Bipolaire stoornis

Bijgewerkt op 27 februari 2024

Wat is een bipolaire stoornis?

Een bipolaire stoornis is een psychische ziekte waarbij periodes met een depressieve stemming afwisselen met periodes met een overdreven opgewonden en vrolijke stemming. Tussen deze perioden kan de stemming normaal zijn.

Als zich in een jaar meer dan vier keer een periode van depressie en/of manie voordoet wordt gesproken van ‘rapid cycling’, oftewel snelle schommelingen van de stemming.

Andere woorden voor bipolaire stoornis zijn manische depressie, manisch-depressieve stoornis en manische depressiviteit. Iemand die een bipolaire stoornis heeft wordt ook wel ‘manisch depressief’ genoemd. Een lichte vorm van deze aandoening wordt ‘cyclothyme stoornis‘ genoemd.

Hoe vaak komt ‘t voor?

De kans om in het leven een bipolaire stoornis te krijgen wordt in Nederland geschat op 3%. Dat betekent jaarlijks bij zo’n 5.000 mensen in Nederland deze diagnose wordt gesteld.

Bij wie komt ‘t voor?

Bipolaire stoornis komt vooral voor bij mensen in de leeftijdsgroep van 15-30 jaar. De aandoening komt iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Wat is de oorzaak?

De exacte oorzaak van deze aandoening is niet bekend. Uit onderzoek binnen families is duidelijk geworden dat de kans om een dergelijke ziekte te krijgen voor een deel erfelijk bepaald kan zijn. Kinderen van ouders met bipolaire stoornis hebben een kans van ongeveer 20% dat ze ook MDS krijgen.

In de hersenen van mensen met bipolaire stoornissen zijn afwijkingen aangetoond die betrekking hebben op de hoeveelheid neurotransmitters in de hersenen. Neurotransmitters zijn stofjes die verantwoordelijk zijn voor de signaaloverdracht tussen zenuwcellen in de hersenen en de rest van het zenuwstelsel.

Bipolaire stoornis kan ook worden uitgelokt door gebruik van bepaalde geneesmiddelen tegen depressie (antidepressiva) of door middelen die worden gebruikt bij de behandeling van aandachtstekortstoornis met hyperreactiviteit (ADHD), zoals bij voorbeeld methylfenidaat. Er is ook een theorie die zegt dat de kans op het krijgen van de aandoening verhoogd is bij mensen die te weinig omega-3-vetzuren in hun voeding hebben. Omega-3-vetzuren zitten onder andere in vis.

Welke symptomen geeft het?

Iedereen voelt zich weleens blij, gelukkig, vol energie, maar ook wel eens lusteloos, neerslachtig of in de put. Dit zijn normale gevoelens, passend bij mee- of tegenvallers, geluk of problemen in het leven, die iedereen heeft. Vaak gaat het om gevoelens, die enkele uren of enkele dagen duren. Het zijn normale variaties van de stemming. Indien iemand gedurende langere tijd te uitgelaten en vol energie is, of juist veel te somber is zonder zich erover heen te kunnen zetten, spreken we van een manie, respectievelijk een depressie. De manie is het tegenovergestelde van de depressie. Als de stemming dan eens veel te opgewekt en dan weer veel te somber is, spreken we van een manisch-depressie stoornis, ook wel bipolaire stoornis genoemd, hetgeen wil zeggen: wisselende stemmingen aan de uiteinden (polen) van de stemmingsmogelijkheden.

De stemmingswisselingen kunnen af en toe optreden, met periodes van een normale stemming tussendoor. Ze kunnen ook snel achter elkaar optreden. Bij sommige mensen staat de mani(ën) op de voorgrond, bij anderen de depressie(s). Een manische periode kan worden gevolgd door en depressie, maar andersom is ook mogelijk. De stemmingen kunnen extreme vormen aannemen, zowel naar de depressieve als naar de manische kant.

Tijdens de drukke of opgewonden fase kunnen de volgende symptomen voorkomen:

  • overdreven vrolijk
  • overdreven optimistisch
  • zichzelf belangrijk vinden
  • snel praten
  • gedachten schieten door het hoofd
  • agressief gedrag
  • niet of weinig rekening houden met anderen
  • opgewonden
  • toegenomen lichamelijke activiteit
  • roekeloos gedrag
  • kooplust
  • toegenomen ambitieniveau
  • meer zin in seks
  • minder slapen / minder behoefte aan slaap
  • snel afgeleid
  • moeite met concentreren

Tijdens de sombere of depressieve fase kunnen de volgende symptomen voorkomen:

  • besluiteloos / moeite met het nemen van beslissingen
  • moeite met concentreren
  • vergeetachtig
  • gevoelens van schuld
  • gevoel hebben waardeloos te zijn
  • pessimistisch
  • depressief
  • onverschillig
  • gevoelens van hopeloosheid
  • afhankelijk van anderen
  • snel boos of geirriteerd
  • lusteloosheid
  • teruggetrokken gedrag
  • geen trek in eten
  • geen zin in seks
  • niet goed voor zichzelf kunnen zorgen
  • moeheid
  • slecht slapen

‘Rapid cycling’

Bij bipolaire stoornis komt het ook voor dat de fasen van manie en depressie elkaar snel afwisselen zodat het moeilijk wordt om duidelijk onderscheid te maken tussen beide fasen. Dit fenomeen wordt ‘rapid cycling’ (‘snel afwisselen’) genoemd. Men spreekt van rapid cycling als er vier of meer afwisselingen per jaar optreden. Rapid cycling komt voor bij ongeveer 10-20 procent van de mensen met bipolaire stoornis, en vooral bij vrouwen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt meestal door een psychiater gesteld. Deze zal aan de hand van de klachten, en vooral ook afwisselen van de periodes met een depressieve stemming met periodes met een opgewonden stemming, de diagnose stellen.

Er wordt nog onderscheid gemaakt tussen een bipolaire en een cyclothyme stoornis. Bij de laatste aandoening zijn de klachten minder ernstig.

Wat is de behandeling?

Het is niet mogelijk om de aandoening te genezen. Wel zijn er geneesmiddelen beschikbaar waarmee de klachten in zowel de depressieve als de drukke fase onderdrukt kunnen worden. Dit soort middelen worden wel ‘stemmingsstabilisatoren’ genoemd. De meest gebruikte geneesmiddelen voor de behandeling van bipolaire stoornis zijn lithium, bepaalde antipsychotica en bepaalde anti-epileptica.

Lithium

Dit is het meest voorgeschreven middel bij de behandeling van bipolaire stoornissen. Omdat het middel nogal wat bijwerkingen kan veroorzaken, vooral als het in hogere doseringen wordt gebruikt, moet regelmatig de bloedspiegel worden gecontroleerd. Bij overdosering dreigt een lithiumvergiftiging (lithiumintoxicatie) te ontstaan.

Antipsychotica

Het gaat hier om zogenaamde ‘atypische antipsychotica‘, zoals olanzapine, risperidon en quetiapine.

Antiepileptica

Bepaalde geneesmiddelen tegen epilepsie (anti-epileptica) blijken ook werkzaam tegen bipolaire stoornis. Voorbeelden zijn valproïnezuur en lamotrigine.

Wat is het beloop?

Zowel een manie als een depressie kunnen geleidelijk ontstaan, maar soms ook acuut. Soms zelfs binnen een dag. Vooral de manie kan snel ontstaan, bijvoorbeeld als men een hele nacht niet geslapen heeft. Zonder behandeling gaan beide stoornissen meestal vanzelf over, maar met name depressies kunnen vele maanden, soms zelfs jaren voortduren. Met behandeling kunnen de verschijnselen van een depressie of een manie verminderen, of kan de duur worden verkort. Een depressie of een manie is soms eenmalig, maar depressie(s) of manie(ën) komen toch vaak weer terug. In dat geval dient de behandeling ook gericht te zijn op het voorkomen van volgende ziekteperiodes.

Bij bipolaire stoornis komen de klachten in episodes, dat zijn periodes waarin de patiënt depressief dan wel manisch is. Tussen de episodes kunnen maanden tot jaren liggen waarin men geen klachten heeft. Bij sommigen komen de episodes echter sneller na elkaar, met tussenpozen van slechts enkele dagen of weken. Dit wordt in het engels ‘rapid cycling’, oftewel ‘snelle wisseling’ genoemd. Iemand kan eerst een aantal keren een episode van depressie doormaken voordat een manische episode optreedt. Ook zonder behandeling zullen de manische en depressieve episodes na een aantal maanden uitdoven. Toch is behandeling van groot belang om sociale problemen te voorkomen en om te voorkomen dat zelfmoorgedachten en –neigingen ontstaan.

Omdat het om een chronische aandoening gaat dienen meestal gedurende vele jaren geneesmiddelen te worden gebruikt.

Verder lezen

Er bestaat een uitstekend Engelstalig patiëntenboek over bipolaire stoornis: ‘Bipolar Disorder: A Guide for Patients and Families’. Het heeft 288 pagina’s en is geschreven voor patiënten en hun familieleden. Het boek is geschreven door Dr. Francis Mark Mondimore, een expert op dit gebied. Het boek is niet in Nederland verkrijgbaar maar kan worden besteld via Amazon.com. Klik voor meer informatie op de afbeelding hieronder.

Synoniemen

Andere namen voor bipolaire stoornis zijn manische depressie, manisch-depressieve stoornis, manische depressiviteit, MDS, manisch-depressief syndroom, manische-depressieve syndroom, bipolaire stemmingsstoornis, bifasische stemmingsstoornis, manisch depressief

Engelse vertaling

bipolar disorder


Reacties van lotgenoten

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere (verzorgers van) mensen met een bipolaire stoornis. Om spam tegen te gaan worden reacties niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt pas nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.

2 gedachten over “Bipolaire stoornis”

  1. ik ben een vrouw van 56jaar
    en ik heb border en ben manisch depressief
    ik las net dat als je 30jaar over is klopt helemaal
    ik slik
    ik slik al jaren valpronezuur en lamotrigne
    ik slik het al jaren
    dus als je zo iets schrijf
    kijk dan eerst als de gegevens klopt
    hoogachtend mevr A.M VAN DER LEEDEN

    1. karin 20-04 om 22.00 ik heb een bipolaire stoornis en angsten voor bepaalde dingen slik tracydal (trancylpromine) ik hoor voor het eerst dat het tegen de angst is tracydal is de grootste rotzooi het helpt je nog meer in de probleemen kijk maar een s op intrnet naar de revues van mensen die tracydal slikken , tegen de angst? eerst zeiden ze van niet nu in een keer wel o ja dan hebben ze zeker zogenaamd een stofje gevonden tegen de angst zodat de mensen met bipolaire stoornis en angst meer tracydal gebruiken goed voor de verkoop parnate zeggen heel veel mensen is 100 keer beter dan tracydal toen parnate uit de handel werdt gehaald moesten ze overstappen op tracydal dat was het zelfde zij mijn psygiater toen ik zes jaar geleden ogenomen was ikslikte dus ook tracydal inhet begin ging het heel klein beetje beter,nit veel daarna ging het helemaal bergafwaarts hallucinaties hoge bloeddruk kampen ,vresselijk mijn hoofd tolde ik dacht dat ik dood ging angsten erger en bedankt wiedit ontdekt heeft is gek haal het uit de handel het maakt je kapot en met mij meer mensen ,het zal wel niet want het levert zeker veel geld op en dat over de ruggen van zieke mensen wacht maar tot jullie zelf wat ergs krijgen dan zou ik nit in julli huid willen zitten tot ziens en nog fijne dagen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven