Bijgewerkt op 7 mei 2023
Wat is een delier?
Een delier is een veel voorkomende aandoening waarbij een verminderd bewustzijn, geheugenstoornissen en afwijkend gedrag kunnen optreden. Het delirium ontstaat meestal als reactie op ernstige lichamelijke ziekten of operaties. Het komt daarom voornamelijk in ziekenhuizen voor. Geschat wordt dat ongeveer 10% van de mensen die op een interne of chirurgische afdeling van een ziekenhuis worden opgenomen tijdens de opname een delirium krijgen. Een andere naam voor delier is delirium.
Welke oorzaken zijn er?
Er zijn veel verschillende aandoeningen en omstandigheden die tot een delier kunnen leiden. Een veel voorkomende oorzaak is het stoppen met het drinken van alcohol door mensen met alcoholverslaving. Dit wordt ook wel alcoholdelier of delirium tremens genoemd. Een andere veel voorkomende situatie die kan leiden tot delier is een operatie met narcose. Verder komt de aandoening vaak voor bij ouderen die dementeren en/of uitgedroogd zijn. Ook aandoeningen van de hersenen, zoals beroerte, hersenletsel, hersenontsteking en hersenvliesontsteking kunnen leiden tot een delier. Verder kunnen infecties met hoge koorts, en allerlei andere ziekten leiden tot de aandoening. Ten slotte kan gebruik van bepaalde medicamenten en drugs, of het stoppen van het gebruik ervan, leiden tot een delier.
Welke symptomen geeft het?
De volgende klachten kunnen optreden:
- verwardheid
- verminderd bewustzijn
- veranderd gedrag
- druk gedrag
- lastig gedrag
- hallucinaties
- zien van dingen die er niet zijn
- horen van dingen die er niet zijn
- wanen
- snel geïrriteerd of boos
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt meestal gesteld op grond van de symptomen.
Wat is de behandeling?
Bij de behandeling van een delier is het van belang om de oorzaak te achterhalen en weg te nemen. Zo zal iemand met uitdroging (dehydratie) worden behandeld met toediening van vocht. Als een infectie aan de aandoening ten grondslag ligt zal worden behandeld met antibiotica.
Als niet direct duidelijk is wat de onderliggende oorzaak is, of als behandeling van de onderliggende oorzaak niet direct tot verbetering zal leiden, kan de arts besluiten om medicijnen voor te schrijven. Er zijn verschillende medicijnen die worden ingezet bij de behandeling van delier. Voorbeelden van dergelijke middelen zijn benzodiazepines, bepaalde antipsychotica, zoals haloperidol, en clonidine. Benzodiazepines worden voornamelijk gebruikt bij sterk opgewonden patiënten. Antipsychotica zijn met name geschikt als er sprake is van hallucinaties.
Naast medicijnen kunnen ook andere behandelingen helpen om het delier tegen te gaan. Zo kunnen ergotherapie en fysiotherapie helpen bij het verkorten van de duur van de klachten. Ook kan rustgevende muziek helpen de klachten te verminderen.Verder wordt geadviseerd om caffeïne te vermijden. Dit kan de klachten juist doen toenemen. Ook het vermijden van stimuli uit de omgeving, bijvoorbeeld door gebruik van oordoppen en/of een blinddoek, kan helpen de klachten te verlichten.
Bij een delier door onthouding van alcohol (delirium tremens) wordt in sommige landen ook gebruik gemaakt van het middel clomethiazol. Dit middel kan echter vervelende bijwerkingen geven, waaronder onderdrukking van de ademhaling (ademdepressie). Daarom mag het alleen onder strenge controle worden toegediend. In Nederland is het niet op de markt beschikbaar.