Cholesterolembolie

Bijgewerkt op 26 mei 2021

Wat is een cholesterolembolie?

Een cholesterolembolie is een stukje aangekoekt cholesterol dat loslaat van de wand van een bloedvat en elders in de bloedbaan vastloopt. Doordat het daar een bloedvat afsluit kunnen ter plekke klachten ontstaan. Omdat meerdere cholesterolembolieën tegelijkertijd kunnen ontstaan kunnen op meerdere plekken in het lichaam klachten ontstaan.

Wat is de oorzaak?

Cholesterolembolieën komen voor bij mensen die al uitgebreide aderverkalking (atherosclerose) hebben. Bij hen zitten grote plaques met cholesterol in de grote slagaders, zoals de aorta. Op een gegeven moment kunnen dergelijke plaques kapot gaan. Dan ontstaan losse stukjes van de aangekoekte cholesterol. Dit worden de cholesterolembolieën.

Medische ingrepen via de bloedbaan

De meest voorkomende oorzaak van het losschieten van de stukjes aangekoekte cholesterol zijn medische ingrepen in de bloedvaten. Door het manipuleren met instrumenten in de slagaders raken sommige plaques los van de wand van het bloedvat. Stukjes van de plaques worden vervolgens door de bloedstroom meegevoerd en lopen elders in het lichaam vast. Daar veroorzaken ze een afsluiting van het bloedvat. Het gevolg is zuurstoftekort van het weefsel. Het weefsel kan daardoor afsterven.

Voorbeelden van ingrepen waarbij medische instrumenten in de bloedbaan komen zijn katheterisaties en angiografisch onderzoek.

Symptomen cholesterolembolie

Omdat verschillende cholesterolembolieën tergelijkertijd op verschillende plekken in het lichaam kunnen vastlopen zijn uiteenlopende klachten mogelijk.

Een huidafwijking die vaak voorkomt bij mensen met cholesterolembolieën is livedo reticularis. Dit is een netwerk van blauwpaarse vlekken op de huid. Het lijkt een beetje op marmer.

livedo reticularis aan de voet door cholesterolembolieën
livedo reticularis

De onderstaande klachten kunnen voorkomen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Vaak wordt de diagnose gesteld op grond van klachten als blauwpaarse verkleuring van de tenen, kenmerkende huidafwijkingen (livedo reticularis) en plotseling optredende pijn. Vooral als de klachten optreden bij iemand die bekend is met uitgebreide aderverkalking. En zeker bij mensen die kort daarvoor een medische ingreep hebben ondergaan waarbij instrumenten in de slagaders zijn geweest.

Laboratoriumonderzoek

Het vastlopen van cholesterolembolieën in weefsels en organen leidt tot afsluiting van bloedvaatjes. Hierdoor zal weefsel afsterven. Dit veroorzaakt ter plekke een ontstekingsreactie. Dit kan in het bloed worden gemeten doordat de zogenaamde ontstekingsparameters verhoogd zullen zijn. Dat betekent een verhoogde bloedbezinkingssnelheid (BSE), en een verhoogd CRP-gehalte in het bloed.

Als de cholesterolembolieën ook vastlopen in de lever kunnen de zogenaamde leverenzymen verhoogd zijn. Dat betekent een verhoogd ALAT-gehalte en een verhoogd ASAT-gehalte.

In het bloed komen vaak opmerkelijk veel witte bloedcellen voor van het type eosinofiele granulocyten. Verder kan het aantal bloedplaatjes in het bloed verlaagd zijn. Dit wordt trombocytopenie genoemd.

Urineonderzoek

Aantasting van de nieren door cholesterolembolieën zorgt voor afwijkingen in de urine. In de urine kunnen rode bloedcellen aanwezig zijn. Dit wordt microscopische hematurie erytrocyturie genoemd. Als er veel rode bloedcellen in de urine zitten zal de urine roze of rood kleuren. Dan wordt gesproken van macroscopische hematurie.

Soms zijn de rode bloedcellen onder de microscoop zichtbaar als zogenaamde ‘casts’. Dat zijn samengeklonterde rode bloedcellen die een afgietsel vormen van de nierbuisjes waaruit ze afkomstig zijn.

Bij ongeveer eenderde van de patiënten met cholesterolembolieën zijn eosinofiele granulocyten in de urine te vinden. Dit wordt wel eosinofilurie genoemd.

Biopsie

Het is mogelijk om cholesterolkristallen aan te tonen in weefsels en organen. Hiervoor is het echter nodig om weefsel af te nemen via een biopsie. Dat wordt meestal niet gedaan omdat daarvoor een ingreep nodig is. Ook lukt het niet altijd om net dat stukje weefsel te verkrijgen waar de cholesterolembolie in aantoonbaar is.

Op de afbeelding hieronder een doorsnede van een bloedvat onder de microscoop. De holte van het bloedvat waar normaal het bloed doorstroomt is nu gevuld met de embolus (het stolsel). In het stolsel zijn cholestrolkristallen zichtbaar.

cholesterolkristallen in cholesterolembolie

Wat is de behandeling?

Er is geen behandeling waarmee cholesterolembolieën genezen kunnen worden. Behandeling is daarom gericht op het verminderen van de klachten, het behandelen van complicaties, en het voorkomen van nieuwe cholesterolembolieën.

Statines

Gebruik van statines (geneesmiddelen tegen een verhoogd cholesterol gehalte) blijkt te helpen bij het voorkomen van schade aan organen.

Beloop en prognose

Beloop en prognose zijn erg afhankelijk van de plaats in het lichaam waar de cholesterolembolieën terechtkomen. Dat bepaalt namelijk welke complicaties optreden. Regelmatig worden de nieren aangetast. Dit kan tot nierfalen leiden. Maar ook de maag kan worden aangetast. Dit kan leiden tot een zogenaamde hemorragische gastritis. Als de alvleesklier wordt aangetast kan een ontsteking van de alvleesklier (acute pancreatitis) ontstaan.

Cholesterolembolieën die in kleine bloedvaatjes naar de tenen of vingers terechtkomen kunnen leiden tot afsterven van tenen of vingertoppen.

Historie

Het concept van cholesterolembolieën werd ontdekt door de deense patholoog Dr Peter Ludvig Panum. Hij beschreef de aandoening voor het eerst in 1862. De amerikaanse patholoog Dr Curtis Flory deed onderzoek naar de oorzaak van de aandoening. Hij toonde in 1945 aan dat de aandoening voorkwam bij oudere mensen met ernstige aderverkalking (atherosclerose) van de aorta.

Dr Peter Ludvig Panum (1820-1885) - ontdekker cholesterolembolie
Dr Peter Ludvig Panum (1820-1885)

Engelse vertaling

cholesterol embolism, atheroembolic disease

ICD10-code

I74

Synoniemen

Andere namen voor cholesterolembolie zijn cholesterolpropjes in de bloedbaan, atheroembolie en cholesterolembolieën.


Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 16 februari 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 25 november 2020

1 gedachte over “Cholesterolembolie”

  1. Ik heb een vraagje eigenlijk mijn vader heeft hier last van en alle mogelijke artsen in het lumc zijn er met bezig maar zo onduidelijk allemaal ik ben opzoek naar een arts die hier uitgebreid onderzoek naar doet en zou graag willen weten wie dat zijn zo dat ze misschien naar me vader kunnen kijken en misschien hem kunnen helpen of kunnen kijken voor anderen in de toekomst ik hoop dat ik reactie zou kunnen krijgen met vriendelijke groet Melanie

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven