Blastomycose

Bijgewerkt op 2 januari 2024

Wat is blastomycose?

Blastomycose is een zeldzame infectieziekte die wordt veroorzaakt door een schimmel. Mensen raken besmet door inademing van de schimmel. Dan kan blastomycose van de longen (pulmonale blastomycose) ontstaan. Bij mensen met een verminderde weerstand kan de schimmel zich verder door het lichaam verspreiden. Dan wordt gesproken van gedissermineerde blastomycose of gegeneraliseerde blastomycose. De aandoening werd in 1894 voor het eerst beschreven door de Engels-Amerikaanse dermatoloog Dr Thomas Gilchrist. Daarom werd de infectie voorheen ook wel ziekte van Gilchrist genoemd.

Wat is de oorzaak?

Blastomycose wordt veroorzaakt door de schimmel Blastomyces dermatitidis. Deze schimmel komt voor in de grond, maar ook in rottende bladeren en rottend hout. De schimmel komt in het menselijk lichaam terecht door inademing van de sporen van de schimmel. Dat is de vorm waarin de schimmel goed kan overleven in de grond. De gistvorm van de schimmel nestelt zich in de longen. Via de longen kan de schimmel echter ook in het bloed terechtkomen. Via het bloed kan de schimmel zich vervolgens door het hele lichaam verspreiden. Zo kan een infectie ontstaan in de huid, het skelet, de hersenen, de prostaat etc. Als de infectie zich op die manier uitbreidt in het lichaam wordt gesproken van gedissemineerde blastomycose of gegeneraliseerde blastomycose.

Waar komt het voor?

Blastomycose komt vooral voor in Noord-Amerika. Daarnaast komt het ook voor in Afrika, India en het Midden-Oosten. In Nederland is de ziekte zeldzaam. Het komt alleen voor als importziekte.

Hoe vaak komt het voor?

Blastomycose wordt jaarlijks in Nederland zo’n 10-20 keer vastgesteld. Dat is vrijwel altijd bij mensen die afkomstig zijn uit Noord-Amerika (Verenigde Staten of Canada).

Welke symptomen geeft het?

Pas 1-3 maanden na besmetting kan blastomycose ziekteverschijnselen geven. Ongeveer de helft van de mensen die besmet raken krijgt helemaal geen symptomen. Bij de andere helft kunnen de volgende symptomen optreden:

• koorts
  • soms hoge koorts (>40 graden Celsius)
• moeheid
• hoesten
  • hoesten met het opgeven van slijm (sputum), of juist een droge hoest
• kortademigheid
• afvallen
• spierpijn
• nachtzweten
• pijn op de borst
• huidafwijkingen
  • lijken op wratten
  • kunnen gaan zweren
  • op de randen kunnen puistjes zitten

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Omdat de ziekte zo zeldzaam is zal de arts niet snel denken aan de mogelijkheid van blastomycose. De combinatie van klachten en een recent verblijf in de bossen in de Verenigde Staten of Canada kunnen de arts op het juiste spoor zetten. Resultaten van bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek zijn niet doorslaggevend bij het stellen van de diagnose. Op een rontgenfoto van de longen zijn wel vaak afwijkingen zichtbaar. Soms is sprake van holtevorming in de longen.

Om de diagnose te bevestigen zal de aanwezigheid van de Blastomyces-schimmel moeten worden aangetoond. Dat kan bijvoorbeeld door opgehoest slijm (sputum) onder de microscoop te bekijken. Vaak is de schimmel daarin aantoonbaar. Eventueel kan het sputum worden gekweekt op schimmels. Als het sputumonderzoek of niks oplevert kan eventueel een zogenaamde broncho-alveolaire lavage (BAL) worden uitgevoerd. De spoelvloeistof die dat oplevert kan vervolgens worden onderzocht onder de microscoop. Eventueel kan ook een afwijking in de longen worden aangeprikt om materiaal te verkrijgen en te onderzoeken.

Om uit te zoeken in hoeverre de infectie is uitgebreid in het lichaam kan aanvullend onderzoek worden verricht. Zo kan een ruggenprik (lumbaalpunctie) worden gedaan om hersenvocht te verkrijgen. Als de schimmelinfectie is uitgebreid naar de hersenen zullen in het hersenvocht lymfocyten worden gevonden. Ook op een MRI-scan van de hersenen en/of het ruggenmerg zullen in dat geval vaak afwijkingen zichtbaar zijn.

Welke behandeling?

Blastomycose wordt behandeld met antischimmelmiddelen (antimycotica). Middelen die vaak worden voorgeschreven bij de behandeling van deze aandoening zijn amfotericine B en itraconazol. Itraconazol wordt vaak voorgeschreven in de vorm van een drank. Itraconazol drank wordt namelijk beter opgenomen in het bloed dan itraconazol tabletten. Afhankelijk van de ernst en uitgebreidheid van de infectie kan de behandeling tot een jaar worden voortgezet.

Wat is het beloop?

Ongeveer de helft van de mensen die besmet raken krijgt helemaal geen klachten. De andere helft krijgt wel klachten, waarvan een deel ernstige klachten. Dat zijn vooral mensen die om één of andere reden (ziekte, gebruik van immunosuppressiva etc.) een verminderde weerstand hebben. Bij hen kan de ziekte dodelijk verlopen.

Synoniemen

infectie met de Blastomyces-schimmel, infectie met Blastomyces dermatitidis

Engelse vertaling

blastomycosis, infection with Blastomyces dermatitidis, blasto, infection with Blastomyces fungus

Verder lezen / Referenties

• D Restrepo, A Haramati, SM McCluskey, JA Branda, ‘Case 22-2022: A 34-year-old woman with cavitary lung lesions’, gepubliceerd in The New England Journal of Medicine van 21 juli 2022; 387(3): pagina’s 261-269.