Bijgewerkt op 24 juli 2023
Wat is synoviale chondromatose?
Synoviale chondromatose is een zeldzame aandoening waarbij goedaardige gezwelletjes ontstaan in een gewricht, meestal de knie. Het gezwel ontspringt uit de zogenaamde synoviale membraan. Dat is een laagje weefsel dat het kraakbeen van gewrichten bedekt. De aandoening kan leiden tot gewrichtsslijtage (artrose). Een andere naam voor deze aandoening is synoviale osteochondromatose. In engelstalige landen wordt soms ook gesproken van het syndroom van Reichel. De duitse chirurg Dr Friedrich Reichel was namelijk de eerste die deze aandoening beschreef in een medische publicatie in 1900.
Hoe vaak komt het voor?
Synoviale chondromatose is een zeer zeldzame aandoening. Jaarlijks wordt de aandoening hooguit enkele malen vastgesteld. De aandoening komt vooral voor bij mannen in de leeftijdsgroep van 30-50 jaar.
Wat is de oorzaak?
Bij mensen met synoviale chondromatose ontstaan bultjes in het synovium. Dat kan als reactie op een aandoening van de gewrichten, zoals bijvoorbeeld gewrichtsontsteking (artritis), avasculaire botnecrose, of osteochondritis dissecans. In dat geval wordt gesproken van secundaire synoviale chondromatose. Als er geen onderliggende oorzaak is wordt gesproken van primaire synoviale chondromatose.
De bultjes kunnen verkalken en schade aanrichten in het gewricht. Als de bultjes los schieten en in het gewricht gaan rondzwerven wordt gesproken van een gewrichtsmuis of corpus liberum. Dit kan op den duur leiden tot gewrichtsslijtage (artrose).
Welke symptomen geeft het?
Bij de meeste mensen met synoviale chondromatose is één gewricht aangetast. Meestal gaat het om de knie. Soms bevindt de aandoening zich in een ander gewricht, zoals bijvoorbeeld het ellebooggewricht, het heupgewricht, of het schoudergewricht. Zelden zijn het enkelgewricht, het polsgewricht of het kaakgewricht aangetast.
Ter plekke van het aangetaste gewricht ontstaan pijnklachten. De pijn neemt toe bij bewegen van het gewricht. Soms is het gewricht ook gezwollen. Bewegen van het gewricht kan beperkt zijn. Dus buigen of strekken van het gewricht lukt vaak niet helemaal. Soms raakt het gewricht ‘op slot’. Verder kan er sprake zijn van een knarsend geluid of een knappend geluid bij bewegen van het gewricht. Heel soms zijn ook bultjes onder de huid voelbaar.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden vermoed op grond van de klachten en de bevindingen bij lichamelijk onderzoek. Er zijn echter veel vaker voorkomende aandoeningen die soortgelijke klachten geven. Daarom kan het enige tijd duren voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Uiteindelijk wordt de diagnose meestal bevestigd met beeldvormend onderzoek. Daarbij wordt een kenmerkend beeld gezien met meerdere bultjes in het aangetaste gewricht.
Beeldvormend onderzoek
Op een röntgenfoto zijn de afzonderlijke kraakbeengezwelletjes vaak goed zichtbaar. Om de afwijkingen beter in beeld te krijgen wordt vaak ook een CT-scan of MRI-scan gemaakt.
Wat is de behandeling?
Synoviale chondromatose kan worden behandeld met medicijnen en/of een operatie.
Medicijnen
Meestal worden ontstekingsremmende pijnstillers voorgeschreven, zoals NSAIDs. Dat zijn middelen als ibuprofen en naproxen.
Operatie
Ernstige vormen van synoviale chondromatose worden behandeld door het aangetaste synovium te verwijderen. Deze ingreep wordt synovectomie genoemd. Dit gebeurt meestal tijdens een kijkoperatie (artroscopie). Daarbij kunnen ook losliggende deeltjes (gewrichtsmuizen) worden verwijderd. Soms is een echte operatie nodig. Doel van de behandeling is om de klachten te verminderen en gewrichtsslijtage te voorkomen. Na de operatie wordt de beweeglijkheid van het geopereerde gewricht verbeterd met behulp van fysiotherapie.
Wat is het beloop?
Bij ongeveer een kwart van de mensen die geopereerd worden komen de kraakbeengezwelletjes weer terug. Daarom zal met enige regelmaat beeldvormend onderzoek van het geopereerde gewricht worden verricht.
Synoviale chondromatose verhoogt de kans op het krijgen van artrose (gewrichtsslijtage) in het aangetaste gewricht.
In heel zeldzame gevallen kan synoviale chondromatose kwaadaardig worden. Er ontstaat dan een chondrosarcoom in het aangetaste kraakbeen.
Synoniemen
synoviale osteochondromatose
Engelse vertaling
synovial osteochondromatosis, synovial chondromatosis, synovial chondroma, Reichel’s syndrome, Reichel-Jones-Henderson syndrome
Slecht verhaal hier, ik vrouw, 55, heb SOC vanaf mijn 19e in 1 knie en ben daar onlangs voor de 13e keer aan geopereerd. Elke keer een aantal gewrichtsmuizen verwijderd. Kan er prima mee leven: fietsen, wandelen, autorijden, tot het weer ‘mis’ gaat en dan is de enige optie een kijkoperatie. Herstel duurt inmiddels steeds langer door rijkelijk aanwezig littekenschade.
Succes met je diagnose en elk lichaam en verhaal is uniek!
Dag
Ik weet sinds een jaar dat ik synoviale chondromatose heb in een knie. Ik ben benieuwd naar ervaringen van anderen met deze aandoening. Ik heb een jaar geleden een injectie gehad en dit heeft goed gewerkt. Bij meer pijn en stijfheid neem ik diclofinac.
Hoi Albert,
Ik ben op de leeftijd van 4 gediagnosticeerd met synoviale osteogondromatosis in mijn enkel.
Hier kwam ik achter omdat mijn linkerenkel aanzienlijk dikker was dan mijn rechter. Er was een erg groot gezwel aanwezig en zelfs enkele kleinere.
Dit is ontstaan door trauma, een hevige val in mijn geval. Dit maakt het, het secundaire geval.
Deze gezwellen zijn weggehaald middels een operatie.
2 jaar later waren de gezwellen teruggekomen en onderging ik weer een operatie om ze eruit te halen.
Sindsdien heb ik er vrijwel geen last meer van. Er zitten nog hele kleine gezwellen bleek uit mijn laatste onderzoek. Dit zorgt echter niet voor veel last, soms wat pijn.
De meeste last ervaar ik door het littekenweefsel van beide operaties. Ik heb 4 grote littekens over mij gehele voet die de beweeglijkheid in mijn linkervoet sterk beperken.
Ik hoop dat dit is wat je bedoelde met andermans ervaringen.
Met vriendelijke groet,
Cas
Hoi Cas,
Ik ben dit jaar aan beiden enkels geopereerd. Mijn rechter enkel is gediagnosticeerd met synoviale chondromatose. De linker enkel is nu net pas gedaan en de verwachting is ook dat hier dadelijk dezelfde diagnose uitkomt.
Ik kwam er zelf na Corona achter toen we meer mochten gaan voetballen. Ik had tijdens en na de wedstrijden erg veel last van mijn enkels. Ik ben nu 37 jaar, heb altijd veel gesport (nu even wat minder). Met voetbal heb ik mijn enkels vaak verzwikt en weinig rust gepakt. Ik vermoed dat het hier mee te maken heeft..
Met het resultaat van mijn rechterenkel ben ik tot nog toe zeer tevreden. Ik heb momenteel geen steken meer.
Na het lezen van dit artikel zag ik dat er ook een kans is dat het wegblijft. Dat was mij niet bekend. Ik dacht dat het sowieso terug zou komen en hoopte op minimaal 5 jaar zonder last (buiten het littekenweefsel uiteraard). Mag ik vragen hoelang jij nu al niet meer geopereerd bent na de tweede operatie? En kun jij sporten (bv een rondje rennen) zonder daar echt last van te hebben?
Mvg Daan