Bijgewerkt op 16 mei 2024
Wat is bijholteontsteking?
Een bijholteontsteking is een infectie van één of meer neusbijholten. De aandoening wordt meestal veroorzaakt door bacterieën, en kan leiden tot klachten als hoofdpijn en een drukkend gevoel rond de ogen.
Een andere naam voor bijholteontsteking is ‘neusbijholteontsteking‘. De medische naam voor bijholteontsteking is ‘sinusitis‘.
Welke vormen zijn er?
Afhankelijk van de plaats van de infectie wordt onderscheid gemaakt in:
- kaakholteontsteking (sinusitis maxillaris)
- voorhoofdsholteontsteking (sinusitis frontalis)
- wiggebeenholteontsteking (sinusitis sphenoïdalis)
- zeefbeenholteontsteking (sinusitis ethmoïdalis)
Het kan ook voorkomen dat meerdere bijholtes tegelijk ontstoken zijn. In dat geval wordt wel gesproken van een ‘pansinusitis’.
Kaakholteontsteking
Een ontsteking van de kaakholte is de meest voorkomende vorm van bijholteontsteking. Symptomen van een kaakholteontsteking zijn hoofdpijn, verstopte neus, drukkend of vol gevoel rond de neus en soms koorts.
Kijk voor meer informatie op de webpagina over kaakholteontsteking.
Voorhoofdsholteontsteking
Een ontsteking van de voorhoofdsholte wordt voorhoofdsholteontsteking (medische term: ‘sinusitis frontalis’) genoemd. Een veel voorkomende klacht bij voorhoofdsholteontsteking is pijn in het voorhoofd.
Kijk voor meer informatie op de webpagina over voorhoofdsholteontsteking.
Zeefbeenholteontsteking
Een ontsteking van de zeefbeenholte wordt zeefbeenholteontsteking of ‘sinusitis ethmoïdalis’ genoemd. Deze vorm van bijholteontsteking komt zelden voor.
Kijk hier voor meer informatie op de webpagina over zeefbeenholteontsteking.
Wiggebeenholteontsteking
Een ontsteking van de wiggebeenholte wordt wiggebeenholteontsteking of ‘sinusitis sfenoïdalis’ genoemd. Ook deze vorm van bijholteontsteking is zeldzaam.
Kijk voor meer informatie op de webpagina over wiggebeenholteontsteking.
Overige vormen
Naast de bovengenoemde vormen van bijholteontsteking bestaan nog twee bijzonder vormen, namelijk:
- Polypeuze sinusitis
- Acute invasieve bijholteontsteking door schimmels
Polypeuze sinusitis
Dit is een combinatie van een bijholteontsteking met neuspoliepen. Dit komt regelmatig voor bij mensen met astma en onverdraagzaaheid (intolerantie) voor aspirine.
Acute invasieve bijholteontsteking door schimmels
Een zeldzame en zeer ernstige vorm van bijholteontsteking is de zogenaamde ‘acute invasive fungal sinusitis’. In tegenstelling tot de bovengenoemde vormen is hierbij geen bacteriële infectie maar een schimmel-infectie de oorzaak. De aandoening komt voor bij mensen met een verminderde weerstand.
Welke symptomen geeft het?
De volgende klachten kunnen optreden:
- Hoofdpijn
- Drukkend gevoel rondom de ogen
- Verstopte neus
- Algemeen onwelbevinden
- Soms koorts
Kijk voor symptomen van de afzonderlijke bijholteontstekingen op de betreffende webpagina’s.
Wat is de oorzaak?
Afvoerkanaaltjes verbinden de bijholten met de neus. Door een verkoudheid kan het slijmvlies in de neus opzwellen. De afvoerkanaaltjes kunnen door de slijmvlieszwelling verstopt raken. Het gevolg is dat de holten niet goed ventileren en zich slijm ophoopt. Dit zorgt voor een ophoping van slijm in de bijholten. In dit slijm zitten bacteriën, virussen en schimmels. Deze micro-organismen kunnen een ontsteking in het slijmvlies veroorzaken.
Meestal begint een bijholteontsteking met een virusinfectie (verkoudheid). Later kan daar een infectie door een bacterie of soms een schimmel bovenop komen. Bacterieën die het meest betrokken zijn bij het ontstaan van bijholteontsteking zijn streptokokken, stafylokokken en Haemophilus influenzae.
Een andere oorzaak voor zwelling van het slijmvlies in de neus is allergie. Door de allergie zal het slijmvlies in de neus opzwellen. Dat leidt dus ook weer tot verstopping van de neusbijholten. Om die reden hebben mensen met hooikoorts en/of astma vaker last van neusbijholteontsteking.
Meestal ontstaat een neusbijholte ontsteking door uitbreiding van een neusverkoudheid naar de neusbijholten. Het is echter ook mogelijk dat uitbreiding vanuit een andere ontstekingshaard plaatsvindt. Voorbeelden zijn een ontstoken tandwortel of bronchitis.
Er zijn bepaalde factoren die het ontstaan van een neusbijholte ontsteking kunnen bevorderen. Voorbeelden zijn een belemmerde neusademhaling, bijvoorbeeld door een scheef neustussenschot, of snelle luchtdrukschommelingen (barotrauma). Verder komt neusbijholteontsteking vaak voor bij patiënten die beademd worden op de intensive care.
Ten slotte is het mogelijk dat de afvoerkanaaltjes van de bijholten verstopt raken door een neuspoliep of een gezwel in de neusholte.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Bij het onderzoeken van een patient op neusbijholte ontsteking zal de arts kloppen op de wangen, onder de ogen, en op het voorhoofd. Dit zijn de plekken waaronder de neusbijholten zich bevinden. Wanneer de neusbijholte ontstoken is zal door de patient worden aangegeven dat het kloppen pijnlijk is. Dit is een teken voor de arts dat de diagnose een neusbijholte onsteking kan zijn.
Wat is de behandeling?
Er zijn een aantal dingen die je zelf kunt doen tegen bijholteontsteking. Als die niet of onvoldoende helpen kan de arts een behandeling voorschrijven.
Wat kun je zelf doen?
Stomen helpt het slijm dunner te maken waardoor het makkelijker afvloeit. Neusdruppels en neussprays helpen het slijmvlies in de neusholte te laten slinken. Ook hierdoor wordt de afvloed van vocht en bacteriën vanuit de bijholtes verbeterd.
Wat kan de arts doen?
Bij aanhoudende bijholteontsteking – ‘chronische sinusitis’ genoemd – kan de huisarts geneesmiddelen voorschrijven. Als dat niet of onvoldoende helpt kan de huisarts verwijzen naar de afdeling KNO-heelkunde van het ziekenhuis.
Geneesmiddelen
Soms zal de huisarts antibiotica of neussprays met corticosteroïden voorschrijven.
Operatie
Als er sprake is van een hardnekkige bijholteontsteking kan de huisarts doorverwijzen naar de KNO-arts. De KNO-arts kan eventueel een kijkoperatie uitvoeren waarbij de neusbijholten schoongemaakt worden, en de afvoer van slijm verbetert. Een dergelijke ingreep heet ‘endoscopische sinusoperatie’. Kijk voor meer informatie hierover op de webpagina over ‘neusbijholte-operaties’.
Beloop en prognose
Het optreden van een éénmalige ontsteking van de neusbijholte wordt acute sinusitis genoemd. Wanneer een acute sinusitis aanhoudt kan deze overgaan in een chronische sinusitis.
Bijholteontsteking is over het algemeen een onschuldige aandoening. Het geeft geen vermindering van de levensverwachting.
Engelse vertaling
ICD10-code
- J01 – acute sinusitis
- J32 – chronische sinusitis
Synoniemen
Andere namen voor bijholteontsteking zijn neusbijholteontsteking, ontstoken bijholtes, ontsteking van de bijholten, ontsteking van de neusbijholten, en sinusitis.
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Publicatiedatum: 8 oktober 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 8 oktober 2017