Bijgewerkt op 26 april 2021
Wat is acute tubulusnecrose?
Acute tubulusnecrose (ATN) is een aandoening van de nieren waarbij de nierbuisjes (tubuli) afsterven.
Welke oorzaken zijn er?
Acute tubulusnecrose kan worden veroorzaakt door een afname van de doorbloeding van de nieren door een verlaagde bloeddruk (hypotensie). Dat kan onder andere ontstaan doordat het hart minder goed werkt (hartfalen), bijvoorbeeld na een hartaanval. Acute tubulusnecrose die wordt veroorzaakt door een verminderde doorbloeding van de nieren wordt ook wel ischemische ATN genoemd.
Een andere belangrijke oorzaak van acute tubulusnecrose is gebruik van bepaalde geneesmiddelen of andere chemische stofjes. Het gaat dan om geneesmiddelen of chemicaliën die direct schade toe kunnen brengen aan de nierbuisjes. Voorbeelden van dergelijke middelen zijn bepaalde antibiotica en bepaalde antikankermiddelen. Ook inname van ethyleenglycose (‘antivries’) kan leiden tot tubulusnecrose. Acute tubulusnecrose die wordt veroorzaakt door geneesmiddelen of chemicaliën wordt ook wel toxische ATN genoemd.
Welke symptomen geeft het?
Vaak zal in het beginstadium van de aandoening minder urine door de nieren worden aangemaakt. Het gevolg is dat er minder wordt geplast. Artsen spreken dan van oligurie. Na een aantal dagen slaat dit vaak om en zal de patiënt juist veel gaan plassen. Dit wordt polyurie genoemd.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden gesteld met behulp van bloedonderzoek en urineonderzoek.
Acute tubular necrosis is classified as a “renal” (i.e. not pre-renal or post-renal) cause of acute kidney injury. Diagnosis is made by a FENa (fractional excretion of sodium) > 3% and presence of muddy casts (a type of granular cast) in urinalysis. On histopathology, there is usually tubulorrhexis, that is, localized necrosis of the epithelial lining in renal tubules, with focal rupture or loss of basement membrane.[4] Proximal tubule cells can shed with variable viability and not be purely “necrotic”.[5][6][7][8][9]
Bloedonderzoek
Bij onderzoek van het bloed zullen vaak een verhoogd creatinine gehalte en een verhoogd ureum gehalte worden gevonden.
Urineonderzoek
Bij onderzoek van het urinesediment worden vaak cylinders van epitheelcellen gezien. Dit is kenmerkend voor acute tubulusnecrose.
Wat is de behandeling?
De arts zal de onderliggende oorzaak van het ontstaan van de tubulusnecrose willen behandelen. Zo zal in geval van een verlaagde bloeddruk en/of ondervulling vaak een infuus voor toediening van extra vocht worden gegeven. Als de aandoening wordt veroorzaakt door een geneesmiddel zal het betreffende middel gestaakt worden en eventueel worden vervangen door een andere geneesmiddel.
Wat is het beloop?
Nierbuisjes die beschadigd raken kunnen zich goed herstellen. De prognose van acute tubulusnecrose is daarom goed als de onderliggende oorzaak goed wordt behandeld. Meestal zal de aandoening dan in 1-3 weken overgaan.
Synoniemen
Andere namen voor acute tubulusnecrose zijn ATN en acute tubulaire necrose.