Bijgewerkt op 18 mei 2023 door Simpto.nl
Wat is een buikwandabces?
Een buikwandabces is een infectie door bacteriën die leidt tot ophoping van pus in de buikwand. Buikwandabcessen komen niet vaak voor. Ze ontstaan meestal na een buikoperatie of een aandoening van de ingewanden.
Dit artikel gaat over oorzaken, symptomen, diagnostiek en behandeling van het buikwandabces.
Hoe ontstaat een buikwandabces?
Een abces van de buikwand kan ontstaan als bacteriën in de buikwand terechtkomen en zich daar gaan vermenigvuldigen. Er zijn verschillende redenen waarom bacteriën vanuit de ingewanden in de buikwand terechtkomen. Ten eerste kan dat gebeuren tijdens een buikoperatie. Dat kan zijn een ‘gewone’ buikoperatie, waarbij via een snede in de buikwand, in de buik geopereerd wordt. Het kan echter ook ontstaan bij een kijkoperatie van de buik (laparoscopische operatie) of een andere ingreep waarbij een snede in de buikwand wordt gemaakt, zoals bijvoorbeeld bij een percutane endoscopische colostomie (PEC).
Ten tweede kunnen de bacteriën afkomstig zijn van een infectie. Vaak is er dan sprake van een infectie in de buik, bijvoorbeeld een galblaasontsteking. De galblaas kan daardoor dusdanig aangetast raken dat een gaatje in de wand van de galblaas ontstaat. Dit wordt een ‘galblaasperforatie’ genoemd. Bacteriën kunnen vervolgens in de buikholte terechtkomen of een infectie van de buikwand veroorzaken. Er kan zo ook een gangetje ontstaan vanuit de galblaas naar de buikwand, of zelfs door de buikwand heen naar de huid. In het laatste geval wordt gesproken van een ‘cholecystocutane fistel’. Dit is een zeldzame aandoening die kan leiden tot het ontstaan van een buikwandabces.
Op dezelfde manier als bij een galblaasperforatie kan ook een darmperforatie (gaatje in de darm) leiden tot een buikwandabces.
Ten slotte is het ook mogelijk dat een buikwandabces ontstaat na een verwonding aan de buik.
Welke symptomen geeft het?
Een buikwandabces kan de volgende klachten veroorzaken:
- zwelling van de buikwand
- de huid boven de zwelling is vaak rood van kleur
- de zwelling kan pijnlijk zijn bij aanraking
- soms algemene klachten zoals:
- koorts
- malaise (zich niet lekker voelen)
- verminderde eetlust
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De arts zal vaak al vermoeden dat er sprake is van een buikwandabces als er sprake is van een rode, pijnlijke zwelling. Als de zwelling ook nog ‘fluctueert’ is dat een extra aanwijzing voor het bestaan van een abces.
Afwijkingen in het bloed kunnen helpen bij het stellen van de diagnose. Bij een abces zijn namelijk de volgende afwijkingen vaak aantoonbaar:
- verhoogde bloedbezinkingssnelheid
- verhoogd C-reactief proteïne (CRP) gehalte in het bloed
- toename van het aantal witte bloedcellen in het bloed
Deze afwijkingen komen echter ook voor bij veel andere aandoeningen en zijn dus niet kenmerkend voor een buikwandabces.
Beeldvormend onderzoek kan helpen bij het stellen van de diagnose. Op een echo of scan van de buik is een buikwandabces vaak zichtbaar als een met vocht (pus) gevulde holte. Ook kunnen soms afwijkingen worden gezien die aanleiding hebben gegeven tot het ontstaan van het buikwandabces.
Soms is het mogelijk om het abces te puncteren. Hierbij wordt met een naald vocht uit het abces gezogen. Als er duidelijk pus wordt opgezogen is de diagnose daarmee eigenlijk al bevestigd. Het vocht kan vervolgens onder de microscoop worden onderzocht om uit te zoeken (1) of het inderdaad pus is, en (2) of bacteriën aantoonbaar zijn. Het afgenomen vocht kan ook op kweek worden gezet. Dan kan worden bepaald om welke bacteriën het gaat en voor welke antibiotica ze gevoelig zijn.
Wat is de behandeling?
Abcessen worden meestal behandeld met drainage. Dat betekent dat de pus wordt verwijderd. Soms gebeurt dat door het abces met een dikke naald aan te prikken en de pus af te zuigen. Soms is het nodig om het abces te incideren (met een mesje een snee aanbrengen). Dieper gelegen abcessen worden vaak aangeprikt op geleide van een echo.
Naast drainage worden vaak antibiotica voorgeschreven.
Soms is het nodig om te opereren. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als het abces moeilijk met een naald aan te prikken is. Ook wordt soms voor een operatie gekozen als tegelijkertijd een onderliggende aandoening wordt behandeld.
Hoe vaak komt het voor?
Buikwandabcessen zijn zeldzaam. Wij hebben geen exacte cijfers over het voorkomen ervan in Nederland. Naar schatting gaat het om hooguit enkele tientallen gevallen per jaar.
Engelse vertaling
abdominal wall abscess
Verder lezen / Referenties
- S Rajagopalan, M Loudon, ‘Abdominal-Wall Abscess’, gepubliceerd in de rubriek ‘Images in clinical medicine’ van de New England Journal of Medicine van 25 februari 2010; 362: e24.
- J Gandhi en N Gandhi, ‘Abdominal wall abscess: more than meets the eye‘, gepubliceerd in BMJ Case Reports van 2010; bcr08.2009.2151.