Bijgewerkt op 9 juli 2023 door Simpto.nl
Wat is een osteoïd osteoom?
Een osteoïd osteoom is een zeldzame, pijnlijke, goedaardige tumor (gezwel) van het bot. Het gezwel komt vooral voor in de lange pijpbeenderen, zoals dijbeen en scheenbeen. De aandoening kan worden vastgesteld met beeldvormend onderzoek. De behandeling bestaat uit pijnstillers en/of een operatie. Soms verdwijnen osteoïd osteomen na verloop van tijd vanzelf.
Deze webpagina gaat over voorkomen, oorzaak, symptomen, diagnostiek en behandeling van osteoïd osteoom.
Hoe vaak komt het voor?
Ongeveer 10% van alle goedaardige bottumoren zijn osteoïd osteomen.
Bij wie?
De aandoening komt vooral voor in de leeftijdsgroep van 5-25 jaar en 2-3 keer vaker bij mannen dan bij vrouwen.
Wat is de oorzaak?
Het is niet precies bekend waardoor osteoïd osteomen worden veroorzaakt. Mogelijk spelen ontsteking en/of verwonding (letsel) op de plaats waar de tumor ontstaat een rol.
Welke symptomen geeft het?
Osteoïd osteoom leidt tot pijn op de plaats waar het gezwel zit.
De symptomen zijn afhankelijk van de plaats in het skelet waar het gezwel zit. De volgende klachten kunnen voorkomen:
- dijbeen:
- pijn in het bovenbeen
- zwelling van het bovenbeen
- pijn in de knie
- pijn in de heup
- bewegingsbeperking in de heup
- moeite met lopen, springen, sporten etc.
- afname van de spiermassa van het bovenbeen (spieratrofie van de quadriceps)
- beenlengteverschil
- scheenbeen:
- pijn in het onderbeen
- pijn in de knie
- zwelling van het onderbeen
- knie niet goed kunnen buigen/strekken
- moeite met lopen, springen, sporten etc.
- beenlengteverschil
- knie:
- pijn in de knie
- dikke knie
- bewegingsbeperking van de knie
- moeite met lopen, springen, sporten etc.
- schouder:
- pijn in de schouder
- bewegingsbeperking van het schoudergewricht
- hand:
- pijn in de hand
- zwelling van de hand
- vinger:
- pijn in de vinger
- dikke vinger
- voet:
- pijn in de voet
- zwelling van de voet
- enkel:
- pijn in de enkel
- dikke enkel
- bewegingsbeperking van de enkel
- wervelkolom
- pijn in de rug
- uitstralende pijn in het been door ischias
De pijnklachten stralen soms uit naar andere lichaamsdelen. Verder veroorzaakt de aandoening vaak ’s nachts pijn. De pijn reageert goed op behandeling met NSAIDs, zoals acetylsalicylzuur, ibuprofen en naprosyne.
Het osteoïd osteoom is een goedaardige tumor. De tumor is meestal maar 3-10 millimeter in doorsnede en blijft vaak klein. Daardoor is de tumor bij operatie vaak makkelijk te verwijderen. In zeldzame gevallen kan een osteoïd osteoom uitgroeien tot een osteoblastoom.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld op grond van de klachten en de resultaten van beeldvormend onderzoek (röntgenonderzoek, botscintigrafie, CT-scan). Een biotbiopsie kan eventueel worden gedaan om de diagnose te bevestigen. Het kan zijn dat de arts bloedonderzoek aanvraagt om een ontsteking van het bot (osteomyelitis) uit te sluiten.
Röntgenonderzoek
Op een röntgenfoto is een osteoïd osteoom meestal goed zichtbaar. Ter plaatse van het gezwel is het bot verdikt.
Botscintigrafie
Bij dit onderzoek wordt een radioactieve stof via het bloed toegediend. De radioactieve stof zit vast aan een stofje dat wordt ingebouwd in botweefsel. Dit is met röntgenfoto goed zichtbaar. Op de plek van het gezwel hoopt de radioactieve stof zich op. Na enkele uren is dan goed zichtbaar waar het gezwel zich precies bevindt.
CT-scan
Met behulp van CT-scanning kan een osteoïd osteoom worden herkend. MRI-scans zijn iets minder geschikt daarvoor.
Botbiopsie
De diagnose kan worden bevestigd met behulp van een botbiopsie. Hierbij wordt onder verdoving een stukje botweefsel uit het gezwel geprikt. Dit wordt vervolgens door een patholoog onder de microscoop bekeken. Daarbij zijn afwijkingen zichtbaar die kenmerkend zijn voor osteoïd osteoom.
Wat is de behandeling?
Pijnklachten worden meestal behandeld met ontstekingsremmende pijnstillers van de groep NSAIDs. Het gaat dan om middelen als ibuprofen en naproxen.
In geval van aanhoudende klachten wordt een osteoïd osteoom meestal geopereerd. Bij de operatie wordt het osteoïd osteoom uit het bot weggesneden. Als het gat dat hierdoor ontstaat erg groot is zal het worden opgevuld door botweefsel. Vervolgens zal het bot worden verstevigd met metalen pennen.
Er zijn twee manieren om een osteoïd osteoom te opereren. Bij de eerste methode wordt het gehele gezwel via een operatie weggeschraapt. Dit wordt curettage genoemd. Bij de tweede methode wordt de tumor verwijderd door middel van radiofrequente ablatie. Dat is een ingreep waarbij het gezwel met een hoogfrequente elektrische stroom wordt verhit. Dit gebeurt onder geleide van een CT-scan. Door de verhitting sterven de tumorcellen af en worden opgeruimd door het lichaam.
Wat is het beloop?
Soms verdwijnen osteoïd osteomen na verloop van tijd vanzelf. De levensverwachting van mensen met een osteoïd osteoom is normaal.