Bijgewerkt op 7 maart 2021
De Spaanse griep is één van de meest dodelijke griepvirussen ter wereld geweest en woedde gedurende de hele Eerste Wereldoorlog. De Spaanse griep heeft aan vele miljoenen mensen het leven gekost en heeft – naar alle waarschijnlijkheid – meer levens geëist dan de meeste oorlogen. Hoe is de Spaanse griep ontstaan, welke mensen werden ziek en hoe verspreidde het virus zich over de wereld? En waarom zijn er zo weinig exacte cijfers bekend met betrekking tot de Spaanse griep?
Ontstaan van het virus van de Spaanse griep
De Spaanse griep was een wereldwijde epidemie ten tijde van de Eerste wereldoorlog. Dit griepvirus brak uit nadat de Eerste Wereldoorlog begonnen was en bleef aanhouden gedurende de gehele oorlog. Veel soldaten en burgers kwamen tijdens deze epidemie om het leven en sindsdien wordt de Spaanse griep gezien als de grootste catastrofe ooit. Statistisch gezien is de Spaanse griep dodelijker dan de Zwarte Dood. Het aantal slachtoffers van de Spaanse griep is hoogstwaarschijnlijk zo hoog geweest, dat het meer doden op zijn geweten heeft dan slachtoffers die gevallen zijn als gevolg van al het oorlogsgeweld tijdens de Eerste Wereldoorlog. De symptomen van de Spaanse griep waren dermate erg dat de meeste mensen binnen aantal dagen tot twee weken na de eerste ziekteverschijnselen al kwamen te overlijden.
Diverse theorieën over hoe het Spaanse griep-virus is ontstaan
Wetenschappers zijn er vandaag de dag nog steeds niet uit waar het griepvirus nu precies vandaan komt en hoe het is ontstaan. Dit komt ook doordat de griep ontstond tijdens de Eerste Wereldoorlog, waardoor er weinig gedocumenteerd was en veel documenten zijn verwoest door branden en bombardementen. Toch zijn er vandaag de dag drie theorieën over de oorsprong van de Spaanse griep. Geen enkele wetenschapper kan bevestigen welke theorie juist is, er zijn aanhangers te vinden voor alle drie de theorieën.
Theorie één
Het vermoeden bestaat dat de Spaanse griep oorspronkelijk uit Amerika komt. Chinese arbeiders die via Amerika naar Frankrijk trokken, konden het virus zo meegenomen hebben richting Spanje. De Chinezen gingen richting Frankrijk om loopgraven aan te leggen. Toch kan nog niet vastgesteld worden of het virus is ontstaan in Amerika of in China, aangezien veel virussen afkomstig waren uit China. Ondanks deze aannemelijke theorie zijn er twijfels over het ontstaan in China en Amerika. Noch in Amerika, noch in China werd het eerste griepgeval waargenomen.
Theorie twee
Andere wetenschappers zijn van mening dat het griepvirus is ontstaan bij het Amerikaanse leger. Toen Amerikaanse bondgenoten richting Europa trokken, werden zij vooraf ingeënt met 14 tot 26 vaccinaties. De chemische reactie die hierop ontstond, heeft mogelijk een effect gehad waardoor het griepvirus is ontstaan. Ook is er een mogelijkheid waarbij het lichaam overbelast werd door alle nieuwe antistoffen, dat er een mutatie optrad in de antistoffen, waarbij het resultaat de Spaanse griep was.
Theorie drie
Aanhangers van deze theorie beweren dat het een mutatie is van de vogelgriep. Mensen zouden via varkens besmet zijn geraakt met dit dodelijke griepvirus.
Geruchten over chemisch wapen in de Eerste Wereldoorlog
Omdat de Spaanse griep uitbrak in de Eerste Wereldoorlog, rees al snel de vraag of het echt een griepvirus was, of een chemisch wapen. Dit chemische wapen, in de vorm van gas, zou door de Duitsers gemaakt zijn en bedoeld om de geallieerden uit te schakelen. De reden waarom men op grote schaal dacht dat Duitsland achter de Spaanse griep zat, kwam omdat zij op 13 juli 1917 mosterdgas hadden ingezet, een gifgas dat meer slachtoffers eiste dan de reeds bekende gassen konden doen.
Spaanse laksheid
Eind mei 1918 kwam er in de media dat er in Spanje een ziekte was uitgebroken, waarover geen nadere informatie bekend was. De Spaanse bevolking luisterde echter niet naar de nieuwsberichten en lapte al de waarschuwingen aan de laars. Mede hierdoor verspreidde het Spaanse griepvirus zich razendsnel, waardoor het aantal slachtoffers met de dag groter werd.
Komt de Spaanse griep uit Spanje?
Ondanks dat vele mensen denken dat de Spaanse griep oorspronkelijk uit Spanje komt, is dit niet juist. Om onrust onder de wereldbevolking te voorkomen mocht er in de kranten niets gepubliceerd worden over de griep en burgers mochten het niet aan hun naasten vertellen. Spanje, als enige land neutraal in de oorlog, besteedde veel aandacht aan de griepepidemie. Daarom kwam het Ministerie van Gezondheid van Zwitserland ermee om de griep ‘Spanische Krankheit’ (Spaanse griep) te noemen. De Spanjaarden daarentegen beweerden dat het virus uit Frankrijk kwam.
De meest aannemelijke theorie
Zoals bij de theorieën hierboven al is beschreven, komt het griepvirus waarschijnlijk bij Amerikaanse soldaten vandaan. Deze dappere mannen namen het virus mee naar een oorlogsfront in Europa, waardoor ook andere legers besmet raakten met de Spaanse griep.