Baarmoederhalskanker

Bijgewerkt op 18 maart 2022

Wat is baarmoederhalskanker?

Baarmoederhalskanker is een kwaadaardig gezwel in de baarmoederhals. De medische naam voor baarmoederhalskanker is ‘cervixcarcinoom’.

Hoe vaak komt het voor?

Jaarlijks wordt de diagnose ‘baarmoederhalskanker’ in Nederland bij zo’n 750 vrouwen gesteld.

Bij wie komt het voor?

Baarmoederhalskanker komt vooral voor bij vrouwen in de leeftijdsgroep van 35-50 jaar.

Wat is de oorzaak?

Baarmoederhalskanker wordt veroorzaak door infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Van dit virus zijn verschillende typen bekend. De kankerverwekkende HPV-typen zijn vooral de typen 16 en 18. Het DNA van de virussen wordt opgenomen in het DNA van de cellen van de baarmoedermond. Hierdoor wordt de cel ontregeld en kan tumorgroei optreden. Dit gebeurt door onderdrukking van bepaalde genen in de cel, namelijk het p53-gen en het pRb-gen. Hierdoor worden eiwitten die door deze genen worden gecodeerd onderdrukt. Het eiwit dat door het p53-gen wordt gecodeerd wordt tumorsuppressorgen-eiwit p53 genoemd. In gezonde cellen vertraagt p53 de celdeling zodat beschadigd DNA de tijd krijgt om door enzymen gerepareerd te worden. Wanneer de DNA-schade te groot is zet p53 de geprogrammeerde celdood (= apoptose) in gang. Als het p53 eiwit wordt geremd gaat de cel zich ongecontroleerd delen en worden fouten in het DNA niet meer gerepareerd. Dit kan leiden tot tumorgroei.

Besmetting met het HPV-virus kan mogelijk ook op andere wijzen dan via geslachtsgemeenschap worden opgelopen. Maar waarschijnlijk worden de sterk kankerverwekkende typen toch vooral door seksueel contact overgebracht.Meer en meer wordt duidelijk dat ernstige cervixdysplasie in de meeste gevallen veroorzaakt wordt door humane papilloma-virussen (HPV). Het lijkt erop dat van de tientallen typen maar enkele predisponeren voor cervixcarcinoom, waaronder de typen 16 en 18 het meest berucht zijn. Dat biedt twee perspectieven: het behoud van de intacte baarmoeder door vrouwen die geinfecteerd zijn met ‘onschuldige’ typen en op langere termijn wellicht vaccinatie tegen pathogene virustypen.

Risicofactoren

De volgende risicofactoren spelen een rol bij het ontstaan van baarmoederhalskanker:

  • Roken
  • Ontsteking van de baarmoederhals
  • Veel verschillende seksuele partners
  • Seks op jonge leeftijd
  • DES-dochters: DES-dochters zijn vrouwen van wie de moeder tijdens de zwangerschap het hormoon DES heeft gebruikt.

Bij toenemende leeftijd neemt de aanwezigheid van verschillende typen HPV af. In totaal blijkt ongeveer 80 procent van de bevolking tijdens het leven besmet te zijn geweest met HPV.

Welke klachten geeft het?

Baarmoederhalskanker kan de volgende klachten geven:

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Uitstrijkje

Vrouwen kunnen zich laten onderzoeken op het bestaan van afwijkingen aan de baarmoederhals die kunnen wijzen op baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan. Dit onderzoek wordt een baarmoederhalsuitstrijkje genoemd. Bij dit onderzoek wordt met een houten spatel slijm van de baarmoedermond geschraapt. Dit slijm wordt onder de microscoop onderzocht op het bestaan van afwijkende cellen. Cellen worden afwijkend beschouwd als ze groter zijn dan normaal en als de celkernen afwijkend zijn. Afhnakelijk van de afwijkingen die worden gevonden wordt het uitstrijkje beoordeeld als een van de volgende stadia: Pap I, II, III, IV of V. Bij Pap I is er niks aan de hand. Bij Pap III, IV of V zijn er afwijkingen die duiden op het bestaan van baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan. In dat geval moet een zogenaamde biopsie van de baarmoederhals worden verricht.

Baarmoederhalsbiopsie

Hierbij wordt een stukje weefsel weggenomen uit de baarmoederhals om door de patholoog-anatoom te laten onderzoeken. De uitslag hiervan wordt ook weer weergegeven in stadia: CIN I, II, of III. CIN staat voor Cervicale Intra-epitheliale Neoplasie, ofwel nieuwvorming van cellen in het slijmvlies van de baarmoederhals, zonder dat deze verder is uitgebreid als kanker. Het kan vele jaren duren voordat een stadium CIN III overgaat in baarmoederhalskanker. In het kader van bevolkingsonderzoek krijgen vrouwen van boven de dertig jaar eens in de vijf jaar een oproep om een uitstrijkje te laten maken.

Test op HPV-besmetting

Wat is de behandeling?

Dankzij de ‘uitstrijkjes’ van de baarmoederhals, die van de meeste Nederlandse vrouwen periodiek genomen worden, wordt cervixcarcinoom steeds vroeger gevonden. Desondanks overlijden nog altijd 300 vrouwen per jaar aan deze vorm van kanker. Wanneer het weefsel van de cervix teveel afwijkt, kan ingegrepen worden met conisatie (verwijdering van een kegelvormig stuk weefsel) of met hysterectomie (baarmoederverwijdering).

Hoe ernstig is het?

Baarmoederhalskanker wordt jaarlijks bij zo’n 750 vrouwen in Nederland vastgesteld. Per jaar overlijden ongeveer 250-300 vrouwen aan deze ziekte.

Voorkomen baarmoederhalskanker

Tegenwoordig is het mogelijk om tegen baarmoederhalskanker te vaccineren. Het gaat om een vaccin tegen de meest voorkomende typen van het HPV-virus, namelijk typen 16 en 18. Het vaccin wordt gegeven aan meisjes voordat ze seksueel actief worden. Er zijn twee verschillende vaccins op de markt: Cervarix en Gardasil.

Engelse vertaling

cervical cancer

ICD10-code

C53

Synoniemen

Andere namen voor baarmoederhalskanker zijn kanker van de baarmoederhals, cervixcarcinoom, cervix carcinoom en cervicaal carcinoom.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven