Caudasyndroom

Bijgewerkt op 12 augustus 2022

Wat is het caudasyndroom?

Het caudasyndroom – of cauda equina syndroom – is een aandoening waarbij de zogenaamde paardenstaart van zenuwwortels in de knel komt te zitten. De paardenstaart is een bundel van zenuwwortels die uit het onderste deel van het ruggenmerg treden. Deze bundel zenuwwortels lijkt op een paardenstaart en wordt in medische termen ‘cauda equina‘ genoemd. Dat is Latijn voor ‘paardenstaart’.

caudasyndroom
cauda equina

Hierboven een afbeelding van de cauda equina. De zenuwwortels die uit het onderste gedeelte van het ruggenmerg uittreden hangen als een paardenstaart (Latijn: cauda equina) onder het ruggenmerg. Het gaat om zenuwwortels die uittreden in het lendengebied (lumbale zenuwwortels) en zenuwwortels die uittreden in het gebied van het heiligbeen (sacrale zenuwwortels).

caudasyndroom - samenvatting
caudasyndroom – samenvatting

Andere namen voor het caudasyndroom of cauda-syndroom zijn ‘cauda equina syndroom’ en ‘caudacompressiesyndroom’ of ‘cauda compressie syndroom’.

Hoe vaak komt ‘t voor? Bij wie?

Het caudasyndroom komt niet vaak voor. Deze diagnose wordt jaarlijks in Nederland bij zo’n 175-225 mensen gesteld.

Het caudasyndroom kan in principe op elke leeftijd voorkomen, maar de meeste patiënten zijn 30-60 jaar. De aandoening komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Welke oorzaken zijn er?

Bij het caudasyndroom raakt het onderste deel van het ruggenmerg bekneld. Hiervoor zijn verschillende oorzaken mogelijk. De meest voorkomende oorzaak is een rughernia. Bij een rughernia is sprake van het uitstulpen van een tussenwervelschijf. Als deze naar binnen toe (richting het ruggenmerg) uitstulpt kan een caudasyndroom ontstaan. Het gaat dan meestal om een hernia van de tussenwervelschijf tussen de vierde en vijfde lendenwervel (L4/L5), of tussen de vijfde lendenwervel en de eerste sacrale wervel (L5/S1).

Andere oorzaken zijn een tumor van het ruggenmerg, een tumor van de wervels of een gebroken wervel. Zeldzame oorzaken zijn neurosarcoïdose (sarcoïdose van het zenuwstelsel), een Tarlov cyste, een abces in het ruggenmerg, of tuberculose van wervels en/of ruggenmerg. Dit laatste wordt ook wel ‘ziekte van Pott‘ genoemd. Ook kan een caudasyndroom ontstaan ten gevolge van een bloeding in het wervelkanaal, bijvoorbeeld als complicatie na een operatie.

Mensen met een vernauwing van het wervelkanaal (wervelkanaalstenose) hebben een verhoogde kans op het krijgen van een caudasyndroom omdat de cauda bij hen eerder in de knel zal komen. Dit kan door een aangeboren vernauwing van het wervelkanaal komen, maar ook door een ziekte die op latere leeftijd optreedt, bijvoorbeeld slijtage van de wervelkolom, ziekte van Bechterew of de ziekte van Paget.

Ten slotte kan het cauda equina syndroom ontstaan door directe beschadiging van de cauda, bijvoorbeeld door een verwonding of medische ingreep aan het ruggenmerg of de wervelkolom.

Welke symptomen geeft het?

De volgende klachten kunnen voorkomen bij het caudasyndroom:

  • minder kracht in de benen – 53%
  • geen of minder gevoel in de schaamstreek – 34%
  • niet voelen dat de plas passeert (uitgeplast wordt) – 32%
  • gevoel niet alles uitgeplast te hebben – 32%
  • moeite met het op gang komen van de plas – 31%
  • moeite met traplopen – 30%
  • geen of minder gevoel tussen anus en geslachtsorgaan – 29%
  • geen of minder gevoel aan de binnenkant van de bovenbenen – 29%
  • voet niet goed kunnen heffen – 26%
  • pijn in de rug – 25%
  • pijn onder in de rug – 23%
  • plas niet op kunnen houden – 23%
  • slappe straal bij het plassen – 22%
  • moeite met plassen (moeten persen om te plassen) – 22%
  • pijn in de bil – 21%
  • pijn in de kuit – 21%
  • benen niet of nauwelijks kunnen bewegen – 17%
  • ontlasting niet op kunnen houden – 17%
  • pijn uitstralend van de rug naar de bil – 16%
  • geen of minder gevoel in de lies – 15%
  • pijn in de benen – 12%
  • pijn uitstralend van de rug naar de kuit – 12%
  • voet niet goed kunnen bewegen – 12%
  • moeite met het krijgen van een erectie – 6%
rijbroekanesthesie bij caudasyndroom
Bron: Wikipedia

Op de afbeelding hierboven is weergegeven welk gedeelte van de huid bij het caudasyndroom kan zijn aangetast. In dit gebied kan het gevoel verminderd zijn of kunnen juist tintelingen en prikkelingen optreden.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt gesteld op grond van de klachten, bevindingen bij lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek.

Lichamelijk onderzoek

Bij lichamelijk onderzoek wordt vaak een verminderde gevoeligheid van de huid rond de anus en/of het geslachtsorgaan gevonden. Bij inwendig onderzoek van de endeldarm (rectaal toucher) is de spierspanning van de anus vaak verminderd. Ook kan de zogenaamde anusreflex verminderd of afwezig zijn.

Bij het testen van de spierpeesreflexen kunnen de kniepeesreflex en de achillespeesreflex verminderd of afwezig zijn. Dat kan zowel aan één kant zijn, maar ook beiderzijds.

Bij het bekloppen van de buik zal bij sommige patiënten met een caudasyndroom een gevulde blaas worden gevonden. Dit wordt ‘blaasretentie‘ genoemd. Een blaasretentie kan ontstaan als door de aandoening de spier van de urineblaas z’n kracht verliest zodat niet goed uitgeplast kan worden.

Beeldvormend onderzoek

Er zijn verschillende vormen van beeldvormend onderzoek waarmee een caudasyndroom kan worden vastgesteld, zoals myelografie, CT-scan en MRI-scan. Tegenwoordig wordt de voorkeur gegeven aan een MRI-scan.

MRI-scan

Een MRI-scan van het onderste deel van de rug zal meestal de diagnose kunnen bevestigen. Hierop is zichtbaar dat de cauda equina ingeklemd is. Meestal komt dat door een rughernia. Deze is dan ook zichtbaar op de scan. Andere oorzaken, zoals bijvoorbeeld een tumor, zijn meestal ook goed zichtbaar op de MRI-scan.

caudasyndroom - beknelling cauda equina door hernia
caudasyndroom – beknelling cauda equina door hernia (bron: Dr Ash Hatwal)

Hierboven een MRI-scan van de rug van een man van 35 jaar. Deze patiënt klaagde over lage rugpijn, verminderd gevoel rond de anus, minder kracht in de benen en niet goed uit kunnen plassen (urineretentie). Op de MRI-scan is duidelijk een uitstulping (hernia) van de tussenwervelschijf L4/L5 zichtbaar. De klachten verdwenen na een operatie waarbij een deel van de overliggende wervel en de tussenwervelschijf werden verwijderd.

Beloop en prognose

Het beloop van de aandoening is voor iedereen verschillend en ook afhankelijk van de onderliggende aandoening. In het algemeen kan worden gezegd dat mensen met een caudasyndroom een verhoogd risico hebben op het krijgen van bepaalde complicaties.

Complicaties

Mensen die vanwege het caudasyndroom niet goed kunnen plassen lopen het risico op het krijgen van een blaasretentie. Hierbij hoopt urine zich op in de blaas. Dat geeft bacteriën in de urine de kans om zich te vermenigvuldigen. Zo kan een blaasontsteking (cystitis) ontstaan. Een blaasontsteking die niet wordt behandeld kan weer leiden tot een nierbekkenontsteking (pyelonefritis).

Prognose

In het algemeen geldt hoe sneller behandeling (operatie) plaatsvindt, des te groter de kans op volledig herstel. De kans op volledig herstel van de aandoening is lager als de aandoening al heeft geleid tot incontinentie voor urine of incontinentie voor ontlasting.

Wat is de behandeling?

De behandeling van het caudasyndroom bestaat in principe uit een operatie waarbij de beknelling van het ruggenmerg wordt opgeheven. Deze operatie wordt meestal uitgevoerd door een neurochirurg, soms door een orthopedische chirurg.

Bij sommige patiënten is het niet mogelijk om de beknelling met een operatie op te heffen. In dat geval zal moeten worden beoordeeld of er andere behandelingsmogelijkheden zijn om de beknelling te verminderen. Zo kan bijvoorbeeld bij een tumor van het ruggenmerg worden beoordeeld of chemotherapie of radiotherapie (bestraling) in aanmerking komen.

Voor het herstel na de operatie wordt vaak fysiotherapie voorgeschreven, bijv. het trainen van de bekkenbodemspieren om de ontlasting onder controle te krijgen, het trainen van de beenspieren voor een beter evenwicht, oefeningen om de blaasspier weer onder controle te krijgen etc..

Hoe gaat de operatie?

Meestal wordt een zogenaamde ‘laminectomie’ uitgevoerd. Hierbij wordt de achterkant van één of soms meerdere wervels verwijderd. Dit gebeurt via een snee in de rug. Door het verwijderen van de achterkant van de wervel(s) komt meer ruimte beschikbaar voor de cauda equina. De druk op de cauda equina wordt op deze manier weggenomen. Als er sprake is van een rughernia kan deze meestal ook worden verwijderd. De ingreep laat meestal een litteken van zo’n 4-6 centimeter achter.

Wat mag ik verwachten van de operatie?

Na de operatie zal het gebied van de ingreep beurs aanvoelen. Pijn na de operatie kan enkele weken aanhouden. Zo lang duurt het voordat de weefsels rond de operatiewond helemaal genezen zijn. Dergelijke pijnklachten kunnen worden behandeld door regelmatig pijnstillers te nemen.

Vaak zal het enige tijd duren voordat de symptomen zijn verdwenen. Dat heeft ermee te maken dat zenuwen vaak langzaam herstellen. Meestal zal pijn in het been na de operatie snel verminderen of verdwijnen. Klachten als verminderd gevoel of tintelingen / prikkelingen houden vaak langer aan. Sommige klachten zullen nooit helemaal verdwijnen. Hoe snel klachten afnemen zal van persoon tot persoon verschillen.

Klachten met betrekking tot plassen, poepen en het seksueel functioneren zullen meestal ook niet direct na de operatie verdwenen zijn. De tijd zal leren in hoeverre deze klachten afnemen door de ingreep.

Engelse vertaling

cauda equina syndrome

Duitse vertaling

Cauda-equina-Syndrom

Verder lezen / Referenties

  • C Lavy, A James ea, ‘Cauda equina syndrome’, gepubliceerd in de rubriek ‘Clinical review’ van de British Medical Journal van 11 april 2009; 338: pagina’s 881-884.
  • LB van der Mark & AM van Furth, ‘Diagnose in beeld (222). Een jongen met rugpijn en neurologische uitval’, gepubliceerd in de rubriek ‘Medische Vignetten’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 8 januari 2005; 149(2): pagina 82.
  • JJ de Lange, JW van Kleef & JJE van Everdingen, ‘Richtlijn ‘Neuraxisblokkade en antistolling’, gepubliceerd in de rubriek ‘Farmacotherapie’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 31 juli 2004; 148(31): pagina’s 1528-1531.
  • MP Arts & A Kloet, ‘Het caudasyndroom’, gepubliceerd in het Tijdschrift voor Neurologie en Neurochirurgie van 2003; 104(5): pagina’s 297-303.
  • TT Batchelor & DN Louis, ‘Case 39-1997 — A 67-Year-Old Woman with the Cauda Equina Syndrome’, gepubliceerd in de New England Journal of Medicine van 1997; 337: pagina’s 1829-1837.
  • RI HogenEsch & MJ Staal, ‘Tumoren van de cauda equina: het belang van vroege diagnostiek’, gepubliceerd in de rubriek ‘Casuïstische mededelingen’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 1985; 129(45): pagina’s 2170-2173.
  • JH Pameijer, ‘Een aandoening der cauda equina’, gepubliceerd in de rubriek ‘Casuïstische mededeelingen’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 3 maart 1904.
vroege beschrijving van het caudasyndroom in het NTvG van 1907
vroege beschrijving van het caudasyndroom in het NTvG van 1904

Synoniemen

Andere namen die voor het caudasyndroom worden gebruikt zijn cauda equina syndroom, cauda-equinasyndroom, cauda syndroom, caudacompressie-syndroom of cauda compressie syndroom.


Reacties van lotgenoten

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met anderen met het cauda equina syndroom. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.

18 gedachten over “Caudasyndroom”

    1. Ik kom deze pagina tegen.
      Herken het helemaal.
      Ook eigenijk gehad, met uitstraling naar linkerboven been, kuit, en dan draaiend maar bovenkant voet richting grote teen.
      Geen operatie gehad.
      nu ruim een jaar later is uitval en pijn in benen weg.
      Af en toe wel ineens een stekende pijn in onder rug.
      Maar het meest vervelende (en dat is volgens mij tgv de hernia) vaak beetjes moeten plassen. Urine retentie.

  1. Hallo allemaal,

    Bij mij is het zo dat me onderste gedeelte van mijn darmen niet meer stuwen
    Is hier wat over bekend?

    Ik ben werkelijk op mijn eind van de pijn en onbegrip en heb besloten om een euthanasie traject in te gaan
    Ik ben op en kapot!! Van het kastje naar de muur al 7 jaar lang …ik geef het op!

    1. We zijn nu bijna 1 jaar verder en ik hoop Ed dat je er nog bent. Ik ben u met onderzoeken bezig voor mijn cauda syndroom. Heb nu een catheter, geen aandrang om te poepen, zak door mijn benen ,tintelingen in mijn voeten, veel plan, slik op het moment 2x 60 mg ocxycodon en 2x nortilen per dag, maar werkt niet afdoende. Door een meningeoom in mijn achterhoofdgat en herniaoperatie al veel restverschijnselen, zoals bij het cauda syndroom. Ik hoop, dat ik ook dit gevecht, met kleerscheuren, weer overleef en waard blijf vinden.

      1. M.Struikenkamp

        Goede avond met M.Struikenkamp uit BEST.
        Heb een cauda syndroom nu zeven weken achter de rug
        van te voren niet geen ontlasting goed kunnen afvoeren
        en geen urine heb ook ocxycodon moeten slikken. nooit
        meer dit geeft een enorme verharding van je ontlasting
        wat nog meer averechts werkte gaat nu naar de operatie
        weer beter goede ontlasting en urine straal.
        Rug is nog niet de oude naar te lang overeind blijven
        treed vermoeidheid op maar de tijd zal hem goed moeten doen heb momenteel nog geen therapie voor
        geschreven gekregen.
        Hier bij wens ik U het aller beste voor met minder pijn.

        M.Struikenkamp.
        0499 395010

        1. Ik ben begin Januarie 2018 geopereerd met spoed aan het cauda syndroom. Had een week of 3 heel heftige pijn in mijn benen. Zelfs pijnbestrijding gehad om de 2 uur.afspraak met neuroloog voor foto. Huisarts dacht aan een hernia. Ook afspraak met fysio als de pijn minder zou worden. 2 Januarie opeens helemaal geen pijn meer. Ik dacht eindelijk pijnstillers gaan werken . 2 dagen later ik voelde helemaal niet dat mijn ontlasting wegliep. Toen dacht ik dit is niet goed.
          Dezelfde dag met spoed geopereerd aan het caudasyndroom. Na wat gestrubbel mijn ontlasting weer normaal. Meteen fysio gehad. Alles super verlopen . Alleen last van mijn beide voorvoeten . Dood gevoel. Lastig met lopen. Heel erg blij en dankbaar dat het bij mij zo is verlopen .

      2. M.Struikenkamp

        Goede middag. met Struikenkamp uit Best
        Heb zelf ook een hernia met cauda syndroom achter de rug in 2017/2018.
        Ook last van beklemming urine /ontlasting gehad met als
        voor geschreven ocxycodon hoe haal je het in je hoofd om zo iets voor te schrijven wat verstopping en verslaving met zich mee brengt zie bijsluiter.
        Met vriendelijke groet.

  2. Ik zou tegen jullie willen zeggen, doe een second opinion in de Sint Maartenskliniek in Nijmegen, hele goede resultaten en doortastende artsen. Succes allemaal.

  3. Heb ik 2007 een deel van een ruggenwervel afgebroken Door een grote hernia .
    Werd opgenomen op een vrijdag avond en ze wisten niet wat ik Had. Maandag ochtend kreeg ik een mri en daar zagen ze wat ik Had werd met spoed naar het amc gebracht en gelijk geopereerd. Na 4 weken werd ik naar huis gestuurd want ze konden niets meer voor me doen en er werd gezegt dat ik er rekening mee moest houden dat ik de rest van me leven in een rolstoel zou zitten . Na meer dan 8 maanden zelf thuis trainen en oefenen met krukken kon ik weer een beetje staan. Het plassen ging redelijk ontlasting nog steeds heel moeilijk. Heb geen gevoel in me lul en kon wel vrijen met viagra.heb ook geen gevoel in me bollen achterkant van me benen en van me linker voet voel ik alleen me grote teen en rechts ook. Heb geen kracht in me linkerbeen. Doe het meeste met me rechter been waardoor ik nu al een tijd lads heb van me knieën en heup. De laste tijd gaat het vrijen heel slecht er gebeurd istewds minder met viagra ook niet als ik er twee in neem . Ik heb nu weer een afspraak voor een mri scan. En dan maar weer afwachten of iemand wat kan doen voor me . Ik blijf daar op hopen . De gemeente Almere snapt niet wat ik heb en ze hebben me dan ook maar voor 60% afgekeurd. Ze willen dat ik vrijwilligers werk ga doen terwijl ik verga elke dag weer van de pijn.

    1. Wat ik vergeten ben te vermelden Is dat het afgebroken stuk bot het hele weekend in me zenuw baan heeft lopen snijden waardoor mij zenuwen niet knel zitten maar Door gesneden zijn. Ook blijkt dat ik er weer een hernia bij heb en dat me rug gewervelde naar rechts Is verschoven en nu me goede zenuwen aan de rechter kant knel komen te zitten
      Gr steven

    2. JamieStevense

      heb je nog steeds problemen met gemeente? je kunt een jurist of advocaat inhuren, ook door eerst bijv een 2de keer een aanvraag voor een keuring te doen, mocht dat eenzelfde resultaat geven, is bezwaar met advocaat achteraf vergoed door gemeente, verplicht,….ook als je geen minimum inkomen hebt. Verder klinkt raar maar, mogelijk kun je met sexleven BDSM gaan verkennen samen met je partner? zelf ervaring mee, vrouw met inwendige littekens dus moeilijk om zenuwen binnenkant te raken door littekenweefsel, dus heb via BDSM dat het je een ander soort opwinding geeft, daardoor functioneert het bij mij wel,…mogelijk proberen waard?

  4. ik ben op mijn 24ste voor het eerst aan een hernia geopereerd,ik ben nu 36 en heb er inmiddels in totaal 4 op zitten en ook ik krijg nu doodleuk te horen we kunnen niets meer voor je doen?Sorry?Ben verdorie 36 kom op zeg,….zijn jullie nu al moe,zo kan ik mijn geld ook verdienen.De zorg hier in nederland is gewoon rond uit slecht.Iedereen vind dat ik naar het buitenland moet gaan,maar daar ben ik zelf nog niet helemaal over uit.Ik laat nu onderzoek doen naar het Caudasyndroom,zelf ben ik ervan overtuigd dat ik het heb,er zitten ook nog 2 hernia’s ik kan alleen maar plassen als ik op mijn hand blaas,via de andere kant naar het toilet gaan is helemaal drama,sexleven is op het moment ook niet je van het.Maar ik kan niet lang lopen,na een minuut of tien moet ik alweer gaan zitten want mijn benen en rug willen gewoon niet meer.
    Ben erg benieuwd naar de uitslagen van de onderzoeken die straks weer gaan plaatsvinden.

    1. Monique je bericht is van lang geleden.
      Ben benieuwd hoe het nu met je gaat.
      Ik heb helaas hetzelfde probleem als jij.

      Sterkte

  5. Akkersdijk

    3 jaar geleden stenose operatie ondergaan, gevolg cauda syndroom, geen beheersing, blaas en darmen, een maand ziekenhuis, bij ontslag mededeling gekregen kunnen u niet verder helpen, verwezen naar revalidatiekliniek, hier de boodschap gekregen nooit resultaten geboekt met cauda patiënt, doorverwezen naar deskundige verpleegkundigen, advies stoma laten aanleggen of iedere dag lavement. Gezocht naar andere oplossing proctosarts, die na enige twijfel samen met mij en bekkenbodemtherapeute wilde proberen mij te helpen, na 9 maanden behandeling stopgezet, kan darmen en blaas nu aardig onder controle houden, beslist niet volmaakt. Neuroloog en huisarts lieten mij beiden weten niets meer voor mij te kunnen doen, gaven geen antwoord op de vraag wat staat mij te wachten. Toestand momenteel geen gevoel in voetzolen, stijve onderbenen, geen gevoel in rijbroekgedeelte, geen seksleven, voeten worden dikker, het lopen gaat zwalkend. In de gemeente wegens onbekendheid met cauda geen indicatie, leeftijd 88
    hoop in een nutshell toestand uitgelegd te hebben, vreemde is dat niemand van de medici tot nu toe aandacht heeft besteed aan mijn situatie

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven