Bijgewerkt op 20 februari 2024 door Simpto.nl
Wat is een carotisstenose?
Een carotisstenose is een vernauwing van de halsslagader. Dat is een belangrijke slagader die de hersenen en het hoofd van bloed voorziet. We hebben een linker en een rechter halsslagader. De medische naam voor halsslagader is arteria carotis.
Meestal wordt een carotisstenose veroorzaakt door aderverkalking (atherosclerose). Door de aderverkalking ontstaan ophopingen van cholesterol (‘plaques’) aan de binnenkant van de halsslagader. De vernauwing die hierdoor ontstaat belemmert de doorbloeding van de hersenen. Dit kan leiden tot een beroerte of een TIA. Carotisstenose wordt vaak behandeld met een operatie.
Hoe vaak komt het voor?
Carotisstenose komt vaak voor. Geschat wordt dat ongeveer 5% van de bevolking een vernauwing van de halsslagader heeft. De kans op een carotisstenose neemt toe met de leeftijd.
Wat is de oorzaak?
Meestal wordt een carotisstenose veroorzaakt door aderverkalking (atherosclerose). Door de aderverkalking ontstaan ophopingen van cholesterol aan de binnenkant van de halsslagader. Deze ophopingen van cholesterol worden plaques genoemd. De vernauwing die de plaques veroorzaken leidt tot een afname van de doorbloeding van de halsslagader. Dit leidt weer tot een verminderde doorbloeding van de hersenen. Ook kunnen stukjes plaque losschieten en verderop vastlopen. Ook dat kan leiden tot afname van de doorbloeding van (een deel van) de hersenen. Belemmering van de doorbloeding van de hersenen kan leiden tot een TIA of een vorm van beroerte die herseninfarct wordt genoemd.
Er zijn een aantal risicofactoren voor het ontstaan van aderverkalking, en daarmee voor het krijgen van een vernauwing van de halsslagader:
- roken
- overgewicht
- hoge bloeddruk (hypertensie)
- weinig lichaamsbeweging
- verhoogd cholesterol gehalte in het bloed (hypercholesterolemie)
- suikerziekte)
Zeldzame oorzaken van vernauwing van de halsslagader zijn fibromusculaire dysplasie en de ziekte van Takayasu.
Welke symptomen geeft het?
De vernauwing van de halsslagader geeft zelf niet of nauwelijks klachten. Symptomen ontstaan pas als door afname van de doorbloeding van de halsslagader een beroerte of TIA optreedt. Dan komt een deel van de hersenen zonder zuurstof te zitten. Dit leidt tot zogenaamde uitvalsverschijnselen, zoals bijvoorbeeld:
- afhangend gezicht
- moeite met praten
- minder goed zien met één oog
- minder kracht aan één kant van het lichaam, bijv.:
- minder kracht in het been
- minder gevoel aan één kant van het lichaam, bijv.:
- minder gevoel in de arm
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Omdat de vernauwing van de halsslagader zelf geen klachten geeft wordt het vaak pas ontdekt als een beroerte of TIA ontstaat. Soms komt de arts de vernauwing eerder op het spoor, namelijk als bij onderzoek van de hals met een stethoscoop een ruisje wordt gehoord. Een ruisje (souffle) in de hals duidt namelijk op een carotisstenose.
Er zijn verschillende onderzoeken die de diagnose kunnen bevestigen, zoals:
- echodoppler van de hals – hierbij wordt met een echo-apparaat de doorbloeding van de halsslagader gemeten; deze is verlaagd;
- CT-scan van de hals – hierbij is de vernauwing van de halsslagader direct zichtbaar;
- MRA-scan (magnetische resonantie angiografie) – hierbij wordt een MRI-scan gemaakt na inspuiten van contrastvloeistof;
- angiografie – hierbij wordt contrastmiddel in de halsslagader gespoten; vervolgens kunnen met rontgenonderzoek de bloedvaten in beeld worden gebracht; vernauwingen zijn daarbij zeer goed zichtbaar.
Op grond van beeldvormend onderzoek kan een vernauwing van de halsslagader worden ingedeeld in:
- milde vernauwing – vernauwing is minder dan 50% van de diameter van de halsslagader
- matige vernauwing – vernauwing is 50-79% van de diameter van de halsslagader
- ernstige vernauwing – vernauwing is 80-99% van de diameter van de halsslagader
Wat is de behandeling?
Het doel van de behandeling is het tegengaan van toename van de vernauwing. Dat betekent dat risicofactoren moeten worden aangepakt. Denk daarbij aan stoppen met roken, meer bewegen, gezonder eten (minder cholesterol). Daarnaast kan de arts medicijnen voorschrijven, zoals geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk (antihypertensiva) en bloedplaatjesaggregatieremmers, zoals aspirine (in lage dosis).
Bij ernstige vernauwing van de halsslagader wordt vaak een operatie verricht. Deze operatie wordt carotis endarteriectomie genoemd. Het wordt gedaan door een vaatchirurg. Tijdens deze ingreep wordt de plaque die de vernauwing veroorzaakt uit de halsslagader verwijderd. Ook is het mogelijk om een buisje in de halsslagader in te brengen op de plaats van de vernauwing. Het buisje – ‘stent’ genoemd – moet ervoor zorgen dat geen verdere vernauwing kan optreden.
Een operatie brengt ook bepaalde risico’s met zich mee. Daarom zal de arts, in overleg met de patient, een afweging moeten maken. Een operatie wordt alleen gedaan als het risico op een beroerte hoger is dan het risico van de operatie.
Synoniemen
vernauwing van de halsslagader, vernauwing van de A. carotis, A. carotis stenose
Engelse vertaling
carotid artery stenosis, carotid artery disease