Bijgewerkt op 16 januari 2020
Wat is een Addison crisis?
Een Addison crisis is een aandoening waarbij de bijnieren onvoldoende cortisol produceren. Dit kan leiden tot zeer ernstige klachten. Deze aandoening wordt daarom beschouwd als een medisch noodgeval waarvoor direct opname in het ziekenhuis nodig is.
Een andere term voor deze aandoening is acute bijnierschorsinsufficiëntie. Dit artikel gaat over oorzaken, symptomen, diagnose en behandeling van een Addison crisis.
Oorzaak Addison crisis
De aandoening kan voorkomen bij aandoeningen van de bijnier zelf of aandoeningen van de hypofyse. De volgende aandoeningen kunnen leiden tot een Addison crisis:
- stoppen met het (langdurig) gebruik van corticosteroïden
- operatie aan de hypofyse
- ziekte van Addison
- adrenoleukodystrofie
- bijnierhyperplasie
- syndroom van Waterhouse-Friderichsen
Symptomen Addison crisis
De volgende klachten kunnen voorkomen:
- lusteloos
- misselijk
- snelle hartslag
- lage bloeddruk
- moeheid
- koorts
- braken
- afvallen
- verward
- sloom
- sufheid
- koude rillingen
- diarree
- zich zwak voelen
- buikpijn
- onduidelijk praten
- verlies van bewustzijn
- geen trek in eten
- pijn in de benen
- pijn in de zij
- pijn in de rug
- stuiptrekkingen
- hoofdpijn
- klamme handen
- niet drinken
- pijn onder in de rug
- veel zweten
- wondje aan de huid
- plotseling zeer heftig braken
- snel ademen
- donkerder worden van de huid
- droge huid
- mager
- minder kracht
- moeite met de borstvoeding
- waterdunne ontlasting
- coma
- buikkrampen
- dingen zien die er niet zijn
- stemmen horen
- duizeligheid
- pijn in de linker zij
- pijn in de rechter zij
- pijn in de gewrichten
- pijn in de vinger
- zweten in het gezicht
- huiduitslag
- lage lichaamstemperatuur
Hoe vaak komt ’t voor?
Deze aandoening is gelukkig zeldzaam. Jaarlijks komt het bij naar schatting zo’n 800 mensen in Nederland voor.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld op grond van de klachten en de bevindingen bij laboratoriumonderzoek. Bij laboratoriumonderzoek kunnen de volgende afwijkingen worden gevonden:
- verhoogd kalium gehalte in het bloed (hyperkaliëmie)
- verlaagd natrium gehalte in het bloed (hyponatriëmie)
- verlaagd glucose gehalte in het bloed (hypoglycemie)
- verlaagd cortisol gehalte in het bloed (hypocortisolemie)
- verhoogd ACTH-gehalte in het bloed
- verhoogd calcium gehalte in het bloed (hypercalciëmie)
- verhoogd aantal eosinofiele granulocyten in het bloed (eosinofilie)
- verhoogd natrium gehalte in de urine (hypernatriurie)
Uiteindelijk wordt de diagnose bevestigd met een zogenaamde ACTH-stimulatietest.
Behandeling Addison crisis
Een Addison crisis is een ernstige aandoening waarvoor direct medische behandeling nodig is. Behandeling bestaat uit een injectie met hydrocortison. Hydrocortison is een geneesmiddel dat dezelfde werking heeft als cortisol. Het behoort tot de groep geneesmiddelen die corticosteroïden wordt genoemd.
Engelse term
Addisonian crisis, adrenal crisis, acute adrenal insufficiency
ICD-10 code
E27.2
Synoniemen
Addison crise, Addison’se crisis, acute bijnierschorsinsufficiëntie, acute bijniercrise