Bijgewerkt op 31 juli 2023 door Simpto.nl
Wat is een Campylobacter-infectie?
Een Campylobacter-infectie is een infectie van de darm door de Campylobacter-bacterie. De infectie ontstaat meestal door inname van verontreinigde voedingsmiddelen. Een andere naam voor een infectie met de Campylobacter-bacterie is campylobacteriose.
Hoe vaak komt het voor?
Campylobacter-infecties komen regelmatig voor. Geschat wordt dat in Nederland zo’n 80.000 mensen ziek worden door een infectie met de Campylobacter-bacterie.
Wat is de oorzaak?
De Campylobacter bacterie komt van nature voor bij kippen, vogels, varkens, koeien, schapen, knaagdieren, katten en honden. Een Campylobacter-infectie wordt veroorzaakt door inname van voedingsmiddelen die de Campylobacter-bacterie bevatten. Dat kan zijn door het eten van onvoldoende verhit kippenvlees dat besmet is met de bacterie. Ook gebruik van rauwe of niet-gepasteuriseerde zuivelproducten kan leiden tot besmetting met de bacterie.
Omdat dieren de bacterie met de ontlasting uitscheiden kan ook onbewust contact met poep van besmette dieren leiden tot besmetting bij de mens. Dit wordt feco-orale besmetting genoemd. Heel soms wordt de bacterie via de lucht verspreid. Dat kan gebeuren als besmette dieren worden geslacht en opengesneden. De bacterie kan dan vanuit de darm in de lucht terecht komen. In dat geval wordt gesproken van aerogene besmetting.
Er zijn verschillende soorten Campylobacter-bacterie. Ze staan in de tabel hieronder genoemd. Meestal wordt een infectie van de darm veroorzaakt door Campylobacter jejuni.
| SOORT | KOMT VOOR BIJ: |
| Campylobacter jejuni | mensen, dieren |
| Campylobacter coli | kippen, varkens |
| Campylobacter lari | schelpdieren, watervogels |
| Campylobacter upsaliensis | honden |
| Campylobacter fetus | schapen, runderen |
| Arcobacter butzleri |
In de maag worden de bacteriën in principe afgebroken door het maagzuur. Bij inname van veel bacteriën zullen een aantal bacteriën de maag ongeschonden passeren en in de dunnen darm terechtkomen. Daar hechten ze zich aan het slijmvlies van de darm, dringen de darmcellen binnen, en veroorzaken een ontsteking. Dit veroorzaakt de klachten en ziekteverschijnselen die bij de aandoening horen.
Na inname van met Campylobacter verontreinigd water of voedsel duurt het enkele dagen voordat de eerste symptomen optreden.
Welke symptomen geeft het?
Een Campylobacter veroorzaakt een ontsteking van het maagdarmkanaal. Dit kan leiden tot:
- buikpijn
- vaak buikkrampen
- diarree:
- vaak waterdunne ontlasting
- vaak bloederige diarree
- bloed bij de ontlasting
- algemene klachten, zoals:
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden vermoed op grond van de klachten en de ziektegeschiedenis. Er zijn echter veel andere aandoening met soortgelijke klachten. Daarom is het nodig om aanvullend onderzoek te doen om de diagnose te kunnen stellen. Aanvullend onderzoek kan bestaan uit bloedonderzoek, onderzoek van de ontlasting en coloscopie. De diagnose wordt bevestigd door de Campylobacter-bacterie in de ontlasting en/of het bloed aan te tonen. Dit gebeurt door ontlasting en bloed te kweken.
Coloscopie
Dit is een onderzoek waarbij met een slang, via de anus, in de dikke darm kan worden gekeken. Bij mensen met een Campylobacter-infectie is de binnenkant van de dikke darm ontstoken. Het darmslijmvlies ziet er daardoor gezwollen en bloederig uit. De arts die het onderzoek uitvoert kan besluiten een stukje weefsel uit het ontstoken darmslijmvlies weg te nemen voor onderzoek. Dit stukje weefsel wordt darmbiopt genoemd. Het wordt onder de microscoop door een patholoog bekeken. Daarbij zijn kenmerkende afwijkingen voor een ontsteking van de dikke darm (colitis) zichtbaar.
Bloedonderzoek
In het bloed van mensen met een Campylobacter-infectie zijn antistoffen tegen de bacterie aanwezig. Deze kunnen met zogenaamd serologisch onderzoek worden aangetoond.
Kweken van ontlasting en bloed
Hiervoor worden een kleine hoeveelheid ontlasting en een kleine hoeveelheid bloed gebruikt. Deze worden uitgesmeerd op voedingsbodems en vervolgens enige tijd onder bepaalde omstandigheden weggezet. Als Campylobacter-bacterien aanwezig zijn zullen deze kolonies vormen op de voedingsbodem.
Is het besmettelijk?
Iemand met een Campylobacter-infectie zal gedurende twee tot zeven weken de bacterie zelf via de ontlasting uitscheiden. Bij behandeling met antibiotica is deze periode korter.
Meldingsplichtige ziekte
Als er sprake is van een uitbraak van Campylobacter-infecties zal dit door de arts moeten worden gemeld bij de GGD.
Wat is de behandeling?
Campylobacter-infecties gaan meestal vanzelf over. Wel is het van belang om ervoor te zorgen dat iemand met deze aandoening voldoende vocht binnenkrijgt. Door aanhoudende diarree kan namelijk uitdroging (dehydratie) ontstaan. Ook kan door aanhoudende diarree een tekort aan mineralen in het lichaam ontstaan. Daarom wordt vocht meestal aangevuld in de vorm van ORS (oral rehydration solution). ORS bevat namelijk mineralen.
Antibiotica worden alleen voorgeschreven in bepaalde gevallen, zoals:
- ernstige infectie met:
- hoge koorts
- bloederige diarree
- ernstige dehyrdratie
- bacterie is doorgedrongen in het bloed
- langdurige klachten (langer dan één week)
Antibiotica die worden gebruikt bij de behandeling van Campylobacter-infecties zijn bijvoorbeeld azitromycine en claritromycine.
Wat is het beloop?
Over het algemeen houden de klacten 1-7 dagen aan. Bij ongeveer 1 op de 7 mensen houden de klachten langer dan een week aan. Bij de meeste mensen verdwijnen de klachten vanzelf, dus zonder behandeling.
Heel soms treden complicaties op. Voorbeelden van complicaties die op kunnen treden zijn het syndroom van Guillain-Barré, gewrichtsontsteking (artritis) en infectie aan de binnenkant van het hart (endocarditis). Het Guillain-Barré syndroom ontstaat bij ongeveer 1 op de 5000 infectie met Campylobacter.
Kun je het voorkomen?
Er is geen vaccin beschikbaar tegen Campylobacter. Wel kunnen maatregelen worden genomen om de kans op besmetting te verminderen. Voorbeelden hiervan zijn:
- goed verhitten van vlees voordat het gegeten wordt
- vermijden van rauw vlees
- vermijden van ongepasteuriseerde melk en melkproducten
- handen wassen na contact met dieren op een kinderboerderij of gewone boerderij
- handen wassen na contact met jonge honden en katten
Synoniemen
darminfectie door Campylobacter