse in leuke dingen en in andere mensen;
  • Aandachts- en concentratiestoornissen: moeite om je ergens op te kunnen concentreren;
  • Sexuele gevoelens en behoeften kunnen verminderen of helemaal verdwijnen;
  • Moeite met het nemen van beslissingen: beslissingen nemen, zelfs over de kleinste dingen, wordt moeilijk;
  • Onzekerheid en gebrek aan zelfvertrouwen: je gaat aan alles twijfelen, vooral ook aan jezelf;
  • Sommige mensen zijn ook heel angstig.

Bij sommige mensen kan depressie gepaard gaan met psychotiche kenmerken. Patiënten kunnen dan gaan denken dat zij schuldig zijn aan alle narigheid en dat er nog veel meer narigheid te wachten staat. Ook kunnen meer of minder ernstige achterdochtige ideeën bestaan. Er kunnen doodsgedachten of doodswensen ontstaan. Soms worden concrete zelfmoordplannen gemaakt en uitgevoerd.

Er bestaat ook een vorm van depressie waarbij klachten optreden die juist tegenovergesteld zijn, bijvoorbeeld veel slapen en overmatig eten. Dit wordt ‘atypische depressie’ genoemd.

Oorzaak

Het is niet precies bekend wat de oorzaak is van depressie. Er zijn in de loop der jaren verschillende theorieën hierover ontstaan. De ‘neurotransmitter theorie’ is de meest geaccepteerde theorie op dit moment.

Deze theorie leert dat bij depressieve mensen een tekort aan bepaalde stoffen in de hersenen, ‘neurotransmitters’ genaamd, leidt tot depressie. Neurotransmitters die van belang zijn bij depressie zijn noradrenaline en serotonine.

Depressie is voor een groot deel erfelijk bepaald. Als één of beide ouders depressief zijn is de kans op het krijgen van depressie duidelijk verhoogd. Daarnaast spelen natuurlijk gebeurtenissen in de omgeving een rol. Zaken die een depressie kunnen uitlokken, ook wel ‘life stressors’ genoemd, zijn bijvoorbeeld: ouders die thuis geweld gebruiken, sexueel misbruik op jonge leeftijd, echtscheiding etc. Een belangrijk kenmerk is dat de situatie voor het slachtoffer uitzichtloos lijkt.

Er is een verband tussen het cholesterolgehalte in het bloed en het leiden aan depressie. Zo hebben mannen met een laag cholesterolgehalte vaker depressie dan mannen met een normaal of verhoogd cholesterolgehalte.

Sinds enige tijd bestaat er een nieuwe theorie over het ontstaan van depressie. Deze nieuwe theorie wordt ook wel de ‘neurogenese theorie’ genoemd. Hierbij gaat men ervan uit dat depressie wordt veroorzaakt door een onvoldoende aanmaak van zenuwcellen in bepaalde delen van de hersenen. Dit zou worden veroorzaakt door stress.

Bij stress reageert het lichaam met de aanmaak van grote hoeveelheden cortisol. Cortisol zou de groei van nieuwe zenuwcellen in de hersenen remmen. Het gebrek aan zenuwcellen, met name in een deel van de hersenen dat hippocampus wordt genoemd, zou leiden tot depressie.

Volgens sommigen zou een tekort aan omega-3-vetzuren een rol kunnen spelen bij het ontstaan van depressie en leesblindheid.

Vaak is de onderliggende oorzaak het overlijden van een dierbare, relatieproblemen, een financiele tegenslag of problemen op het werk.

Ook een verstoring van de hormoonhuishouding na de bevalling of tijdens de menopauze kan leiden tot een depressie.

Risicofactoren

Slechte jeugdervaringen, ernstige levensgebeurtenissen en een neurotische persoonlijkheid verhogen de kans op het krijgen van een depressie.

Diagnose

De diagnose ‘depressie’ wordt gesteld naar aanleiding van de klachten van de patiënt. Iedereen is wel eens neerslachtig, maar van een echte ‘depressie’ wordt pas gesproken als de neerslachtigheid minimaal drie maanden duurt en als daarbij nog andere klachten optreden, zoals verminderde eetlust, slapeloosheid of buikpijn.

Ook slecht functioneren in het dagelijks leven is een voorwaarde voor de diagnose depressie. Als iemand met een ‘depressie’ gewoon kan blijven werken is er dus geen sprake van een echte depressie maar van een ‘dipje’.

Artsen gebruiken criteria die zijn vastgelegd in de zogenaamde Diagnostic Statistical Manual (DSM) voor psychiatrische ziektebeelden.

Herkenning en behandeling van de depressie kan van levensbelang zijn gezien het risico op zelfmoord.

Behandeling

Er zijn diverse behandelingen voor depressie. De meest toegepaste behandelingen zijn geneesmiddelen  en cognitieve gedragstherapie. Soms wordt ook een combinatie van beide toegepast.

Geneesmiddelen tegen depressie

Geneesmiddelen tegen depressie worden ‘antidepressiva‘ genoemd. Sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw zijn er antidepressiva beschikbaar.

De eerste middelen die beschikbaar kwamen waren zogenaamde ‘tricyclische antidepressiva‘ en ‘MAO-remmers‘. Later kwamen andere middelen als de SSRI‘s en de SNRI’s.

Tricyclische antidepressiva

Het allereerste middel tegen depressie was imipramine. Het werd in de jaren ’50 van de vorige eeuw ontdekt en op de markt gebracht. Op grond van de chemische structuur werd imipramine een ‘tricyclisch antidepressivum‘ genoemd. Later volgden andere middelen met een soortgelijke chemische structuur.

Andere tricyclische antidepressiva zijn amitriptyline, en nortriptyline.

MAO-remmers

In de tijd dat de tricyclische antidepressiva op de markt kwamen werd ontdekt dat een middel tegen tuberculose – ‘isoniazide‘ genaamd – ook werkzaam was tegen depressie. Uit nader onderzoek bleek dat dit middel op een andere manier werkt dan de tricyclische antidepressiva, namelijk doordat het een enzym remt dat betrokken is bij de afbraak van signaalstoffen in de hersenen. Dit enzym heet ‘monoamine-oxidase’, of kortweg ‘MAO’. Op grond van het werkingsmechanisme werd isoniazide een ‘MAO-remmer‘ genoemd.

Meer weten over MAO-remmers? Klik door naar de webpagina over MAO-remmers.

Cognitieve gedragstherapie

Tekst volgt

Beloop

Mensen met depressie kunnen zo lusteloos zijn dat ze zelfs geen fut hebben om hulp te zoeken voor hun klachten. Dit kan leiden tot een isolement waardoor men zich alleen nog maar slechter gaat voelen. Uiteindelijk zal een aantal patienten een zelfmoordpoging ondernemen.

Depressie komt in episodes die vaak meerdere maanden duren. Vaak komt de ziekte terug. Bij sommige patienten worden depressieve perioden afgewisseld met perioden met overmatig druk gedrag. In dat geval kan er sprake zijn van een manisch-depressieve stoornis.

Een kwart van de depressieve mensen is na een jaar nog steeds depressief. Bij 20 procent is de depressie zelfs na twee jaar nog niet voorbij.

Soorten depressie

‘depressie in engere zin’

Engelse vertaling

depression, major depression, depressive disorder, major depressive disorder


Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 3 oktober 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 3 oktober 2017


Synoniemen van depressie zijn depressiviteit, neerslachtigheid, zwaarmoedigheid.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven