Atelectase

Wat is atelectase?

Atelectase is een aandoening van de longen. Normaal gesproken vullen de longen zich bij inademing met lucht. Bij atelectase is een deel van de long dichtgeklapt zodat het geen lucht meer kan opnemen.

Andere termen voor deze aandoening zijn ‘atelectase van de longen’, ‘longatelectase’, ‘atelectasis’ en ‘pulmonale atelectase’.

Wat is de oorzaak?

Atelectase wordt meestal veroorzaakt door een afsluiting van de luchtwegen in de long. Op de afbeelding hieronder een schematische voorstelling van de aandoening. Door afsluiting van een bronchus (‘bronchial obstruction’) zal een deel van de long (paars) zich niet meer ontplooien bij inademing.

oorzaak atelectase
Bron: Quizlet.com

De luchtwegen in de longen worden bronchiën genoemd. De oorzaak van de afsluiting kan in de bronchus zelf gelegen zijn, bijv. een slijmprop of een gezwel (tumor). Een andere mogelijkheid is een vreemd voorwerp, bijvoorbeeld een klein kraaltje waarin een kind zich verslikt heeft. Ook kan iets van buitenaf op de bronchus drukken zodat deze afgesloten raakt. Zo kunnen bijvoorbeeld vergrote lymfeklieren in de borstholte van buitenaf op de bronchiën drukken.

De meest voorkomende oorzaak van atelectase is een spontane afsluiting van een bronchus tijdens een grote operatie. De longen worden tijdens de operatie niet optimaal geventileerd waardoor sommige delen van de long zich niet zullen ontplooien bij inademing. Daar kan vervolgens atelectase ontstaan.

Een zeldzame oorzaak is een tekort aan surfactans. Surfactans is een stofje dat ervoor zorgt dat de longblaasjes zich goed kunnen ontplooien zodat deze zich met lucht kunnen vullen tijdens de inademing. Bij een tekort aan surfactans zullen de longblaasjes zich niet of minder goed kunnen ontplooien waardoor een deel van de long dicht kan gaan zitten.

Welke risicofactoren zijn er?

Het risico op het krijgen van atelectase is verhoogd bij mensen die roken. De aandoening komt ook vaker voor bij mensen die – om wat voor reden ook – niet goed kunnen doorademen. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat ze geneesmiddelen gebruiken die de ademhaling iets onderdrukken (bijv. morfine-achtige middelen), bij bepaalde neurologische ziektebeelden, of bij mensen die niet goed doorademen omdat dat pijn veroorzaakt (bijv. bij een gekneusde rib).

Wat zijn de symptomen?

Vaak geeft atelectase helemaal geen symptomen. Als het om een groter deel van de long gaat kunnen de volgende klachten optreden:

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Lichamelijk onderzoek

De arts kan bij het bekloppen van de longen soms een demping horen ter plekke van de atelectase. Bij ernstige gevallen kan er sprake zijn van cyanose. Dat betekent dat de slijmvliezen van mond en lippen en soms ook de vingers en de tenen blauwpaars verkleurd zijn.

Bloedonderzoek

Bij uitgebreide atelectase kan het zuurstofgehalte in het bloed verlaagd zijn.

Beeldvormend onderzoek

Op een röntgenfoto van de longen is atelectase vaak te zien als een verdichting van het longweefsel. Hieronder een röntgenfoto van de borstkas van opzij. De verdichting (wit) is de plek waar het longweefsel is samengeklapt.

atelectase van de long
atelectase van de long

Op de CT-scan hieronder is de verdichting te zien als een witte streepvormige afwijking (rode pijltjes) in het normale donkere longweefsel.

CT-scan atelectase
Bron: Wikipedia

Wat is de behandeling?

De noodzaak van behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Als het atelectatisch gebied klein is en geen klachten geeft hoeft niet altijd behandeld te worden, tenzij er bijvoorbeeld een tumor gevonden wordt.

PEEP

Aan mensen die een verhoogd risico hebben op het krijgen van atelectase – bijvoorbeeld na een operatie – kan een zogenaamd ‘PEEP-masker’ worden gegeven. PEEP staat voor ‘Positive End Expiratory Pressure‘. Dit masker zorgt ervoor dat – aan het einde van de uitademing – een iets verhoogde druk in de luchtwegen bestaat. Dit voorkomt het inklappen van (een deel van) de luchtwegen.

Welke complicaties kunnen optreden?

Door de afgenomen ventilatie van het aangetaste deel van de long bestaat de kans dat het longweefsel ter plekke gaat ontsteken. Zo kan dus een longontsteking (pneumonie) ontstaan.

Wat is het verschil tussen atelectase en een klaplong?

Bij beide aandoeningen gaat het om het dichtklappen van een deel van de long. Bij een klaplong is de reden voor het dichtklappen dat de verbinding met de borstkas is verbroken. Deze verbinding zorgt ervoor dat de long bij inademing wordt volgezogen met lucht. Bij atelectase is de reden in de long zelf gelegen, namelijk een afsluiting van één van de luchtwegen. Het probleem is daarom beperkt tot alleen dat deel van de long dat door de betreffende bronchus van lucht wordt voorzien.

Synoniemen

Andere namen voor deze aandoening zijn ‘atelectase van de longen’, ‘longatelectase’, ‘atelectasis’ en ‘pulmonale atelectase’.

Engelse vertaling

atelectasis

Duitse vertaling

Atelektase

ICD10-code

J98.1

1 gedachte over “Atelectase”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven