Bijgewerkt op 31 december 2024 door Simpto.nl
Wat is artrose van de duimbasis?
Artrose van de duimbasis is slijtage van het gewricht dat wordt gevormd door het os trapezium en het eerste middenhandsbeentje. Dit gewricht wordt het eerste carpometacarpale gewricht of CMC1-gewricht genoemd. Door overmatig gebruik en/of overbelasting van dit gewricht zal op den duur het kraakbeen aan het oppervlak van het gewricht afslijten. Het onderliggende bot komt dan bloot te liggen. Doordat de botdelen van het gewricht tegen elkaar aanschuren ontstaan pijnklachten.
Hoe vaak komt ’t voor?
Artrose van de duimbasis is een vaak voorkomende aandoening, vooral bij mensen boven de 50 jaar. Jaarlijks wordt de aandoening in Nederland bij zo’n 25.000 mensen vastgesteld. De aandoening wordt ruim twee keer vaker vastgesteld bij vrouwen dan bij mannen.
Wat is de oorzaak?
Waarschijnlijk wordt artrose van het gewricht aan de duimbasis veroorzaakt doordat de bandjes (ligamenten) die de botten van het gewricht bij elkaar moeten houden losser worden. De botten kunnen daardoor makkelijker over elkaar heen schuiven. Dit geeft slijtage van het kraakbeen dat deze botten bekleedt. Op den duur verdwijnt het kraakbeen helemaal en zullen de botten direct tegen elkaar aan schuren. Dit veroorzaakt de pijnklachten.
Welke symptomen geeft het?
Artrose van het gewricht aan de duimbasis kan de volgende klachten geven:
- pijn aan de basis van de duim
- vooral bij bewegen van de duim
- soms ook bij druk aan de basis van de duim
- stijfheid van de duim
- zwelling aan de basis van de duim
- minder kracht in de duim
- moeite om iets vast te houden
- misvorming van de duim
- knisperend geluid bij bewegen van de duim
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Beeldvormend onderzoek
De diagnose kan worden gesteld met behulp van beeldvormend onderzoek. Op een röntgenfoto van de hand zal de gewrichtsspleet van het betreffende gewricht dunner worden. Het bot zelf wordt aan de oppervlakte dikker. Dit wordt subchondrale sclerose genoemd. Ook kunnen botwoekeringen rond het gewricht zichtbaar zijn. Dit worden osteofyten genoemd.
Wat is de behandeling?
Er zijn verschillende manieren waarop de aandoening kan worden behandeld. In de eerste plaats zal worden geadviseerd om het gewricht zo weinig mogelijk te gebruiken. Dat betekent dat met de betreffende hand rust genomen dient te worden. Om bewegen van het gewricht volledig tegen te gaan kan eventueel een spalk worden aangebracht.
Medicijnen
Als de klachten aanhouden kunnen pijnstillers worden genomen. Pijnstillers die veel worden gebruikt hiervoor zijn de zogenaamde NSAIDs, zoals bijvoorbeeld ibuprofen en naproxen. Deze middelen hebben ook een ontstekingsremmend effect. Ze mogen in verband met bijwerkingen echter maar kortdurend worden gebruikt.
Injectie met corticosteroïden
Wanneer pijnstillers onvoldoende helpen kan de behandelend arts besluiten om met een injectie corticosteroïden in het aangetaste gewricht te spuiten. Dit zal kortdurend de klachten verhelpen maar is geen definitieve oplossing.
Operatie
Wanneer bovengenoemde behandelingen niet of onvoldoende werken kan een operatie worden overwogen. Er zijn verschillende typen operaties die kunnen worden uitgevoerd. De meest uitgevoerde operaties zijn:
- Verwijderen van het os trapezium (trapeziëctomie)
- Vastzetten (artrodese) van het gewricht aan de duimbasis
- Vervanging van het gewricht aan de duimbasis (prothese)
- Osteotomie van het middenhandsbeentje
Trapeziëctomie
Bij deze ingreep wordt het ostrapezium verwijderd. Daarmee verdwijnt ook het gewricht aan de duimbasis. Vandaar dat deze ingreep de klachten meestal verhelpt.
Vastzetten van het gewricht (artrodese)
Bij artrodese van het CMC1-gewricht worden het os trapezium en het middenhandsbeentje (os metacarpale) aan elkaar vastgezet. Het gewricht kan dan niet meer bewegen zodat de beide botdelen ook niet meer tegen elkaar aanschuren. Dit verhel;t de pijnklachten maar beperkt natuurlijk de beweeglijkheid van de duim.
Vervangen van het duimbasisgewricht (prothese)
Bij deze ingreep wordt het bestaande gewricht verwijderd en vervangen door een kunstgewricht (prothese).
Osteotomie van het middenhandsbeentje
Bij deze ingreep wordt een stukje van het uiteinde van het middenhandsbeentje verwijderd op een manier dat de stand van het gewrichtje veranderd en daarmee de druk op het gewrichtje vermindert. Het doel hiervan de klachten te verminderen.
Synoniemen
Andere namen voor artrose van de duimbasis zijn gewrichtsslijtage van de duimbasis, artrose duimbasisgewricht, duimbasisartrose, CMC 1 artrose, slijtage van de duimbasis, duimbasis artrose, slijtage van het duimbasisgewricht, duimbasisslijtage, gewrichtsslijtage aan de basis van de duim, artrose van het carpale-metacarpale gewricht van de duim, huisvrouwenduim, en artrose van het CMC I-gewricht.
Engelse vertaling
osteoarthritis at the base of the thumb, osteoarthritis of the first carpometacarpal joint, degenerative arthritis of the thumb basal joint, arthrosis of first carpometacarpal joint, trapeziometacarpal osteoarthritis, osteoarthritis of the thumb basal joint, rhizarthrosis, arthrosis of first carpometacarpal joint
Verder lezen / Referenties
- F Tokhi, A Knuistingh Neven & J Eekhof, ‘Huisvrouwenduim: artrose van het CMC I-gewricht‘, gepubliceerd in Huisarts & Wetenschap van december 2012; 55(12): pagina’s 577-579.