Wat is auto-immuun hemolytische anemie?
Auto-immuun hemolytische anemie (AIHA) is een ziekte waarbij bloedarmoede ontstaat doordat rode bloedcellen kapot gaan. De afbraak van rode bloedcellen wordt ‘hemolyse‘ genoemd.
De rode bloedcellen gaan kapot doordat antistoffen, die door het afweersysteem van de patiënt zelf worden gemaakt, zich tegen de rode bloedcellen richten.
Een ziekte waarbij antistoffen onderdelen van het eigen lichaam aanvallen wordt auto-immuunziekte genoemd. Auto-immuun hemolytische anemie is dus een auto-immuun ziekte.
Er zijn ook vormen van hemolytische anemie die niet door het eigen afweersysteem worden veroorzaakt.
Symptomen
De meeste klachten die AIHA geeft worden veroorzaakt door de bloedarmoede. Bloedarmoede kan tot de volgende klachten leiden:
- Moeheid
- Bleek gezicht
- Snelle hartslag
- Zich zwak voelen
- Duizeligheid
- Licht gevoel in het hoofd
- Kortademigheid bij inspanning
Daarnaast kunnen symptomen ontstaan die worden veroorzaakt doordat de rode bloedcellen barsten. Er komen dan stofjes vrij in het bloed die anders in de cellen waren gebleven. Bilirubine is zo’n stofje. Als het in grote hoeveelheden in het bloed terechtkomt zal het zich door het lichaam verspreiden. Het kan dan in gele verkleuring van de huid en gele verkleuring van het oogwit veroorzaken. Dit wordt ‘geelzucht‘ genoemd. Ook kan de urine donker verkleuren.
Oorzaak
Bij ongeveer de helft van de mensen met AIHA wordt geen oorzaak gevonden. In dat geval wordt gesproken van ‘idiopathische auto-immuun hemolytische anemie’.
Bij de andere helft wordt wel een oorzaak gevonden. Meestal zal dat het gebruik van een medicijn zijn. Er zijn namelijk meerdere medicijnen die AIHA kunnen veroorzaken.
Van onder andere de volgende geneesmiddelen is bekend dat ze AIHA kunnen veroorzaken:
Diagnose
Bij lichamelijk onderzoek kan de milt vergroot zijn. Dat wordt ‘splenomegalie’ genoemd.
De diagnose wordt gesteld met behulp van bloedonderzoek.
Bloedonderzoek
In het bloed van iemand met hemolytische anemie zijn de volgende afwijkingen te vinden:
- Verlaagd hemoglobine gehalte: het hemoglobine uit de rode bloedcellen komt vrij in het bloed maar wordt daar afgebroken; bij de afbraak van hemoglobine ontstaat bilirubine;
- Verhoogd bilirubine gehalte; door afbraak van hemoglobine; het gaat om het zogenaamde ‘ongeconjugeerde bilirubine’;
- Verhoogd LDH (lactaatdehydrogenase) gehalte; lactaatdehydrogenase zit in cellen; als de rode bloedcellen kapot gaan komt het LDH vrij in het bloed;
- Verhoogd aantal reticulocyten in het bloed (reticulocytose): doordat de rode bloedcellen worden afgebroken zal het beenmerg meer reticulocyten aanmaken en uitscheiden in het bloed.
- Verlaagd haptoglobine gehalte in het bloed: haptoglobine is een eiwit dat bindt met het vrijgekomen hemoglobine; het gehalte aan vrij haptoglobine in het bloed daalt daardoor;
- Sferocyten in het bloed (sferocytose): de kapotte rode bloedcellen zijn in een bloeduitstrijkje vaak zichtbaar als sferocyten.
Omdat het om een auto-immuunziekte gaat zullen vaak ook antistoffen in het bloed aantoonbaar zijn.
Behandeling
De behandeling van AIHA bestaat uit medicijnen en eventueel een bloedtransfusie.
Geneesmiddelen
De medicijnen die worden gegeven zijn in eerste instantie corticosteroïden, zoals prednison. Als dat onvoldoende werkt wordt vaak nog een ander afweeronderdrukkend middel voorgeschreven.
Hoe vaak komt ‘t voor?
Auto-immuun hemolytische anemie is een zeldzame ziekte. De aandoening wordt jaarlijks in Nederland bij zo’n 150-200 mensen vastgesteld.
Beloop en prognose
De aandoening kan snel leiden tot ernstige bloedarmoede. Het is dus van belang om de diagnose tijdig te stellen, zodat snel met behandeling kan worden begonnen.
Of de aandoening leidt tot een vermindering van de levensverwachting is bij ons niet bekend.
Andere talen
Engelse vertaling
Duitse vertaling
Autoimmunhämolytische Anämie
Verder lezen / Referenties
- AAM Ermens ea, ‘Drie patiënten met auto-immuun-hemolytische anemie in een perifeer ziekenhuis’, gepubliceerd in de rubriek ‘Klinische Lessen’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 16 september 1995; 139(37): pagina’s 1865-1867.
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 27 september 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 4 oktober 2017