Chronische Traumatische Encefalopathie

Wat is chronische traumatische encefalopathie?

Chronische traumatische encefalopathie – vaak afgekort tot ‘CTE’ – is een ziekte van de hersenen die wordt veroorzaakt door herhaald letsel aan het hoofd. Het komt vooral voor bij mensen die in hun leven veel aan sporten hebben gedaan waarbij regelmatig licht of zwaarder hoofdletsel wordt opgelopen, bijvoorbeeld boksen. Maar ook voetballers kunnen, door botsingen en regelmatig koppen van de bal, CTE oplopen.

Wat is de oorzaak?

Chronische traumatische encefalopathie (CTE) komt voor bij mensen die in het verleden herhaalde klappen op het hoofd hebben gehad. Het gaat dan meestal om mensen die in het verleden fanatiek een sport hebben beoefend waarbij regelmatig hoofdletsel wordt opgelopen. Dat geldt vooral voor sporten als boksen en andere vechtsporten, maar ook voor rugby, American football, ijshockey en zelfs voetbal. Bij deze laatste sport zou vooral het vaak koppen van een voetbal tot herhaald gering hersenletsel kunnen leiden. In principe geldt dat hoe langer de sportcarriëre heeft geduurd (en daarmee de blootstelling aan herhaald hersenletsel) des te groter de kans op het krijgen van CTE.

Hoe de aandoening ontstaat is niet goed bekend. Waarschijnlijk leidt de herhaalde schade aan de hersencellen tot een chronische ontsteking in het betreffende deel van de hersenen. Ook kan ter plekke ischemie ontstaan. Als reactie hierop hopen abnormale eiwitten zich op in het hersenweefsel. Dit leidt tot afsterven van hersencellen op die plaats.

Niet iedereen die in het verleden herhaaldelijk klappen tegen het hoofd heeft gehad krijgt CTE. Er lijkt dus ook sprake te zijn van een erfelijke aanleg om de aandoening te krijgen.

Welke symptomen geeft het?

In tegenstelling tot het postcommotioneel syndroom, waarbij klachten aanhouden na het hersenletsel, ontstaan de klachten van CTE pas na lange tijd. De volgende klachten kunnen optreden:

De klachten komen dus overeen met die van een hersenschudding of hersenkneuzing maar treden veelal pas jaren na het laatste hersenletsel op.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt vermoed op grond van de klachten in samenhang met het herhaald optreden van klappen tegen het hoofd in het verleden. Verder zijn een aantal criteria opgesteld waaraan voldaan moet zijn om de diagnose te kunnen stellen, zoals:

  • de klachten bestaan langer dan 12 maanden;
  • de klachten worden niet veroorzaakt door een andere ziekte;
  • de klachten nemen langzaam in ernst toe (‘progressief beloop’).

Verder kunnen laboratoriumonderzoek en beeldvormend onderzoek de diagnose ondersteunen. Zo kan in hersenvocht van mensen met CTE vaak een verhoogd tau-eiwit gehalte worden gevonden. Ook kan de aanwezigheid van tau-eiwit in de hersenen worden gezien op een PET-scan. Een andere afwijking die bij CTE zou passen is een holte in het zogenaamde ‘septum pellucidum‘ in de hersenen.

De diagnose kan alleen worden bevestigd door, na overlijden, de hersenen te onderzoeken. Daarin worden afwijkingen gevonden die passen bij de diagnose CTE. Het gaat dan om de combinatie van ophoping van tau-eiwit en de aanwezigheid van een het zogenaamde TDP-43 eiwit in de hersenen.

Wat is het beloop?

In de meeste gevallen worden de klachten langzaam erger. Artsen spreken van een ‘langzaam progressief beloop’. Om die reden wordt CTE ook gerekend tot de progressieve neurodegeneratieve aandoeningen, waarbij ‘neurodegeneratief’ duidt op het verlies van (de functie van) hersencellen.

Wat is de behandeling?

Er is geen behandeling voor chronische traumatische encefalopathie. Daarom is het van belang om te voorkomen dat de aandoening ontstaat.

Preventie van CTE

Chronische traumatische encefalopathie kan worden voorkomen door blootstelling aan herhaald (gering) hersenletsel te vermijden. Dat betekent in de praktijk kiezen voor andere sporten dan boksen, rugby, American football etc. Ook kunnen maatregelen worden genomen om de schade aan de hersenen door klappen tegen het hoofd te beperken, bijvoorbeeld door het dragen van een helm verplicht te stellen.

Onderzoek

Er lopen verschillende onderzoeken naar het ontstaan van symptomen en afwijkingen bij sporters die blootstaan aan herhaaldelijk (gering) hersenletsel. Zo lopen in de Verenigde Staten de zogenaamde ‘PFBHS’ en ‘UNITE-studie’.

Historie

Chronische traumatische encefalopathie werd voor het eerst beschreven door Dr Harrison Stanford Martland in 1928 bij boksers. De aandoening werd toen ‘punch drunk syndrome’ genoemd. Later werd de medische term ‘dementia pugilistica’ aan dit syndroom gegeven, wat vrij vertaald staat voor ‘dementie bij boksers’.

De aandoening kreeg vooral bekendheid toen bleek dat de voormalige Amerikaanse bokser Muhammad Ali eraan leed. Hij ontwikkelde jaren na zijn bokscarriere klachten van parkinsonisme en dementie.

Engelse vertaling

chronic traumatic encephalopathy

Duitse vertaling

Chronisch-traumatische Enzephalopathie, CTE, Dementia pugilistica, Boxerenzephalopathie, faustkämpferisches Parkinson-Syndrom, Boxer-Syndrom, Punch-Drunk-Syndrom

Synoniemen

Andere namen voor chronische traumatische encefalopathie zijn CTE, traumatische encefalopathie, traumatische-encefalopathiesyndroom, traumatische encefalitis, punch drunk syndrome, boksersdementie en dementia pugilistica.

Verder lezen / Referenties

  • EGB Vijverberg, ACM Pijnenburg, P Scheltens en YAL Pijnenburg, ‘Chronische traumatische encefalopathie‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Stand van Zaken’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 2017; 161: D465.
  • HS Martland, ‘Punch drunk’, gepubliceerd in de Journal of the American Medical Association (JAMA) van 1928; 91: pagina’s 1103-1107.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven