Boerhaave-syndroom

Bijgewerkt op 30 januari 2024

Wat is het Boerhaave-syndroom?

Het syndroom van Boerhaave – of ‘Boerhaave-syndroom’ – is een ernstige aandoening waarbij een scheur ontstaat in de slokdarm ten gevolge van heftig braken. Bij deze aandoening is direct medisch ingrijpen van belang. Het syndroom is vernoemd naar de Nederlandse arts Dr Herman Boerhaave. Hij beschreef de aandoening voor het eerst in 1724.

Hoe vaak komt het voor?

Het Boerhaave-syndroom is zeldzaam. Jaarlijks komt deze aandoening in Nederland bij minder dan 50 mensen voor. De aandoening komt vooral op middelbare leeftijd voor maar kan in principe op elke leeftijd voorkomen. Het syndroom komt ongeveer twee keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Wat is de oorzaak?

De oorzaak van het Boerhaave-syndroom is een plotselinge drukverhoging in de slokdarm door heftig braken, bijvoorbeeld na een copieuze maaltijd of het drinken van grote hoeveelheden alcoholische drank. Bij een gezonde slokdarm zal niet snel een scheuring optreden. Maar bij mensen met dit syndroom is de slokdarm vaak al aangetast, bijvoorbeeld door een zweer in de slokdarm, een ontsteking van de slokdarm (oesofagitis), een zogenaamde ‘Barrett slokdarm‘ of slokdarmkanker.

Welke symptomen geeft het?

Behalve het heftige braken, wat dus eigenlijk geen symptoom maar een oorzaak is, kunnen de volgende symptomen voorkomen:

• pijn boven in de buik
  • soms uitstralend naar de rug of naar de schouder
• pijn in de borstkas
  • vaak onder in de borstkas
• kortademigheid
• snel ademen
• pijn bij slikken

Vanwege het heftige braken en omdat inname van voedsel en drank pijn doet kan uitdroging (dehydratie) ontstaan.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Bij lichamelijk onderzoek zijn vaak bepaalde aanwijzingen voor het bestaan van een slokdarmscheur. De diagnose wordt bevestigd met beeldvormend onderzoek. Onderzoek van pleuravocht dat verkregen wordt via een pleurapunctie kan helpen bij het stellen van de diagnose.

Lichamelijk onderzoek

Doordat voedselresten en maagsappen via de scheur in de slokdarm in de borstholte terechtkomen worden vaak afwijkingen bij onderzoek van de borstkas gevonden. Zo kan bij het bekloppen van de borstkas (percussie) een demping worden gevonden. Bij het luisteren met de stethoscoop (auscultatie) is het ademgeruis zachter dan normaal. Soms zal ook lucht via de scheur ontsnappen. In sommige gevallen is dit voelbaar onder de huid van de hals. Dit wordt subcutaan emyfseem genoemd.

Door de heftige pijn is de bloeddruk vaak verhoogd.

Beeldvormend onderzoek

Op een gewone röntgenfoto van de borstkas (X-thorax) kunnen vaak al afwijkingen worden gezien. Ontsnapte lucht kan vaak worden gezien. Dit wordt pneumomediastinum of mediastinaal emfyseem genoemd. Ook kunnen uit de slokdarm gelopen voedselresten en maagsappen worden gezien als pleuravocht. Om de diagnose te bevestigen worden meestal een röntgenfoto met contrastmiddel of een CT-scan gemaakt.

Röntgenfoto met contrast

Hierbij wordt het contrastmiddel doorgeslikt. Daarom wordt ook gesproken van een slikfoto. Het contrastmiddel zal dan voor een deel via de scheur in de slokdarm de borstholte inlopen. Dit is duidelijk zichtbaar op de röntgenfoto hieronder.

CT-scan borstkas

Op een CT-scan van de borstkas wordt meestal ophoping van lucht en/of vocht rondom de slokdarm gezien. De wand van de slokdarm is vaak verdikt.

Pleurapunctie

Als op de röntgenfoto een flinke hoeveelheid pleuravocht wordt gezien kan de arts besluiten een beetje vocht af te tappen voor onderzoek. Dit gebeurt met een pleurapunctie. Het vocht dat hierbij verkregen wordt zal vaak een lage pH hebben doordat het maagzuur bevat. Ook zal het amylase gehalte verhoogd zijn door de aanwezigheid van speeksel in het vocht. Ook kunnen voedseldeeltjes aanwezig zijn.

Wat is de behandeling?

Een scheur in de slokdarm wordt vrijwel altijd geopereerd als er sprake is van lekkage vanuit de slokdarm in de borstholte. Tijdens de operatie wordt de scheur dichtgemaakt. Tevens wordt voedsel en vocht dat vanuit de slokdarm in de borstholte terecht is gekomen verwijderd. Vaak worden tijdens de operatie drains achtergelaten in de borstholte. Dit zijn buisjes waarlangs vocht uit de borstholte kan aflopen. Na verloop van tijd worden de drains verwijderd. Ook worden vaak antibiotica voorgeschreven om infectie in de borstholte tegen te gaan.

Wanneer er geen lekkage vanuit de slokdarm naar de borstholte is kan worden besloten om de scheur spontaan te laten genezen. Om dat te bevorderen zal de patiënt dan worden opgenomen in het ziekenhuis en via een infuus of een slangetje in de dunne darm worden gevoed. Als er sprake is van dehydratie (uitdroging) zal via een infuus vocht worden toegediend.

Soms is het mogelijk om het gat in de slokdarm af te dekken met een buisje dat via de mond in de slokdarm wordt ingebracht. Een dergelijk buisje wordt ‘stent’ genoemd. In sommige klinieken is het mogelijk om via de slokdarm een wondgenezend middel in te brengen om daarmee de scheur te dichten.

Beloop en prognose

Het syndroom van Boerhaave is een zeer ernstige aandoening. Dit komt doordat doorgeslikt voedsel en inhoud van de maag (maagzuur) in de borstholte terecht komen. Dit leidt tot een ontsteking in de borstholte (mediastinitis) en/of infecties met bacteriën uit voedsel of speeksel. Een flink deel van de mensen met deze aandoening raakt erdoor in shock. Ook kunnen bacteriën in het bloed terechtkomen en een bloedvergiftiging (sepsis) veroorzaken. Zo’n 20%-30% van de mensen met het Boerhaave-syndroom zal eraan overlijden. In principe geldt hoe eerder wordt behandeld des te beter de prognose.

Synoniemen

Boerhaave syndroom, spontane oesofagusruptuur

Engelse vertaling

Boerhaave syndrome, Boerhaave’s syndrome, effort rupture of the esophagus, spontaneous esophageal rupture

ICD10-code

K22.3

Verder lezen / Referenties

• R Gopalan, CG Cooke, ‘Boerhaave’s Syndrome‘, gepubliceerd in New England Journal of Medicine van 20 juli 2000; 343: pagina 190.

---

Reacties van lotgenoten

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere mensen met het Boerhaave syndroom.

Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.