Carcinoïd │ carcinoïd syndroom

Wat is een carcinoïd?

Een carcinoïd is een tumor die bepaalde hormoonachtige stoffen aanmaakt, bijvoorbeeld serotonine. Het carcinoïd kan op verschillende plaatsen in het lichaam ontstaan maar komt vooral in de dunne darm voor. Andere plaatsen zijn blinde darm, dikke darm, longen, maag, eierstokken en alvleesklier. De stoffen die door het carcinoïd worden uitgescheiden geven bepaalde klachten, zoals opvliegers en diarree. De combinatie van klachten die optreedt bij iemand met een carcinoïd en uitzaaiingen in de lever wordt ‘carcinoïd syndroom’ genoemd.

Andere namen voor een carcinoïd zijn carcinoïd-tumor en neuro-endocriene tumor van de dunne darm.

Bij wie komt het voor?

In principe kan iedereen een carcinoïd-tumor krijgen. De aandoening komt iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, en ook iets vaker bij donkere mensen van Afrikaanse afkomst dan bij blanke mensen. De kans op het krijgen van een carcinoïd is verder iets vergroot als één of beide ouders kanker hebben gehad. De kans is flink vergroot bij mensen met het zeldzame MEN-1 syndroom. Dat is een syndroom waarbij verschillende hormonale afwijkingen voor komen. Daarnaast zijn er een aantal zeldzame ziektebeelden waarbij carcinoïd tumoren vaker voorkomen. Dat zijn neurofibromatose, het syndroom van von Hippel-Lindau en tubereuze sclerose.

Hoe vaak komt het voor?

Carcinoïden zijn zeldzame tumoren. Per jaar wordt in Nederland ongeveer 250-300 keer de diagnose ‘carcinoïd-tumor’ gesteld.

Welke klachten geeft een carcinoïd-tumor?

Aanvankelijk geeft een carcinoïd meestal geen klachten. Bij uitbreiding van het gezwel kunnen de volgende klachten optreden:

  • Opvliegers (‘hot flushes’): warm gevoel dat door het gezicht, de hals en eventueel schouders en armen trekt
  • Diarree
  • Buikpijn
  • Misselijkheid
  • Braken

Klachten als opvliegers en diarree worden veroorzaakt door de stoffen die door de carcinoïd-tumor worden uitgescheiden. De combinatie van deze symptomen wordt ‘carcinoïd-syndroom’ genoemd. Deze klachten treden niet op als de tumor in het maagdarmkanaal gelegen is en niet is uitgezaaid. De betreffende stoffen worden dan namelijk door de lever onschadelijk gemaakt. Alleen op als het carcinoïd is uitgezaaid naar de lever of als het carcinoïd niet in de maagdarmkanaal gelegen is ontstaat dus een carcinoïd-syndroom.

Welke complicaties kunnen optreden?

Bij een carcinoïd-tumor kunnen de volgende complicaties ontstaan:

  • Uitzaaiingen in de lever en lymfeklieren: Het carcinoïd kan uitzaaien. Meestal gebeurt dit naar lymfeklieren in de direct omgeving van de tumor of naar de lever.
  • Afwijkingen aan de hartkleppen: de stofjes die door het carcinoïd worden uitgescheiden kunnen verbindweefseling van de hartkleppen veroorzaken.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Een carcinoïd-tumor kan worden vastgesteld door het aantonen de afbraakproducten van de stoffen die door de tumor worden uitgescheiden. Zo kan het afbraakproduct van serotonine 5-hydroxyindolazijnzuur (5-HIAA) aangetoond in de urine. Een andere mogelijkheid is het aantonen van een verhoogd gehalte van serotonine in bloedplaatjes (trombocyten). Ten slotte is een verhoogde concentratie van de stof chromogranine in het bloedplasma een aanwijzing voor het bestaan van een carcinoïd-tumor.

Bij beeldvormend onderzoek wordt vaak een tumor in de dunne darm gezien met uitzaaiingen in de lever.

Wat is de behandeling van een carcinoïd?

In eerste instantie worden carcinoïden behandeld met injecties met medicijnen die de werking van serotonine tegengaan. Voorbeelden zijn octreotide (merknaam: Sandostatine) en lanreotide (merknaam: Somatuline). Wanneer er sprake is van aanhoudende diarree die niet goed reageert op behandeling met deze middelen kan de arts ervoor kiezen om het middel telotristat-ethyl (merknaam: Xermelo) voor te schrijven.

Engelse vertaling

carcinoid, carcinoid tumor

ICD10-code

E34.0


Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 30 juni 2014
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 3 juli 2017

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven